Amele, kazancı gündelik olan ve beden gücünü kullanan işçiye denir. Genellikle inşaat işçileri amele olarak adlandırılır.
Amele kimdir?
Amele; gündelik yevmiye ile fiziksel işlerde çalışan kişilere denir. İnşaat işçisi, hamal da amelidir. Genelde beden kuvveti ile çalışırlar. Çoğunlukla inşaat işinde çalışan kişilere amele denir.
Amele Pazarı nedir, nerelerde bulunur?
Amele Pazarı, işçi olarak çalışmak isteyen kişilerin toplandığı bir mekandır. Her şehrin her semtin bir amele pazarı mutlaka olur. Burada toplanan işçiler, gelen işverenler ile çalışılacak alana gider, çalışırlar. Yevmiye olarak 20 TL’den 60 TL’ye kadar değişen ücretleri vardır. Sosyal güvenceleri olmayan bu insanlar, bekledikleri meydana sabahın erken saatlerinde gelemeye başlarlar.
Geçmişte kahvelerde toplanan ameleler günümüzde semtlerin açık alanlarında, kaldırım kenarlarında beklerler. Genelde kaçak işçilerden ve doğudan kente göç etmiş kişilerden oluşurlar.
Amele pazarlarının olduğu bazı semtler; Kadıköy, Karaköy, Sirkeci, Üsküdar, Bağcılar, Halkalı, Mecidiyeköy’dür. İstanbul dışında da amele pazarı olan şehirler Eskişehir ve Ankara’da örnek gösterilebilir. Eskişehir’de Reşadiye Camii önü amele pazarı olmuştur. Ankara’da ise Ulus’tur. Bursa Yenihal Kavşağı’nda da bir amele pazarı mevcuttur. Midyat’ta ise amele pazarı için özel bir alan inşa edildi.
İnşaatçılıkta amelelerin yeri nedir?
1930’lu yılların sonunda inşaatçılıkla alakalı bir belgeye ulaşılmıştır. Bu belge; Nafıa Vekaleti’nce de onaylanmış olan “Nuri Demirağ İnşaat Müteahhitliğinin İş Yerlerine Mahsus Yeknesak Dahili Talimname”dir. Belgede yer alan bazı hükümler şu yöndedir: İnşaat işinde çalışan işçiler 7 gün 8 saat çalışabilirler. Sadece 29 Ekim günü tatil hakları vardır. Gece işinde çalışan işçiler haftada bir gün izin alabilir.
9 Temmuz 1945’te İşçi Sigortaları Kurumu ve 21 Ocak 1946’da İş ve İşçi Bulma Kurumu kuruldu. Buna bağlı olarak ameleler bazı haklara sahip olmuş oldu.
1950’li yıllarda gelişmeye başlayan inşaat sektörü ile inşaat işçiliği de hızlanmaya başlamıştır. 1952 yılında NATO’ya giren Türk inşaat firmaları artık yurtdışına da açılmaya başlamıştır.
İnşaatçılık, krizlerde durağanlaşan bir sektör olmakla beraber son yıllarda hızla gelişmeye başlamıştır. İnşaat işçilerini genelde doğudan kente göç eden 14 ile 60 yaş arası kişiler oluşturmaktadır. Bu kişiler günlük yevmiye ile çalışırlar.