Kamu ve özel sektörün danıştığı kentsel planlama uzmanı, şehir plancısıdır. Faruk Göksu’nun referans projesi Kent-Koop’un Ankara’da gerçekleştirdiği Batıkent projesidir.
Faruk Göksu
Faruk Göksu kimdir?
Faruk Göksu, 3 Şubat 1958 yılında Ankara’da doğdu. Çocukluk ve gençlik yıllarını 1950’lı yıllarda geliştirilen bahçeli ve tek-iki katlı evlerin bulunduğu memur semti Yenimahalle’de geçirdi. Faruk Göksu o dönemlerle ilgili düşüncelerini şu şekilde belirtiyor: “Mahalle kültürü, sokak yaşamı ve anılar bellekte önemli yerler etmiştir.”
Eşi gazeteci olan Faruk Göksu’nun kızı da endüstri mühendisi olarak görev yapıyor ve Faruk Göksu daha çok ailesiyle kültürel gezilere çıkmaktan, fırsat buldukça da tenis yapmaktan hoşlandığını açıkladı.
GYODER ve ÇEKÜL VAKFI’nda gönüllü danışman olarak görev alan Faruk Göksu; İstanbul’da Teşvikiye’deki Topağacı mahallesinde mütevazi bir yaşam sürmektedir.
Faruk Göksu’nun eğitim hayatı ise Yenimahalle semtinde Öğretmen Kubilay İlkokulu ile başlamış olup, o dönemler en hızlı kentleşen Demetevler semtinde orta ve lise eğitimi ile devam etti. Ardından Gazi Enstütüsü, Sosyal Bilimler Bölümünü bitirdi. Daha sonra da Orta Doğu Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama bölümünden 1984 yılında mezun oldu.
Faruk Göksu sektöre nasıl ve ne zaman girdi?
1984 yılında mezun olduktan hemen sonra Batıkent Projesini gerçekleştiren Kent-Koop’ta göreve başladı. 1980’li yıllarda Türkiye’de ilk kez 50.000 konutluk yeni yerleşim projesi merkezi yönetim, yerel yönetim ve kooperatifler birliği işbirliği içinde gerçekleştirilmişti. 8 yıl kooperatifçilik sektöründe örgütlenme, işbirliği, proje geliştirme, uzlaşma vb. gibi önemli kavramlar ön plana çıktı.
Ardından, ülkemizin gayrimenkul sektöründe belediye, mülk sahipleri ve girişimcinin ortaklığı ile geliştirilen ilk dönüşüm projesi Portakal Çiçeği Vadisi Projesi ile sektörün bir başka alanına geçiş yaptı. Doğuş Grubu içinde Doğuşkent A.Ş’nin başında ise özel sektör odaklı proje geliştirme sürecinde bulundu.
Faruk Göksu hangi projeleri gerçekleştirdi?
1. Batıkent Projesi (1/1000), Ankara ( 20.000 konut, 150 ha,Yeni Yerleşme Projesi), 1985-1987
2. Halk Bahçeleri Projesi, Ankara, (Kooperatif Örgütlenmesi, Sürdürülebilir Çevre Projesi), 1987-1989
3. Zafertepe Gecekondu Geliştirme Projesi, Ankara (Kooperatif Örgütlenmesi - Gecekondu Alanlarının Sağlıklaştırılması), 1987-1999
4. Batıkent-Yenibatı İmar Planı, (1/1000), Ankara (500 konut, 35ha,Yeni Yerleşim Projesi), 1987-1994
5. Portakal Çiçeği Vadisi Kentsel Gelişme Projesi, Ankara (Arazi Toplulaştırma - Proje Geliştirme, Kamu,Özel sektör ve Yerel halk İşbirliği, 87 hissedar ve 67 gecekondu sahibi), 1990-1994
6. Balıkuyumcu Yeni Yerleşim Projesi (1/5000-1/1000), Ankara , (1500 konut - 85 ha,Yeni Yerleşim Projesi), 1995-1996
7. Ertuğrul Toplu Konut Projesi, Bursa, (6000 konut, 100 ha, Arazi Toplulaştırma ve Proje Geliştirme), 1997
8. Zafer Meydanı Kentsel Yenileme Projesi, Bursa ( Arazi Toplulaştırma ve Proje Geliştirme, Kamu,Özel sektör ve Arsa sahipleri İşbirliği, 40 hissedar), 1997-1999
9. İzmir-Mudanya Kavşağı Projesi Bursa, (Arazi Toplulaştırma,Belediye ve Arsa Sahipleri İşbirliği, 600 hissedar), 1998-2002
10. Kartal Sanayi Dönüşüm Projesi, İstanbul (Uzlaşma yönetimi), 2009-2012
11. Cendere Sanayi Dönüşüm Projesi, İstanbul (Uzlaşma yönetimi), 2009-2012
12. Maltepe Dragos Sanayi Dönüşüm Projesi, İstanbul (Uzlaşma yönetimi), 2009-2012
13. Doğuş Plaza Projesi, İzmir , (Arazi Toplulaştırma ve Proje Geliştirme, Belediye, Özel Sektör ve Arsa Sahipleri İşbirliği, 40 hissedar), 2013
Faruk Göksu hayata geçirdiği projelerin özellikleri nedir?
Şehir Plancısı olan Faruk Göksu tarafından oluşturulan projeler, 3 kategoride özetlenebilir. Birincisi Yeni Şehir Geliştirme, ikincisi Kentsel Dönüşüm, üçüncüsü ise uzlaşma yönetimi.
Faruk Göksu hangi ödülleri aldı?
1. ‘Raci Bademli İyi Uygulamalar Özendirme Ödülü’, Zafertepe Gecekondu Çevresi Geliştirme Projesi, Şubat 2004, Şehir Plancıları Odası-Ankara Şubesi,
2. Gölbaşı Özel Koruma Bölge Parkı ve Yakın Çevresi Kentsel Tasarım Proje Yarışması, 2. Ödül, proje Danışmanı, 2001
3. 50.Yıl Parkı ve Şehitlik Anıtı Kompleksi Proje Yarışması, Satın Alma, Proje Danışmanı, 2002,
Faruk Göksu nerelerde görev aldı?
1. Kent-Koop, 1984-1988, Kent Planlamacısı, (Batıkent Kooperatifler Birliği) 1988-1991, Araş. ve Değerlendirme Sekreteri
2. Portaş A.Ş, Kurucu Ortak, Genel Müdür ,1991-1994, (Kamu-Özel Sektör Proje Geliştirme Şirketi)
3. MG Strateji Planlama A.Ş, 1994-1997, Kurucu Ortak, Genel Müdür, (Proje ve Arazi Geliştirme Şirketi)
4. Doğuşkent Konut Taahhüt ve Ticaret A.Ş, 1997-2000 , Genel Müdür, (Proje Geliştirme Şirketi)
5. Kentsel Proje Geliştirme ve Danışmanlık Hizmetleri A.Ş, (Kentsel Proje Geliştirme Şirketi), 2000-2003, Yönetim Kurulu Üyesi
6. ÇEKÜL VAKFI (Tarihi ve Çevre Değerlerini Koruma Vakfı) 2003-2009 Yönetim Kurulu Üyesi
7. Kentsel Strateji, (Strateji ve Proje Geliştirme), 2005- Kurucu Ortak
8. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü 2000-2010, Öğretim Görevlisi (Yarı zamanlı )
Faruk Göksu sektörle alakalı düşünceleri nelerdir?
Faruk Göksu, www.emlakansiklopedisi.com ekibine, sektör ile ilgili düşüncelerini şu şekilde belirtti:
“Gayrimenkul sektörü on yılı aşkın bir süredir hızlı bir ivme ile ilerliyor. Geçmiş yıllarda her 4-5 yıl içinde krizler ve durağanlıklar dikkate alındığında bu gelişme önemlidir. Gayrimenkul sektörü ile finans sektörünün uzun yıllar içinde buluşması ve işbirliği içinde bulunması sektöre çeşitlilik getirmiştir.
Değerleme şirketleri, risk tespit şirketleri, piyasa araştırma şirketleri, uzlaşma yönetimi, stratejik tasarım yönetimi vb gibi sektör içindeki farklı alanlar sektörün gelişmesi için önemlidir”
Faruk Göksu'nun hedefleri nelerdir?
Faruk Göksu, www.emlakansiklopedisi.com ekibine hedeflerini şöyle anlattı:
“Ülkemiz kentleri 3.dönüşüm sürecine girmektedir. Bu süreç içinde 4 temel hedefim var.
Birincisi, Kentsel Vizyon. yani kentlerin yeni bir vizyon ile dönüşüm kurgusunu oluşturacak katılımcı ve stratejik ortamları hazırlamak.
İkincisi ise Stratejik Tasarım kavramının yaygınlaştırılması. Strateji ve tasarımın işbirliği içinde projeler geliştirme ortamlarının yaratılması. O nedenle mahalle tasarımcısı yetiştirme, tasarımcının gücünü yeni dönüşüm sürecinde göstermek.
Üçüncüsü ise Uzlaşma Yönetimini kurumsal hale getirmek. Artık, dönüşüm süreçlerinde proje demokrasisi yaklaşımını yerleştirmek.
Bu nedenle DESTEK Platformunu kurduk. Yerel girişimlere Demokrasi, Eşitlik, Strateji, Toplum, Ekonomi ve Katılım konularında DESTEK veriyoruz.
DESTEK Platformunun 250 gönüllü tasarımcısı ve uzmanlar ile 3ada1ada, Mahalle ve Kent programları ile yeni Planlama Yaklaşımını geliştirmek istiyoruz. Bu da dördüncü hedefim.
Beşinci hedefim ise tasarım atölyeleri oluşturmak. Kağıthane-Tasarımhane, Kartal-Mahalle çalıştayları, Tasarım atölyesi Kadıköy bunların ilkleri.”
Faruk Göksu hangi konuda haber oldu?
Aralık 2012'de Milliyet Gazetesi'nde çıkan haber şöyle;
Kentsel dönüşümde imar transferine bankalı çözüm
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, dönüşüm finansmanı sağlamak için imar haklarının transferi ya da satışıyla ilgili çalışma başlatırken, Faruk Göksu, İmar Hakları Bankası kurulmadan bu işin olamayacağını söyledi
Kentsel dönüşümün yapılması için gerekli kaynağın nasıl sağlanacağı tartışılırken, şehir planlamacısı Faruk Göksu’nun imar haklarının satışı ya da transferiyle ilgili yıllardır dile getirdiği öneri bir nebze de olsa sonunda karşılık buldu.
Bu kapsamda harekete geçen Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, kentsel dönüşüm sürecinde, Türkiye’ye imar haklarının transferiyle ilgili düzenlemeler yapacak. Bakanlık, yaklaşık 6,5 milyon binanın yıkılıp yeniden yapılanacağı kentsel dönüşüm projesi kapsamında imar haklarının transferi uygulamasına gidecek.
İmar yoğunluğu azaltılması istenen alanla transfer etmek istenen alan belirlendikten sonra arsa sahibine kullanmak istediği imar hakkının tamamını ya da bir kısmını başka alanda kullanma hakkını gösteren sertifika verilecek. Bakanlık, böylece riskli alanda imar hakkı bulunan ve kentsel dönüşümle birlikte yapılaşmaya izin verilmeyecek yerlerde vatandaşların imar hakkını başka bir alana transfer edebilecek.
Transferle yerinde geri dönüşüm yapılamayacak. Dere yatağı, fay hattı, su havzaları gibi alanda evi bulunan vatandaşların hak mağduriyetinin önünü geçilecek.
İmar hakkı satılabilecek
Bakanlığın üzerinde çalıştığı sistemle arsa sahibi kendi rızasıyla var olan imar hakkını kullanmayıp, kamu güvencesi ve işbirliğiyle başka bir projede kullanabilecek.
Sertifikası bulunan mülk sahibi bu hakkı kendisi kullanabileceği gibi menkul kıymet olan sertifikayı piyasada satarak başkalarına devredebilecek. Vatandaş, bu sertifikayı ikincil piyasa üzerinden istediği an paraya çevirebilecek.
10 adımda imar hakkı transferi
BAŞVURU: Transfere katılmak isteyenler parsel sahibi belediyelere yazılı başvuruda bulunur. Başvuru için gerekli belgeler yönetim tarafından belirlenir.
BELEDİYE: Belediyeler kentin yoğunluk haritası, değer haritası, yoksulluk ve yoksunluk haritalarını hazırlamalı ve dönüşüm planlarını yapmalıdır.
BAKANLIK: Menkuleştirme ile ilgili yasal düzenlemeler önem taşıyor. Ayrıca belediyelere yetkiler verilmeli ve yönetmelikler üst ölçek kapsamlı planlar ile uyumlu olmalıdır. Bakanlık, uygulama sürecine yönelik yasal düzenlemeler yapar ve sistemin işlemesi için belediyelere banka kurma yetkisi verir.
BİLGİ: Doğal koruma alanlarında detaylı analizlerin yapılması, mevcut arazi kullanımlarının tespiti, mülkiyet bilgilerinin toplanması, varsa mevcut her ölçekteki imar planlarının incelenmesi, bilgilerinin toplanması önemli bir süreci kapsar.
BELGE: Programının uygulanabilmesi için yasa planlama ve uygulama süreçlerini ve zorunlu belgeleri kapsamalıdır.
BÖLGE: Programda korunacak ve imar haklarını başka bir yere gönderecek bölgeler ile bu imar haklarını satın alan bölgenin belirlenmesi ve tasarlanması çok önemli bir aşamayı oluşturuyor.
BÜYÜKLÜK: İmar haklarına gelecek talebi garanti altında tutabilmek için, piyasada oluşacak imar hakkından daha fazla imar transferi yapılan bölgelerin kapasitesi arttırılmalıdır. Bu aynı zamanda piyasada bir rekabet de yaratacaktır.
BONUS: İmar transferi kredisinin ayrılmasında en çok uygulanan ortak yöntem, transferin mülk sahibinin arsasının büyüklüğüne göre yapılması yöntemidir. Başka bir yöntem olarak da imar haklarının arazinin potansiyel gelişme değeri doğrultusunda belirlenmesi planlanabilir.
SERTİFİKA: İmar haklarıyla ilgili çalışma tamamlandığında imar hakları sertifikaya çevrilerek piyasa koşullarında alınıp, satılabilir. Sertifikaların, hangi kurum tarafından hazırlanacağı ve kurumun sorumlulukları belirlenir.
BANKA: Başarılı bir imar hakları transferi programının en önemli bileşenlerinden biri de İmar Hakları Bankası oluşturulmasıdır. Bankanın amacı ise imar haklarını alıp satarak alıcı ve satıcıları buluşturmaktır.
‘Banka olmadan imar transferi olmaz’
Kentsel dönüşüm konusunda büyük bir deneyime sahip olan ve bu alanda yaptığı akademik çalışmalarla öne çıkan şehir plancısı Faruk Göksu, uzun süredir imar hakları transferinin yapılması gerektiğini gündeme getiriyordu.
İmar haklarının satışından elde edilecek gelirin yeni kurulacak İmar Hakları Bankası’nda toplanması gerektiğinin altını çizen Faruk Göksu, bu kaynağın ucuz ve uzun vadeli kredi olarak 1/3 oranında kamu, özel ve sivil sektör arasında paylaşımının eşitlikçi ve uzlaşmacı bir yaklaşım olacağını söyledi.
‘Kaynak bankada toplanmalı’
Kentsel dönüşümün finansmanının sağlanması için ilave imar haklarının kamu tarafından bedava verilmesi yerine satışı ve transferinin önem kazandığını ifade eden Göksu, “İmar haklarının satışından elde edilecek kaynak İmar Hakları Bankası’nda toplanmalıdır. Amerika ve Avrupa’da bu uygulanan bir sistem. Banka olmadan bu iş olmaz. Banka burada toplanacak kaynağı düşük faizli ve uzun vadeli olarak riskli yapı sahipleri ve kiracılar, belediyeler ile sivil toplum örgütlerine dağıtmalıdır. Böylelikle, kamu, özel ve sivil sektör işbirliği ile proje geliştirilmesinde paranın gücü uzlaşmayı sağlayacaktır” diye konuştu.
Göksu, proje önceliklerinin ve kaynağın kullanılacağı alanların belirlenmesi sürecinde ise kentlerin yoğunluk haritası, değer haritası ve yoksulluk-yoksunluk haritalarının hazırlanması gerektiğini anlattı.
DESTEK Platformu’nun iletişim ve ulaşım bilgileri nedir?
Adres: Asmali Mescit Mah. Tünel Geçidi B Blok No:125 Beyoğlu İstanbul
Telefon: +90 212 252 02 77 Faks: +90 212 252 02 78
E-Posta: info@kentselstrateji.com
Web Adresi: www.3ada1ada.org/blog/kamuoyuna-cagri-2/