Tebernüş Kireççi'ye SORU SOR

Ferruh Efendi Yalısı

Kanlıca’da yer alan Ferruh Efendi Yalısı günümüzde ikiye ayrılmış durumdadır. Bir kısmı Ahmet Tanrısever’in ailesine aittir bir diğer kısmında ise Sezen Aksu ikamet etmektedir.


Ferruh Efendi Yalısı


Ferruh Efendi Yalısı nerede?


Ferruh Efendi Yalısı; İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakasında Kanlıca sahilinde Kanlıca vapur iskelesinin güneyinde inşa edildi. Kahverengi ahşap rengindeki yalı haremlik ve selamlık olmak üzere saray teşrifatçısı Ferruh Efendi tarafından yaptırıldı. 


İki katlı yalının güney yönünde cumbası vardır. Kuzeydeki harem ile güneydeki selamlık arkasında küçük bir bahçe bulunmaktadır. Altında kayıkhane olan bu selamlık kısmı bugün ayrı bir yalıdır. 1912 yılında yapılan tamirat ile yalının harem ve selamlık kısımları ayrılmış iki yalı haline getirilmiştir. Harem kısmı Ahmet Tanrısever ailesine aittir. 



Ferruh Efendi Yalısı


Ferruh Efendi Yalısı’nda neler yapıldı?


Osmanlı Devleti’nde dernekleşme süreci içerisinde özel yerlerin, anlatmaya çalıştığımız işlevini yürüten bir diğer toplanma mekanı da İsmail Ferruh Bey’in yalısıdır. Bu yalıda yapılan toplantılar ve verilen derslerden dolayı, buraya gelen Osmanlı aydınlarının oluşturduğu topluluğa Beşiktaş Cemiyet-i İlmiyesi denilmiştir.


Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasından sonra, Topluluk üyelerinin Bektaşilik suçlaması ile sürgüne gönderilmeleri, İsmail Ferruh Efendi Yalısı’nda yapılan sohbetlere devam edenlerin adlarının resmi kayıtlara girmesine neden olmuştu. Bu durum ise Topluluğun üzerinde çeşitli polemiklerin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Eğer Topluluk üyeleri sürgün edilmeseydi, büyük bir ihtimalle onların faaliyetleri, zararsız konak toplantıları olarak kalacaktı. 


Bu Topluluğun üyeleri, Meclis-i Maarif Reisi Melekpaşa-zade Abdulkadir Bey, Şıkk-ı Salis Defterdarı İsmail Ferruh Efendi, Beşiktaşlı Kethüda-zade Mehmet Arif Efendi, Süleyman Fehim Efendi ve Şeyh Mahmut Baba gibi aydınlardan oluşmaktadır.


İsmail Ferruh Efendi’nin Ortaköy’de bir yalısı olduğu bilinmekle beraber, 1815 öncesi için hiçbir kaynakta, İsmail Ferruh Efendi’nin adına kayıtlı bir yalıya rastlanmamaktadır. Topluluğun toplantılarının İsmail Ferruh Efendi yalısında yapılmaya başlandığını kabul ettiğimiz takdirde, bu sohbet Topluluğu’nun toplantılarına 1815’ten sonra başladığını söylememiz mümkün olmaktadır.


Ferruh Efendi kimdir?


Doğum tarihi bilinmeyen İsmail Ferruh Efendi’nin, 1840(1256) tarihinde İstanbul’da öldüğü belirtilmektedir. İsmail Ferruh Efendi, 1797 yılında Londra’ya elçi olarak gittiğinde, İstanbul’daki İngiliz elçisi Spencer Smith, İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Grenwill’e O’nun hakkında bilgi veren resmi bir yazı gönderir. İsmail Ferruh Efendi, Kırım’ın Özü şehrinden meşhur bir tüccarın oğludur. Ticaretin içerisinde yetişmiş olması, O’nun birçok sorumluluğu bulunan, İstanbul’daki hububat depolarının yöneticiliğine getirilmesini sağlamıştır.