Tunceli’de, ‘Hızır’ın mekanı’ inanışıyla Aleviler tarafından kutsal kabul edilen parktır. Hızır Gölü Parkı, halk arasında Gola Çetu Parkı olarak bilinir. DSİ, Uzunçayır Barajı için yıkım iddialarını yalanladı.
Gola Çetu Parkı
Gola Çetu Parkı nerededir?
Gola Çetu Parkı (Hızır Gölü Parkı) Tunceli'de Munzur ve Pülümür çaylarının birleştiği noktadadır. Alevi inanışına göre ‘Hızır’ın mekanı’ olarak kabul gören ve kutsal bölge olarak anılan park, 16 bin 500 metrekare alana sahiptir. İçinde yüzlerce ağaç ve yeşil alan vardır.
Gola Çetu Parkı yıkılacak mı?
21 Haziran 2013 tarihli Hürriyet Gazetesi’nde yayımlanan habere göre; Tunceli'de Aleviler için kutsal kabul edilen Gola Çetu Parkı için baraj gölü sahasında kaldığı gerekçesiyle mahkeme yıkım kararı verdi. Tunceli Belediyesi de 2 milyon 200 bin lira para cezasına çarptırıldı.
Can Paker başkanlığındaki 9 kişilik akil insanlar heyeti, 2 Mayıs tarihinde Tunceli'deki temasları sırasında Gola Çetu ziyaretini giderek, barışın sağlanması adına mum yakmıştı.
Gola Çetu Parkı’nın geçmişi nedir?
Tunceli'deki Munzur Çayı üzerinde kurulan ve yapımına 1994 yılında başlanan Uzunçayır Baraj ve Hidroelektrik Santrali'nin tamamlanmasıyla 2010 yılında su tutulmaya başlandı. Ancak Tunceli girişinde bulunan Aleviler için kutsal sayılan bataklık halindeki Gola Çetu Parkı da barajın su tutma sahası içinde kaldığı ortaya çıktı. Tepkiler üzerine 2011 yılında Tunceli Valiliği'nin girişimiyle Tunceli Belediyesi bu alanın su tutma sahasının üstünde kalması için dolgu çalışması yaptı ve burayı park haline getirdi. Barajı yapan firmanın da desteğiyle aynı yılın sonunda park tamamlandı.
Su tutma işlemi tamamlanıp baraj elektrik üretmeye başlarken, DSİ geçen yıl parkın bulunduğu bölgenin baraj gölü sahası içinde kaldığı belirterek mahkemeye başvurdu. Asliye Hukuk Mahkemesi geçen 25 Şubat'ta parkın kaldırılmasına karar verdi, belediyeyi de para cezasına mahkum etti. Mahkemenin gerekçeli kararı geçen hafta belediyeye tebliğ edildi.
Tunceli Belediye Başkanı nasıl tepki verdi?
Tunceli Belediye Başkanı Edibe Şahin mahkemenin kararını eleştirirken, içerisinde Alevilerin kutsal mekanı bulunan bu parkın yıkılmasına Tunceli halkının asla izin vermeyeceğini söyledi. Yıkım kararına karşı Yargıtay'da itirazda bulunduklarını belirten Başkan Şahin, kararın değişmemesi durumunda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne kadar gideceklerini ifade etti.
Bölgenin en büyük parkının yıkılması kararına çok şaşırdıklarını ve yıkım kararı ile birlikte belediyeye 2 milyon 200 bin lira para cezasının verildiğini dile getiren Başkan Şahin, şunları söyledi:
"Gola Çetu Parkı, hem Dersimlilerin, hem de bütün Alevilerin kutsal saydığı en önemli mekanlardan biridir. Halk arasında burası Jara Gola Çetu ismi olarak anılıyor ve buradaki kutsal ziyaretin ismini bu parka da verdik. Dersim bölgesinde yapılan ve yapımı devam eden birçok HES nedeniyle birçok kutsal mekanımız sular altında kalıyor. Uzunçayır Barajı yapıldıktan sonra ve su tutulmadan Dersimli kadınlar Jara Gola Çetu ziyaretinin sular altında kalmaması için çok çaba gösterdi ve bizden talepte bulundular. Biz de ziyaretin sular altında kalmaması için bu parkı yaparak kutsal alanın sular altında kalmamasını sağladık. Bu alan çok kötü bir durumdaydı ve biz belediye olarak yasaların bize verdiği yetkiler doğrultusunda gerekli bütün yerlere başvurarak, buranın belediyemize tahsis edilmesini istedik. Gerek dönemin Tunceli Valisi, gerekse HES inşaatını yapan firma, bu konuda bize çok yardımcı oldu. Bizler de bu parkı yaptık. Sonra hiç anlamadığımız bir şekilde DSİ Genel Müdürlüğü bu alanın yıkılması için dava açtı ve mahkeme de yıkım kararı ile birlikte belediyemize 2 milyon lira para cezası verdi."
Tunceli halkı kararı nasıl protesto etti?
Tunceli'de Alevilerin kutsal mekanı Gole Çetu'ya mahkemenin verdiği yıkım kararı protesto edildi. 28 Haziran 2013 günü Gole Çetu ziyaretinde toplanan kalabalık, mumlar yakıp dua ederken bazı kadınların ağladıkları görüldü.
Tunceli'nin girişinde bulunan ve Alevilerin kutsal mekanı Gola Çetu ziyaretiyle aynı adı taşıyan parkın DSİ'nin açtığı dava sonucu yıkım kararı verilip, belediyeyi de 2 milyon 200 bin Lira para cezasına çarptırılması, sivil toplum örgütlerinin de aralarında bulunduğu yaklaşık 400 kişi tarafından protesto edildi. Gole Çetu girisindeki ziyarette yapılan protestoda kadınlar evde yaptıkları Alevi inancında 'Niyaz' olarak bilinen yağlı ekmek protestoya katılanlara Belediye Başkanı Edibe Şahin'in de aralarında olduğu kadınlar tarafından dağıtıldı. Protestoda kadınlar ziyarette mum yakarak dua ederken, bazılarının gözyaşlarını tutamadığı görüldü.
BDP Tunceli İl Başkanı Ergin Doğru, Gola Çetu ziyaretinin yıkılmak istenmesi ile Madımak'ta aydın ve sanatçıları yakanların aynı zihniyette olduğunu düşündüklerini söyledi. Doğru, "Bizler mahkemenin kararının salt hukuk kurallarına dayalı bir karar olduğunu düşünmüyoruz. Verilen karar İstanbul 'da köprüye Alevi celladı Yavuz ismini koymakta beis görmeyen zihniyetin tezahürüdür. Köprüye Alevi celladının ismini vermekten çekinmeyenlerin kutsallarımıza saygı göstermesini beklemiyoruz. Ama bu yanlış kararı alanlar bilmelidir ki; Dersimler inancına uzanan bu saldırıya asla sesiz kalmayacaktır. Baraj ile adım adım yok edilmek istenen doğamıza ve kutsallarımıza yönelik bu saldırılara karşı direneceğiz ve demokratik mücadelemizi sürdüreceğiz" dedi.
BDP İl Başkanı Doğru, DSİ'nin açtığı davayı geri çekmesi gerektiğini belirterek, "Oluşan tepkiler karışısında DSİ yetkilileri ve bakanlığın yaptığı açıklamaları yeterli bulmuyoruz. Açıklamalarda söz vermek yerine yetkililer sorunun çözümü için gerekli olan adımları atmalıdır. Öncelikle başlatılan hukuki süreç sonlandırılmalı dava geri çekilmelidir. Atılacak öncelikli adım DSİ tarafından hukuki sürecin sonlandırılması ve davanın geri çekilmesi bizler için en doğru yoldur. Bu süreçlerden sonra Gola Çeto halkın hizmetinde olan Dersim belediyesine devredilmelidir" dedi.
Bu arada Tunceli'nin girişinde bulunan ve Alevilerin kutsal mekanı Gola Çetu ziyaretiyle aynı adı taşıyan parkın yıkım kararıyla ilgili haberin duyulmasından sonra bu karara büyük tepki gösterdi. Çevre aktivisti ve İnsan Hakları Derneği Tunceli Temsilcisi Barış Yıldırım, yıkım kararına tepki göstererek, "Bu karara karşı gerekirse Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyi'ne kadar gideriz. Gola Çetu Parkı'nı yıkmaya kimsenin gücü ve cesareti yetmeyecek" dedi.
Gola Çetu ziyaretinin sular altında kalmaması için 2010 yılında hukuki girişimlerde bulunduklarını belirten Barış Yıldırım, o tarihte savcılığa suç duyurusunda bulunduğunu hatırlattı. Gola Çetu Parkı'nı yıkmaya kimsenin gücünün yetmeyeceğini ifda eden Yıldırım, şunları söyledi:
"Göl sahası Tunceli şehir merkezinin bir bölümünü de içeren Uzunçayır Barajı ve HES'te, 17 Ağustos 2009 tarihinde su tutma işlemine başlanmıştı. Su tutma işlemi sonrası Uzunçayır Barajı'nın suları altında kalan Dersim merkezdeki Gola Çetu Ziyaretgahı ile ilgili olarak ibadethanelere zarar verme ve inanç hürriyetinin engellenmesi suçlarının oluştuğunu ifade ederek şuç duyurusunda bulunmuştuk. Fakat Gola Çetu'nun ibadethane olarak değerlendirilemeyeceği gerekçesiyle savcılık, takipsizlik kararı vermişti. Karar gerekçesinde Gola Çetu'nun insan yapımı bir ibadethane olmadığı sadece birkaç ağaç ve kayalıklarla bir miktar düzlükten ibaret bir alan olduğu vurgulanmıştı. Savcılığın bu kararına, Erzincan Ağır Ceza Mahkemesi'ne itiraz ettik ama maalesef bu mahkeme de, kararı kabul ederek itirazımızı yerinde görmedi."
Tunceli Asliye Hukuk Mahkemesi'nin Gola Çetu Parkı'nın yıkım kararının Gola Çetu ziyaretinin yıkım kararı anlamına geldiğine dikkat çeken Avukat Yıldırım, "Biz iç hukuk yollarını tamamen kullanarak bu davaya karşı, karşı bir dava açacağız. Tüm Dersim halkı bu kararı kabul etmeyecektir. DSİ, bir Alevi toplumunun inanç ve geleneklerini yok sayarak, Aleviler'in kutsal mekanlarının sular altında kalmasını sağlamak istiyor. Bu karar kabul edilemez. Bizler hukuk yoluyla bir sonuç alamazsak, konuyu Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komitesi'ne, Avrupa Konseyi'ne kadar götüreceğiz. Hiç kimse bizim inançlarımızı yok sayamaz, inanç yerlerimizi ortadan kaldıramaz" dedi.
DSİ, park için hangi açıklamayı yaptı?
24 Haziran 2013 günü Devlet Su İşleri (DSİ) Genel Müdürlüğü, Tunceli'de Uzunçayır Barajı kamulaştırma alanı içerisinde kalan Hızır Gölü Parkı'nın yıkımının söz konusu olmadığını bildirdi.
DSİ Basın Müşavirliğinden yapılan yazılı açıklamada, "Son birkaç gündür yazılı basında Tunceli'de Uzunçayır Barajı kamulaştırma alanı içerisinde kalan Hızır Gölü Parkı'nın veya yerel halk tarafından 'Gola Çetu Parkı' olarak adlandırılan alanın yıkılacağı şeklinde haberler yayımlanmış olup, bu bağlamda aşağıda yer alan açıklamamızın, kamuoyunun konuyu daha iyi anlaması bakımından gerekli olduğuna kanaat getirilmiştir" denildi.
Açıklamada, şunlar kaydedildi: "Tunceli Valiliği, söz konusu alanda cemevi ve ziyaret alanı bulunması sebebiyle bu alanın halka açık park ve rekreasyon alanı olarak kalmasını ayrıca bu alanın Tunceli Belediyesine veya İl Özel İdaresine tahsis edilmesini talep etmiştir. Söz konusu parkın baraj alanı içinde kalması sebebiyle devam etmekte olan dava mülkiyetle alakalı olup, bu alanın yıkımı gibi bir olay söz konusu değildir. Söz konusu alan bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da halka açık park ve rekreasyon alanı olarak kullanılmaya devam edecektir."
Orman ve Su İşleri Bakanı Eroğlu, Gola Çetu Parkı için ne dedi?
Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu, Alevilerin kutsal mekanı Gola Çetu Parkı’na yıkım kararı ile ilgili konuştu.
24 Haziran 2013 günü 24 TVde Hakan Çelik'in programına konuk olan Eroğlu Tunceli'de Aleviler için kutsal sayılan Gola Çetu Parkı'nın baraj gölü sahasında olduğu için yıkılacağı iddialarıyla ilgili soruya cevap verdi.
Konunun takipçisi olduklarını belirten Veysel Eroğlu, "Onların kutsal ve mukaddes gördükleri alanları korumak boynumuzun borcudur" dedi.
Eroğlu programda şunları söyledi:
“Vatandaşların hassasiyetlerini dikkate alıyoruz.Bazı yerlerde kutsal su diyorlar orayı koruyoruz, park haline getiriyoruz, bakımını yapıyoruz. Bununla ilgili DSİ’ye gerekli talimatı verdim. Hassasiyet olan yerleri koruma altına alıyoruz koruyoruz.”
Orman ve Su İşleri Bakanı Veysel Eroğlu twitter hesabından yaptığı açıklamada da "Tunceli merkez Pülümür yol ayrımında DSİ'nin kamulaştırdığı alanı park haline getirmiştik. Bu alan park olarak kullanılmaya devam edecektir. Tunceli'deki DSİ Parkı'nın yıkımı söz konusu değildir. Dava mülkiyetle alakalıdır. Tunceli'yi de yeşillendirmeye devam ediyoruz" dedi.
Gola Çetu Parkı, Aleviler için neden kutsal?
26 Haziran 2013 tarihli Milliyet Gazetesi’nde yayımlanan habere göre; Tunceli’nin girişinde bulunan Alevilerin kutsal mekanı Gola Çetu ziyaretiyle aynı adı taşıyan parkın yıkım kararına yönelik tartışma sürüyor. Belediye Başkanı BDP’li Edibe Şahin ve çevreciler parkın yıkımına asla izin vermeyeceklerini gerekirse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Birleşmiş Milletler, Avrupa Konseyi’ne karşı gedeceklerini ifade ederken “Mahkemenin kararı Alevi inancını yok saymaktır” diyen Alevi Dedesi İbrahim Çelik, “Dersimliler bu kararı asla kabul edemeyiz. Gola Çetu yani Hızır Gölü, Hızır mekanıdır oraya kimse bir şey yapamaz” dedi.
Alevi Dedeleri de tepkilerini şu sözlerle dile getirdi:
* İbrahim Çelik (Alevi Dedesi): Sıkıntıya girdiğimizde, zora girdiğimizde ve her durumda oraya gider dua ederiz. Gola Çetu, yani Hızır Gölü, Hızır mekanıdır oraya kimse bir şey yapamaz.
* Ali Hıdır Şahin (Alevi Dedesi): Kim orayı korur ve sahip çıkarsa Hızır da onu korur. Devlet bizim değerlerimize sahip çıkmak yerine yıkmak istiyorsa söylenecek ne var ki? Lütfen herkes sağduyulu olsun. Oranın bir inanç, Alevi değeri olarak sonsuza kadar korunması için herkes elinden geleni yapmalı ve DSİ açtığı davayı derhal geri çekmelidir.
* Yusuf Cengiz (Tunceli Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı): Aleviler orayı kutsal sayıyorsak öyle bir inancımız varsa, devlet bize saygı göstermeli. Orası kutsal alan olarak kalmalı ve yeşil alan sonsuza kadar korunmalıdır. DSİ hemen şikayetinden vazgeçmeli, davasını geri almalı.