İnsanların içinde yaşadıkları ev, apartman vb. yer, mesken ve ikametgâhdır. Ev, bireylerin yaşamak için ahşap, toprak ya da betonarmelerden yapmış olduğu bölmeli yapılardır.
Evlerin oluşumu ve tarihsel süreci nasıl gerçekleşti?
Ev, bireylerin yaşadığı ünitelerdir. Yapılmış olduğu döneme göre yapılırlar. Evlerde en az bir tuvalet ve ihtiyaca göre odalar vardır. Kendilerine ait çatıları vardır. Bazı evler bahçelere sahiptir. Ahşap, toprak ya da betondan yapılırlar. İlerleyen zamanla birlikte evlerde mutfak, tuvalet, salon ve odalar yer almıştır.
İlk çağlarda evler, insanların doğanın yırtıcılığından korunmak için yapılmış barınaklardır. Sadece uyumak için kullanılırdı. İlk evler ağaç kovuklarından yapılmıştır. Mağaralarında ev olarak kullanıldığı dönemler olmuştur. Yerleşik hayata geçildikten ve insanlar gelişmeye başladıktan sonra çadırlar ve daha sonrasında yerleşik evler yapılmaya başlanmıştır.
İnsanlar, Cilalı Taş Devri’nden sonra pişmiş tuğla ve kerpiçten evler yapmayı öğrenmişlerdir. Çatalhöyük bölgesinde yer alan evlerde ilk merpene rastlamak mümkündür. Bu evler dört köşesi yüksek engeller ile kapalıdır. İçine bir merpen ile inilir.
Avrupa’da yerleşik hayat 3 binli yıllarda başlamıştır. Burada duvarları yığma taşlardan yapılmış evlere ulaşılmıştır. Tavanları sazdan örülmüş ve yuvarlak hatlıdır. Isınmak için evde yerde ateşler yakan insanlar baca yerine tavanda delikler açmıştır.
Dikdörtgen evlere ise ilk Mezopotamya’da rastlanılır. Bu evler daha gelişmiş evlerdir. Mutfak ve kanalizasyon Mezopotamya’da yer alan evlerde kullanılmıştır.
Türkler yerleşik yaşama geçişi 760 yılında oldu denilse de Orta Asya Türkmenistanları MÖ 5000’li yıllarda kentsel yerleşime geçildiği görülmektedir. Türklerde ev kültürü yıllar geçtikçe gelişmiş ve günümüzdeki halini almıştır. Boğaz yalıları, Safranbolu evleri Türk evlerinin örnekleri arasında gösterilebilir.
Safranbolu Evleri
Evlerin bölümleri şu şekildedir: Avlu, Bahçe, Balkon, Banyo, Bodrum, Depo, Garaj, Hol, Kameriye, Kiler, Koridor, Merpenler ve merpen boşluğu Misafir odası, Mutfak, Ocaklık, Oturma odası, Tavan arası, Teras, Tuvalet, Yatak odaları, Yemek odası ve Salon.
Farklı ev tipleri ve özellikleri nedir?
Yazlık Evler; dağlık yörelerde batı rüzgarına karşı ve doğu tarafı açık olarak yapılan evlerdir. Yapıları yöreye göre değişkenlik gösterebilir. Doğal taş ya da ahşaptan yapılırlar.
Ahşap ev; eski tarzı kütük ya da merteklerin üst üste getirilmesinden oluşmuştur. En yaygın ahşap ev tarzı tahta çerçeve yapı tarzıdır. En ekonomik olanı ise ahşap yapı tarzıdır. Bina duvar ve tavanı tahtalardan oluşur.
İkiz evler; taşıyıcıları aynı kalan ya da az değişen konut tipidir. Garaj ya da özel arsa üzerinde üstü kapalı depo yerleri örnektir.
Zincir evler; dört yanı açık ya da kapalı yapı tarzıdır. Elverişli yüksek konut değerini yoğunlaştırarak özel arsa üzerine garaj ve depo yeri planlanır.
Bahçeli ev; bahçesi olan daha çok müstakil yapılardır. Yüksek yoğunlukta oturma değeri ve garaj/depo yerinin yapılması mümkündür.
Sıra evler; aynı veya değişik konut tiplerinin aynı sırada yer aldığı ortak yapı tarzıdır. Ekonomiktir.
Şehir evler; aynı veya değişik konut tarzlarının ortak yapı formunda ya da bireyler olarak tasarlanmasıdır. Yüksek yoğunlukta oturma değerleri mümkündür.
Kış bahçeli evler; verandaları sadece camdan olmayıp teknik olarak beceri isteyen yapılardır. Havalandırma ile gölgeliğin uyum içinde olması gerekmektedir.
Türkiye Tarihi Evler Koruma Derneği hangi amaçla kurulmuştur?
Anadolu’da ve Türkiye coğrafyasında yer alan geleneksel evleri esas alarak 17 Mayıs 1975 yılında kurulmuştur. Yerleşim alanlarını, doğal alanları, kültür varlıkları korumak ve gelecek kuşaklara aktarmak amacı ile kurulan dernek EUROPA NOSTRA üyesidir.
Hamamizade İsmail Dede Efendi Evi, dernek tarafından restore edilmiştir. Düzenli olarak sunumlar ve konferanslar düzenleyen derneğin gelenekselleşen Tarihi Türk Evler Haftası da mevcuttur.