Büyük şehirlerin etkili oldukları alanın bütününe metropoliten alan denir. Örneğin, Silivri, Tuzla, hatta İstanbul'un bir ilçesi olmayan Gebze bile, İstanbul Metropoliten Alanı içerisinde sayılır.
Metropoliten Alan ne demektir?
Metropoliten Alan; büyük şehir ve ekonomik, toplumsal ve siyasal-idari etkenler nedeniyle ona bağlı civar yörelerdir. İçinde bulundukları kentsel alanlarda, çeşitli ölçütler açısından kent üstü mekanlar olarak tanımlanabilir.
Mesela İstanbul’un metropoliten alanları arasında Kadıköy, Üsküdar, Bakırköy, Maltepe, Kartal, Avcılar, Küçükçekmece, Büyükçekmece yer almaktadır.
Bölgenin arazi durumu, altyapı ve üst yapı sorunları metropoliten alan gelişimini etkilemektedir. Eğer bir ilçenin, altyapı sorunu yok, uygun arazileri mevcutsa nüfus orada yoğunlaşır ve kentleşme hızla başlar. Bu da o semtin, metropoliten alan olma yolunda olduğunu gösterir. Yatırımlar yapılır, iş kolları genişler gibi.
2010 yılı nüfus verilerine göre İstanbul, Ankara, İzmir Bursa, Adana, Kocaeli Gaziantep ve Konya Türkiye’nin metropoliten kentleri olarak tanımlanmıştır. Bu sayım çalışmasına göre; 2020 yılına kadar Antalya, Kayseri, Mersin ve Diyarbakır kentleri de 1.000.000 nüfusu geçerek, metropoliten kentler arasına katılacaklardır.
İstanbul metropoliten alan haritası
İstanbul için metropoliten alan ne ifade etmektedir?
Hızla nüfusun yoğunlaştığı İstanbul’da son 10 yıldır devam eden kentsel dönüşüm, kentsel yenilenme, yeni şehirler kurma, konutlaşma gibi şeyler; metropoliten alanların artması ile bağlantılıdır. Hali hazırda bulunan yapılar, nüfus yoğunluğunu kaldıramamakla beraber farklı taleplerde oluşmaktadır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve TOKİ işbirliği ile alt gelir ve orta gelir aileler için toplu konutlar, metropoliten alan sınırları içine yapılmakta ya da yeni metropoliten alanlar oluşturmaktadır.
Metropoliten alanların İstanbul için önemi ise çarpık kentleşmenin olduğu, gecekondulaşmanın yoğun bir şekilde devam ettiği, şehir merkezi dışında kalan, varoş olarak tanımlanabilen semtlerde imar planları rahatlıkla hazırlanabilmektedir. Kentsel dönüşüm projesi kapsamında da yapılan toplu konutlar genellikle bu bölgelere yapılmakta ve ev sahibi olma önceliği bu bölgelerde yaşayan insanlara verilmektedir.
Şehir merkezlerine sığmayan nüfus; trafik sorunu, yaşama sorunu, iş sorunu gibi ana sorunları yaşamaktadır. Dolayısıyla şehir, merkezden uzaklaşmakta ve genişlemektedir. Metropoliten alanların önemi burada ortaya çıkmaktadır. Yapılaşma için rahat alanlar sağlayan bu alanlara son zamanlarda inşaat firmaları büyük yatırımlar yapmaktadır. Ulaşım sorunlarının da çözülmesi ile, konut sahibi olmak isteyenler bu projelerden daha uygun fiyatlarla iş ortaklığında bulunabilmektedir.
İstanbul’da bulunan metropoliten alan minimum 60 kilometrededir. Metropoliten alan yüzölçümü arttıkça da orman ve yeşil alan yüzölçümü azalmaktadır.
İzmir metropoliten alan haritası
İzmir metropoliten alan çalışmaları nasıl başladı?
1960’lı yıllarda kentin kalkınması için birtakım imar planları oluşturuldu. İzmir’de Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu. Bu teşkilata bağlı bir şekilde çalışacak olan; İmar ve Planlama Genel Müdürlüğü ve Metropoliten Alan Nazım İmar Planı Büroları açıldı.
İzmir Metropoliten Alan Nazım İmar Planı Bürosu da bu çalışmalar kapsamında 1965 yılında kuruldu. bu büronun hazırladığı 1/25000 ölçekli İzmir Metropoliten Alan Nazım İmar Planı ve raporu 1973 yılında İmar ve İskan Bakanlığınca onandığı görüldü.
Bu plana göre; Metropoliten alan sınırları; İzmir Merkez İlçe, Karşıyaka, Bornova, Karaburun, Çeşme, Urla, Seferihisar, Selçuk, Torbalı, Bayındır, Kemalpaşa, Menemen, Foça, Dikili, Bergama, Kuşadası, Manisa Merkez İlçesi sınırları içinde kalan alan olarak tarif edildi.
1973 Planı, İzmir kenti ve yakın çevresindeki 13 belediye ile bunlara bağlı 31 köyü kapsayan alanı Büyükşehir Bütünü olarak tanımladı.
1973 tarihinde İmar İskan Bakanlığınca onaylanan 1/25000 ölçekli İzmir Metropoliten Alan Nazım İmar Planı, kentte bugüne kadar yapılmış çeşitli plan ve uygulamalar nedeniyle geçerliliğini 67fiilen yitirmiş olduğu gerekçesiyle, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 9.maddesi gereği Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca 2003 yılında iptal edildi.
Ankara metropoliten alanları nerelerdir?
Ankara Metropoliten Alanı Nazım Planı, 1990 yılında yapıldı. 1/50.000 ölçekli hazırlana plana göre; Ankara’nın 3.600.000 nüfuslu bir kent olması öngörüldü. Öngörülerden biri de; kentin ağırlıklı olarak “Batı Koridoru” bölgesinde gelişim göstermesi oldu. Bu gelişme batı aks, Eskişehir ve İstanbul Yolu üzerinden devam etti.
Günümüzde İstanbul ve Eskişehir yolları üzerine toplu konutlar ve iş merkezleri inşa edildi. Bu projelerden bazıları; Çayyolu, MESA Koru Sitesi, Beysukent ve Konutkent oldu.
Sincan, Gecekondu Önleme Bölgeleri, Yeni Yerleşmeler, Batıkent, Ankara Organize Sanayi Bölgesi gibi gelişmelere katkı sağlama yanında, Belediye’nin Batıkent, Kızılay Yaya Bölgesi, tahsisli yol, Eski Ankara’nın korunması, Atatürk Kültür Sitesi, Altınpark gibi projelerinde de yapıcı ve yönlendirici bir rol üstlendi.
Türkiye metropoliten alan çalışmaları neler oldu?
1965-Bakanlar Kurulu kararı ile İmar ve İskan Bakanlığı’na bağlı olarak İstanbul, Ankara ve İzmir’de ‘Nazım İmar Plan Büroları Kurulması.
1972-‘Bakanlıklararası İmar Koordinasyon Kurulu’nun Kurulması.
1972-İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Metropoliten Hizmet Birliği Yasa Tasarısı’
1975-İçişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘İstanbul Metropoliten Hizmet Birliği Yasa Tasarısı’.
1979-Bakanlar Kurulu tarafından ‘Planlama ve Eşgüdüm Kurulu’nun’ Kurulması.
1980-İçişleri Bakanlığı ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Büyükkent Birliği Yasa Tasarısı’.
1980-‘Büyüşehirlerin Yakın Çevresindeki Yerleşim Yerlerinin Ana Belediyelere Bağlanması’ Hakkında Yasa.
1982-1982-Anayasasının 127. maddesine ‘Büyükşehirler için özel yönetimler………’ oluşturulur kaydının konulması.
1984-Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin kabulü.
1984-Büyükşehir Belediyelerinin Yönetimi Hakkındaki Kanun Hükmünde Kararname’nin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Yasa (3030 S.K)
2004-5216 sayılı Büyükşehir Belediyediyeleri Yasası’sının kabulü. 10.07.2004
Önerilen Bağlantılar : TOKİ indirim 2016, TOKİ Kayseri kura