Bitlis’in Tatvan İlçesi’ndeki Nemrut Dağı’nın volkanik çöküntüsüdür. Zorlu Holding ve Bitlis Valiliği, Nemrut Kalderası’ndaki doğal sıcak su kaynağını konutlarda ve turizm amaçlı kullanmak için çalışmalar yürütmektedir.
Nemrut Kalderası
Kaldera nedir?
Kaldera, volkanik kökenli, kazan şeklinde çok büyük çöküntü. Bu çöküntülerin içi su dolduğunda kaldera gölü oluşur. Kaldera ve krater birbirinden farklı jeomorfolojik birimlerdir. Bir kalderanın zemininde yeniden bir volkan konisi oluşabilir.
Nemrut Dağı’nın özellikleri nelerdir?
Nemrut Dağı ya da Nemrut Stratovolkanı, Bitlis İlinin Tatvan ilçesinde, Doğu Anadolu'da yer alan yüksek dağlardan biridir. Van Gölü'nün batısına düşer. Nemrut, uyuyan aktif bir yanardağdır ve 1441 yılında son kez lav çıkışı olmuştur. Tepesindeki kraterde Nemrut Gölü yer alır. Krater etrafında, en yüksek tepe olan Sivritepe 2935 m, Doğu Nemrut Tepesi 2625 m, güneydeki Tursuktepe 2828 m ve batıda Nemrut Dağı Tepesi 2801 m yüksekliktedir.
Nemrut Kalderası’nın özellikleri nelerdir?
Nemrut Stratovolkanı, tabakalı volkanlar (stratovolkan) sınıfından, Kuvaterner döneminde oluşmuş, Anadolu’nun önemli yanardağları arasındadır. Nemrut Krateri’nin en son 1411 ve 1441 yıllarında faaliyet gösterdiği yazılı kaynaklarda belirtilmektedir. Güncel krater kenarındaki enine kesitlerde iki farklı piroklastik(volkanik çökel)tabakanın varlığı, 30 yıl ara ile gerçekleşen bu iki patlamayı belgelemektedir. Nemrut Stratovolkanı'nın günümüz kaldera görünümünü almasının yaklaşık 100 bin yıl önce olan büyük patlaması sonucu gerçekleştiği düşünülmektedir. Bu patlamada dağın 4100 m civarında olan yüksekliğinin şiddetli bir kaldera patlaması sonucu en yüksek tepesi olan Sivritepe (2935 m) düzeyine indiği topoğrafik analizler ile belirlenmiştir.
Nemrut Kalderası’nda kaç göl var?
“Nemrut’un üç gölünden biri sıcak, ikisi soğuk” başlığıyla Hürriyet Gazetesi’nde 13 Ağustos 2012 tarihinde yayınlanan Yıldırım Güngör imzalı gezi yazısından o bölümler şöyle;
“Bitlis’teki Nemrut krater gölleri, 2010’da Avrupa Komisyonu’nca yürütülen Avrupalı Seçkin Destinasyonlar projesinde Türkiye’yi temsil etmişti. Zirvedeki ana gölün yüzölçümü 13 kilometrekare, en derin noktası 150 metre. 600 metre uzunluğundaki Ilıgöl’ün sığ suları yazın 60 dereceye kadar ısınıyor. Göltepe’nin doğusundaki Küçükgöl ise elips şeklinde. Bitlis merkezine karayoluyla 26 kilometre uzaklıktaki göllerin çevresinde 6 saati bulan yürüyüşler yapabilirsiniz.
Van Gölü’nün etrafında yükseklerde serin yürüyüş yapılacak bir çok etap var. Artos ve Süphan dağları bu bölgedeki riski olmayan ama ciddi efor gerektiren iki önemli serin yürüyüş rotası. Hava çok sıcak bile olsa gölgeye girildiğinde müthiş bir sıcaklık farkı yaşanıyor. Bırakın serinlemeyi üşüyebilirsiniz bile...
Artos ve Süphan’daki iki zorlu yürülüş parkuruna alternatif, üçüncü seçenek olan Nemrut Dağı ise fazla efor gerektirmeyen keyifli bir rota.
Nemrut kalderası, Doğu Anadolu Bölgesi’nin hem yükseklik açısından hem de bilimsel açıdan önemli yürüyüş güzergahlarından. Bitlis’in Tatvan ve Adilcevaz ilçelerinin ortak değer olan Nemrut Dağı 3 bin metrenin üzerindeki yüksekliğinin yanı sıra kraterin içindeki gölleriyle de dikkat çekiyor.
Bir zamanlar Doğu Anadolu Bölgesi’nin bu bölümünü ateş çemberine çeviren Nemrut, son aktivitesini 1443’te gerçekleştirmiş. Şimdilerde sakin gözükse bile, sürprizlere açık. Aslında aktif bir volkan Nemrut. Yani bir aktivitenin görülme olasılığı oldukça fazla. Kraterdeki bazı küçük deliklerden çıkan gazlar bunun en güzel delili.
İKİ BİN METRE ALÇALDI
Nemrut bir zamanlar yaklaşık 5 bin metre yüksekliğinde volkanik bir dağdı. Gün geldi, dağın krateri büyük bir patlamayla içine çöktü. Yükseklik 3 bin metre civarına indi. Bu oluşuma volkanik literatürde kaldera deniyor. Nemrut çevresi dünyanın önemli kalderalarından biri. Kraterin içinde bulunan sıcak ve soğuk su göllerin etrafında yapılacak bir yürüyüş, diğer rotalardan farklı güzellikler yaşamanızı sağlayacaktır. Volkanik arazideki bu serin yürüyüş sırasında bir doğal cam olan obsidiyen kayacına ve pomzaya rastlayabilirsiniz. Obsidiyen siyahtır ve camsı bir görünüme sahiptir. Kırıldığında camsı bir doku olduğunu rahatlıkla görürsünüz. Pomza ise içi boşluklu olan son derece hafif bir kayaçtır. Sünger gibidir. Kocaman bir kayayı herkül gibi kaldırabilirsiniz. Banyoda topuk taşı olarak kullanılan doğal temizlik ürünleri bu volkanik materyalden yapılır.”
Nemrut Kalderası’nda sıcak su arama faaliyetleri nasıl ve ne amaçla gerçekleştiriliyor?
21 Kasım 2013 tarihli bir habere göre; Bitlis Valiliği ve Zorlu Holding'in işbirliği ile yürütülen "Jeotermal Projesi" kapsamında, Nemrut Kalderası'nda sıcak su potansiyeli belirlemek amacıyla başlatılan çalışmalar 250 noktada devam ediyor.
Vali Veysel Yurdakul, çalışmaların devam ettiği alanda incelemelerde bulunarak, bölgede manyetik ve jeofizikle ilgili alan taraması yapan Kanada firmasının yetkililerinden bilgi aldı.
Zorlu Holding ile yaptıkları protokol gereği, Nemrut Kalderası etrafında alan araştırması çalışmalarının devam ettiğini belirten Yurdakul, firmanın bölgede sıcak suyu bulmak için ileri teknolojiyi kullanarak kaldera etrafındaki 250 noktada çalışma yürüttüğünü söyledi.
Yurdakul, firmanın, bölgede başta enerji santralleri kurmak üzere 100 santigrat derecede suya ulaşmayı beklendiğini ifade ederek, şöyle konuştu:
"Tabii yaptığımız protokolle çıkan su enerjide, sera ve şehir ısıtması ile Termal kaplıcalarda kullanılacak. İlgililerin bir an önce özlenen ve arzulanan ısıdaki suya kavuşmasını diliyorum. Firmanın sıcak su ile buluşması ülkemiz, Doğu Anadolu Bölgesi ve Bitlis açısından dönüm noktası olacak. Çünkü bu potansiyelin yıllardır burada olduğunu biliyoruz. Suyun çıkmasıyla enerji santralleri, kaplıca oteller, sera ısıtma ve soğutma mekanizmaları, meyve kurutma ve şehir ısıtması projelerimiz de hayata geçer. Böylelikle halkımızın istihdamına, hayatına ve refahına gereken katkıyı sağlayacağız."
Yurdakul, proje kapsamında Tatvan, Güroymak ve Rahva mevkisinde kamu binalarının içinde bulunduğu 10 bin konutu ısıtmayı planladıklarını bildirdi.
Projeyle kentte temiz enerji sağlanacağına işaret eden ve jeotermalin dünyadaki en temiz enerji olduğunu dile getiren Yurdakul, yerli kaynakların Türkiye'nin enerji politikası bakımından geleceğe yönelik büyük önem taşıdığını kaydetti.
Yurdakul, jeotermal ile Bitlis ve çevresinin yaşanabilir hale geleceğini ifade ederek, şöyle devam etti:
"Özellikle doğalgaza milyarlarca lira para veriyoruz. Projenin hayata geçmesiyle dışa döviz ödemeyi bırakacağız ve yaşanabilir kentlerle karşılaşacağız. Termal su insan sağlığı ve yaşamı bakımından otellere doğrudan katkısı olacak. Otellerin hayata geçmesiyle şehrin istihdam hayatına katkı sağlanacak. 5 yılda 5 yıldızlı 5 otel ve 5 bin kişiye istihdam sağlamayı planlıyoruz. İlk hedefimiz bu. Bu otellerin sayısına göre de değişebilir.