Ponza sadece bir topuk taşı değil; modern binaların deprem güvencesidir. Son zamanlarda yapılan binalarda ses ve ısı yalıtım malzemesi olarak kullanılmaktadır.
Ponza Taşı
Ponza nedir, inşaatçılar neden tercih eder?
Suyun üzerinde kalabilen bu taşı evlerimizde ‘nasır taşı’ veya ‘topuk taşı’ olarak biliyoruz. Ponza, hafif ve su geçirmeyen özelliğiyle inşaatçıların dikkatini çekmiş ve son dönemlerde yapılan modern binalarda yalıtım ve depreme karşı dayanıklılık bu taşla sağlanmış.
Ponza, kelime kökeni itibariyle İtalyanca gelmektedir. Çünkü bu maddeyi tarihte ilk kullananlar da Romalılar olmuştur. Tapınaklarda, Roma Pantheonu’nda ve İstanbul’daki Ayasofya’nın yapımında…
Ponza’nın özellikleri:
Volkanik faaliyetlerin insanlığa armağanı olan Ponza, ‘asidik’ ve ‘bazik’ diye ikiye ayrılır. Asidik Ponza’nın rengi açık gri veya kirli beyazdır. Banyolarımızda kullanılan topuk taşından hatırlayacağımız gibi üzerinde çok sayıda gözenekler bulunur. Ponza bu gözeneklerini, volkandan patlamış bir ateş koru iken aniden soğumasına borçludur… Asidik Ponza’nın soluk rengi silisyum, potasyum ve sodyumdan gelir.
Bazik Ponza ise Asidik Ponza’ya göre rengi koyudur ve daha ağırdır.
Ponza’nın tarihçesi:
Tarihin ilk mimarlarından Vitruvio, MÖ 1.’da Ponza hakkında “Sudan hafif ve yüzücü. Suyu emmez ve hijyenik” şeklinde not düşer.
Eski Romanlılar, Ponza’yı termal banyolarda ve tapınaklarda kullanır. Roma Pantheonu ve İstanbul'daki Ayasofya Kilisesi'ni tarihte Ponza’nın kullanıldığı yapılar arasında göstermek mümkündür. 1800’lü yıllarda ise Almanya’nın Rhinenland şehrinde kullanılmaya başlanır. ABD’nin Ponza ile tanışıp binalarında kullanılmaya başlaması 18.yüzyıla denk gelir.
Ponza’nın inşaatta kullanımı:
Modern binaların yapımında tercih edilen Ponza, ısı yalıtımı özelliğiyle enerjiyi korur, tasarruf sağlar. Bu madde ses yalıtımında da kullanılır. Sağlamdır, depreme karşı dayanıklılığı artırır. Betona göre daha hafif ve düşük maliyetlidir. Ponza’lı duvarlara alçı ve seramik gibi dekoratif tasarımlar rahatlıkla uygulanabilir.
Yapı sektörü Ponza’yı daha çok Bims adıyla bilir. Bu kelime de Türkçe’ye Almanca’dan gelmiştir.
Ponza’nın kimyası:
Ponza taşı içindeki oksijenle çeliği aşındırabilecek güçtedir. Ponza’nın kimyasında şu maddeler bulunmakta:
Si 02%60-75, Al 203 %13-17, Fc 203 %1-3, Ca O %1-2, Na 2o+K2o %7-8, Ti o2 ve So3.
Tekstilde Ponza Taşı Kullanımı
Tekstilde Ponza:
Ponza taşı, kimyasal bileşenleriyle tekstil ürünlerin taşlanmasında ve bazı ürünlerin yıkanmasında kullanılır. Tekstilciler, beyaz renkli Asidik Ponza’yı tercih ederler…
Türkiye Ponza Taşı Üretim Merkezi
Türkiye’nin Ponza üretimi:
Türkiye ve Avrupa’daki modern mimarinin gözdesi Ponza taşı, Bitlis ve Tatvan’daki kaynağı ile Doğu ve Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nin yeni iş umudu olmaya aday. Zira Türkiye’nin 3 milyar metreküplük Ponza rezervinin 1,5 milyar tonu Bitlis ve Tatvan’dan çıkarılıyor. 0,5 milyar tonu ise Nevşehir-Avanos-Ürgüp bölgelerinden elde ediliyor.
Türkiye’de yılda yaklaşık 1 milyon 750 bin ton Ponza taşı üretiliyor. Bu üretimin tamamına yakını inşaat sektöründe kullanılıyor.
Türkiye’nin Ponza ihracatı her geçen yıl artış gösteriyor. Örneğin; 2003 yılında üretilen Ponza’nın yüzde 12’si, 2004 yılında ise 16’sı yurtdışına ihraç edilmiş durumda.
Ponza, Bitlis-Tatvan ve turistik adıyla Kapadokya bölgesi Nevşehir-Avanos-Ürgüp dışında Kayseri, Ağrı, Van, Kars, Isparta, Burdur ve Muğla illerinde de üretiliyor.
Ponza taşı, inşaattan başka tekstil, ziraat, tarım ve endüstriyel sektörde doğrudan veya hammadde karışımı ile kullanılıyor.
Dünya dillerinde Ponza:
İtalya : pietra pomice, pumicing
Almanya : bimsstein, poliermittel, poliermittelstein
İngiltere : pumice, pumice stone
Hollanda : puimsteen
İspanya : piedra pómez
Fransa : pierre ponce, renovation
Portekiz : pomice
Brezilya : pedra, polimento
Türkiye : ponza, ponza, süngertaşı, nasır taşı, hasır taşı, topuktaşı,hısır,bims
Ponzanın fiziksel özellikleri:
Renk: Açık griden, kirli beyaza.
Kristal Şekli: Amorf
Kristal Suyu: Yok
Sertlik (MOHS): 5,5 – 6,0
K.B Hacim Ağırlığı (gr/cm3): 0,32 – 0,97
Gerçek Özgül Ağırlığı (gr/cm3): 2,15 – 2,65
Porozite (%): 45 – 90
Rötre ( mm/m): < 1
Isı İletkenlik Katsayısı (W/mK): 0,08 – 0,20
Isınma Isısı (cal /gr.°C): 0,24 – 0,28
Ses Yalıtımı (dB): 40 – 55
Su Emme (Ağırlıkça %): 30 – 70
Buhar Diffüzyon Katsayısı: 5 – 10
Ponzanın kimyasal özellikleri:
PH: 7 – 7,3
Radyoaktivite: Yok.
Suda Çözünen Madde Miktarı (Ağırlıkça %): £ 0, 15
Asitte Çözünen Madde Miktarı (Ağırlıkça %): £ 2,9
Uçucu Madde (Ağırlıkça %): Yok
Asitlerle Etkileşim: İnert.
Alevlenme Derecesi (°C): Yok.
Ergime Derecesi (°C): >900
Kimyasal Bileşenler
Silisyum dioksit (SiO2): 52 – 75
Alüminyum oksit (Al2O3):11,0 – 17,0
Demir oksit (Fe2O3): 0,5 – 5,0
Kalsiyum oksit (CaO): 1,0 – 8
Magnezyum oksit (MgO): 0,5 – 3
Sodyum oksit + Potasyum oksit (Na2O + K2O): 3 – 9
Titanyum oksit (TiO2): < 1
Sülfür trioksit (SO3): < 1
Ateş Zaiyatı (A.Z.): 1 – 3
Önerilen Bağlantılar : TOKİ Kayseri kura