Betonun su kaybederek ya da sıcaklık farklılıklarından dolayı çatlamasıdır. Bir inşaat riskidir.
-Büzülme, kılcal çatlak.
-Taze veya prizini almamış betonun su kaybederek veya ortam ile sıcaklık farklarından dolayı büzülerek çatlak meydana gelmesi durumudur.
Rötre çeşitleri nedir?
Plastik rötre: Betondaki plastiklik henüz tamamen kaybolmamış durumdayken betonun yüzeyinde yer alan bu büzülmeye plastik büzülme denilmektedir.
Şişme: Çimento hamurunun veya betonun gösterdiği hacim artışına “şişme” veya “negatif büzülme” denilmektedir.
Hidratasyon büzülmesi: Taze betonda, çimento ve su arasındaki reaksiyonların devam edebilmesi için, genellikle yeterli miktarda su bulunmaktadır. betonun içerisindeki suyun önemli bir miktarının herhangi bir nedenle kaybolması durumunda hidratasyon yavaşlamaktadır. Hidratasyonun devam edebilmesi için yeteri miktarda su bulunmalıdır. Bu suyun olmaması durumunda hidratasyon büzülme meydana gelmektedir.
Karbonatlaşma büzülmesi: Bünyesindeki suyun bir bölümünü bu şekilde kaybetmiş olan çimento hamuru bir miktar büzülme göstermektedir. Karbonatlaşma olayıyla meydana gelen büzülmeye “karbonatlaşma büzülmesi” denir.
Kurulma büzülmesi: Kuruma büzülmesi, sertleşmiş betonun içerisindeki suyun bir miktarının buharlaşarak kaybolması (betonun kuruması) sonucunda yer alan büzülmedir.
Termik Rötre: Prizi sona eren ve sertleşmeye başlayan betonda, hidratasyon ısısının tüm kütleyi ısıtmaya yetecek oranda artamaması sonucunda kütle soğuyor ve termik büzülme oluşuyor. Erken yaşta (1-2 gün içinde) ortaya çıkan rötre özellikleri baraj gibi kütle betonlarında önemli sorunlar çıkarır.
Rötre deneyleri nasıl yapılır?
1.Kısıtlanmış rötre: Kısıtlanmış rötre deneyinde; iç çapı 270 mm, dış çapı 300 mm ve yüksekliği 120 mm olan çelik halka etrafına 30 mm kalınlığında beton üretilip dökülmüştür. Üretimde, harç önce kalıbın yarısına kadar dökülmüş ve şişlenerek yerleştirilmiştir. Daha sonra kalıbın tamamına harç dökülerek 2 dakika vibrasyonla harcın iyi bir şekilde yerleşmesi sağlanmıştır. Numuneler saklanacak odaya götürülerek üstleri örtülerek kürleme yapılmıştır. 24 saat sonra numuneler kalıptan çıkartılarak numunelerin üst yüzeyine silikon sürülerek sadece çevresel kuruma sağlanmıştır. Numuneler daha sonra 20oC ve % 40 bağıl nemde tutulmuştur. Ölçümler her gün yapılarak çatlağın kaçıncı günde oluştuğu ve oluşan çatlağın genişlik değerleri belirlenmiştir. Ölçümler 42 gün boyunca devam ettirilmiştir.
Sonuç olarak;
Ortam koşullarında tutulan harç numunelerin kısıtlanmış rötre deneyi sonuçlarında ilk çatlak ölçümü 12.günde yapılmış ve 0,12 mm olarak ölçülmüştür. 42.günde maksimum ortalama çatlak genişliği 0,5 mm olarak ölçülmüştür. Harç için ölçülmüş olan kısıtlanmış rötre çatlak değerlerinin grafiksel değişimi Şekil 4a’da verilmiştir. Aynı granülometriye sahip üretilen beton da ise ortam koşullarında 10.günde çatlak oluşmuş ve çatlak genişliği 0,05 mm olarak ölçülmüştür. 42.gün sonunda ortalama çatlak genişliği 0,4 mm olarak ölçülmüştür. Harca göre düşük çıkmıştır. Agrega tane boyutunun büyümesinin çatlak genişliğini azalttığı görülmüştür. Ayrıca, daha büyük agrega tane boyutunun çatlağın ilerlemesini kısıtlayıcı ve mikro boyutta tutma sağladığı düşünülmektedir.
2.Serbest rötre: Bu deneyde; kullanılan numune boyutu 4 x 4 x 16 cm’dir. Serbest rötre deneyinde üretilen numuneler kalıptan çıkarıldıktan sonra, kısıtlanmış rötre halka numunelerin tutulduğu sıcaklık ve bağıl nem koşulları altında tutularak her gün rötre ölçümü yapılmıştır ve ölçümler 42 güne kadar devam ettirilecektir.
Sonuç olarak;
Harç ve beton prizmatik numunelerde 42.gün boyunca sabit değere gelinceye kadar yapılan serbest rötre ölçümlerinde harcın serbest rötresi 813 x 10-6 , betonun ise 688 x 10-6 olarak ölçülmüştür.
