Satınalma Gücü Paritesi 1950’li yıllarda ortaya çıkmıştır. Türkiye’de ise 1956 yılında başlamıştır. SGP’ya göre Türkiye’nin en pahalı bölgesi 2012 yılında İstanbul oldu.
Satınalma Gücü Paritesi nedir?
Satınalma gücü paritesi (SAGP) ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını ortadan kaldırarak farklı para birimlerinin satın alma güçlerini eşitleyen bir değişim oranını ifade etmektedir.
Dünya Bankası, Gayrısafi Ulusal Gelir (Gross National Income -GNI) adını verdiği gelir hesabını satınalma gücü paritesiyle yapmaktadır. Bunu yaparken ABD’yi temel almakta ve ABD’nin GNI’sini satınalma gücü paritesiyle hesaplanmış olan GNI’ye eşit kabul etmektedir.
Satınalma Gücü Paritesi’nin amacı nedir?
SGP’nin temel amacı; Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ve bileşenlerinin uluslararası reel karşılaştırmasına yönelik göstergelerin elde edilmesidir. GSYH bir ülkenin ekonomik büyüklüğünü, fert başına GSYH ise o ülkede yarayanların refah düzeyini gösteren en önemli göstergedir. SGP, ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını gidererek GSYH ve bileşenlerinin bu tür uluslararası karşılaştırmalara olanak veren ortak bir değişim oranıdır.
SGP hesaplamaları ne zaman ve kimler tarafından ortaya atılmıştır?
1950’li yıllarda Avrupa Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (OEEC –OECD’nin ilk hali)’nın Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi ve Avusturya Merkezi İstatistik Ofisi’nin yaptığı çalışmalardan edinilen deneyimler, SGP hesaplama yönteminin oluşturulmasına yardımcı olmuştur. Yapılan bu çalışmalar, 1960’ların sonunda Birleşmiş Milletler İstatistik Ofisi (UNSO) ve Pensilvanya Üniversitesi Uluslararası Karşılaştırma Birimi tarafından değerlendirilerek Uluslararası Karşışaitırma Projesi oluşturulmuştur. 1989 yılından sonra Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (EUROSTAT) ve Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)’nin yöntemi desteklemesi ve katılımcı ülke sayısının artması ile proje, programa dönüştürülmüş ve Uluslararası Karşılaştırma Programı kapsamında SGP hesaplamaları yapılmaya başlanmıştır.
Satınalma Gücü Paritesine ilişkin göstergeler nelerdir?
SGP hesaplamaları sonucunda uluslararası karşılaştırmalara temel oluşturacak alandaki göstergeler elde edilmektedir.
- Reel GSYH
- Kişi Başına Reel GSYH
- Hacim Endeksi
- Kişi Başına Hacim Endeksi
- Karşılaştırmalı Fiyat Düzeyi Endeksi
Uluslararası karşılaştırmalarda, parasal karşılaştırmaları ifade eden “Nominal GSYH” ve “Değer Endeksi” SGP hesaplamalarının sonucunda elde edilen göstergeler olmamakla birlikte, karşılaştırma amaçlı olarak kullanılmaktadır.
Türkiye SGP çalışmalarına ilk defa hangi yıl katılmıştır, bugüne kadar hangi çalışmalarda yer almıştır?
Türkiye SGP çalışmalarına ilk olarak 1986 yılında, temel yılı 1985 olan EUROSTAT-OECD karşılaştırmaları kapsamında katılmıştır. 1985 temel yılı çalışmanın sonuçlandırılmasından sonra, sırasıyla, 1990, 1993, 1996 ve 1999 temel yılı çalışmaları sonuçlandırılmıştır.
Buna ek olarak Türkiye, Kafkasya ve Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Karşılaştırma Programı’nda 1994, 1995, 1996 ve 1997 yıllarında köprü ülke görevini üstlenmiştir. 1999 Helsinki zirvesinde aday ülke statüsünü kazanmasından sonra EUROSTAT’ın organizasyonuna geçmiştir. Türkiye 2000 yılından itibaren EUROSTAT’ın organizasyonunda yürütülen Avrupa Karşılaştırma Programı (AKP) kapsamında, Güney Avrupa ülkeleri grubunda yer almaktadır.
Türkiyede SGP çalışmaları hangi kuruluş tarafından yürütülmektedir?
Türkiye’de Satınalma Gücü Paritesi Programı çalışmaları Türkiye İstatistik Kurumu (TÜ