BDP’li Tunceli Belediyesi tarafından ‘halk istiyor’ gerekçesiyle, 2010 yılında Tunceli’deki Kışla Meydanı’na dikilen heykel. Seyit Rıza, Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı ilk isyanlardan sayılan ‘Dersim İsyanı’nın Lideri’ olarak biliniyor.
Seyit Rıza heykeli...
Seyit Rıza heykeli ne zaman açıldı?
Seyit Rıza heykeli, Tunceli'de, her yıl geleneksel olarak düzenlenen, Munzur Kültür ve Doğa Festivali'nin 10'uncusunun başladığı 29 Temmuz 2010 günü Tunceli’nin Kışla Meydanı'nda BDP’li milletvekillerinin de katıldığı törenle açıldı.
Seyit Rıza heykelini kim yaptırdı?
Tunceli Belediye Başkanı Edibe Şahin, idam edilen Seyid Rıza'nın beton bir zemine oturmuş halde yaptırdıkları heykelini açtı.
Seyid Rıza'nın helkelini yaptıran Belediye Başkanı Edibe Şahin, heykelin kaldırılacağını düşündükleri için bronzdan yapmadıklarını belirterek şunları söyledi: "Biz heykeli yaptırdığımız zaman Türkiye'nin demokratikleşmesi konusunda ciddi tartışmalar vardı ve heykelin kaldırılabileceğini düşündüğümüz için bronzdan yapmadık. Sert plastikten yaptık. Şimdi bronz bir heykel ve Dersim katliamı sırasında katledilen kadınları sembolize eden daha farklı bir heykel yapıyoruz. Seyid Rıza'nın heykelini de yeniden bronz olarak yaptıracağız."
Seyit Rıza heykelini kim kaldırtmak istedi, savcılık ne karar verdi?
Cumhuriyet Gazetesi’nin 26 Kasım 2013 tarihli haberi şöyle;
Seyit Rıza'nın Tunceli'de BDP'li belediye tarafından 2010 yılında Kışla Meydanı'na heykelinin dikilmesi üzerine Tunceli Emniyet Müdürlüğü'nün yaptığı suç duyurusunun savcılık tarafından, Seyit Rıza'nın heykelinin dikilmesiyle ilgili suç olabilecek herhangi bir delil ya da bulguya rastlanılmadığı ve suç unsurunun oluşmadığı gerekçesiyle kavuşturmaya gerek görülmediği kararı verdiği ortaya çıktı.
Seyit Rıza kimdir?
Seyit Rıza (Seyid Rıza ya da Pir Sey Rıza) (d. 1863 (Doğum tarihi kesin olarak bilinmemektedir) Tunceli'nin Lirtik köyünde - ö. 18 Kasım 1938 Elazığ), Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk dönemlerinde Dersim İsyanı'nın liderlerinden olduğu ileri sürülerek idam edilen Alevi-Zaza aşiret lideri.
1863'te Dersim'in Lirtik köyünde Şeyh Hesenan (Şixhesenu) aşiretinin Yukarı Abbasan kolundan Seyit İbrahim'in oğlu olarak doğdu.
Dersim 1937-38 olaylarındaki kanlı çatışmalardan sonra barış görüşmeleri yapmak üzere Erzincan'a çağrılmıştır, kimi kaynaklara göre ise daha fazla kan dökülmemesi için kendisi gidip teslim olmuştur. Ancak 5 Eylül 1937'de orada (72 Dersimli ile birlikte) tutuklanmıştır. 5-13 Eylül 1937'de Elazığ'a (dönemin söylemi ile Elaziz) götürülüp askeri mahkemede yargılanarak idama mahkum edildi.
O dönemdeki yasaların 75 yaşını geçkin kişilerin idamına izin vermemesinden ötürü yaşı küçültülen Rıza, oğlu Resik Hüseyin, Şehanlı Aşiret reisi Seyd Hüsen, Yusufan Aşiret reisi Kamer'in oğlu Fındık, Demanan Aşiret reisi Cebrail'in oğlu Hasan, Kureyşan Aşiret reisi Ulkiye'nin oğlu Hasan ve Mirza Ali'nin oğlu Ali ile birlikte idam edildi.
İdamdan önce Seyit Rıza'ya son sözü sorulur 'Kırk liram ve saatim var bunları oğluma verisiniz' der. “Oğlunu da asacaz” cevabını alır. “O zaman beni önce asın” der Seyit Rıza ama bunu kabul görmezler ve Seyit Rıza'nın 17 yaşındaki oğlunu gözleri önünde asarlar.
Dersim İsyanı ya da Dersim Katliamı olarak anılan olaylar, şu anki adıyla Tunceli ili'nde 1937 yılında merkezi hükümetle Dersim aşiretleri arasındaki anlaşmazlıklar sonucu yaşanan acı olayların genel adıdır.