Kocatepe Camii için açılan yarışmada birinci gelmesine rağmen, projesi reddedilen mimar ve Ankara'nın efsane belediye başkanı. Yarışmada 1'inci gelen projesini Pakistanlılar o kadar çok beğendiler ki, başkentlerine yaptılar.
Vedat Dalokay
Vedat Dalokay kimdir?
Vedat Ali Dalokay, 10 Kasım 1927’de Elazığ’da dünyaya geldi. İlk, orta ve lise öğrenimini Elazığ'da tamamlayan Dalokay, 1949 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi'ni bitirdi. 1950-1951 yılları arasında PTT ve Bayındırlık Bakanlığı'nda mimar olarak görev yaptı. 1951-1952de Paris'teki Sorbonne Şehircilik Enstitüsü'nde lisansüstü çalışması yaptı. 1954 yılında Ankara'da kendi mimarlık atölyesini kurdu. 1964-1968 yılları arasında Ankara Mimarlar Odası şube başkanlığı ve Mimarlar Odası genel sekreterliği yaptı.
Vedat Dalokay ne zaman belediye başkanı oldu?
Vedat Dalokay, 1973 Yerel Seçimlerinde Ankaralı seçmenlerin %62'sinin oyunu alarak CHP'den Belediye Başkanı oldu, bu görevi 1977 yılına kadar sürdürdü. Ankara ulaşımını kavşaklar yoluyla düzenlemesi nedeniyle kendisine "göbekçi Dalokay" denildi. Sıhhiye'deki "Hitit Güneşi Anıtı ve Lozan Meydanı" Dalokay'ın başkanlık döneminde yapıldı. Altınpark, Abdi İpekçi, Kuğulu ve Seğmenler Parkları onun başkanlığı döneminde yapıldı; Uydukent, Batıkent projeleri hazırlandı. Dalokay, Belediye başkanlığını 1977 yılında %52 oyla seçilen Ali Dinçer'e bıraktı. Siyaset ve yönetimde tekrar etkin bir görev almadı.
Vedat Dalokay hangi mimari eserlere imza attı, hangi ödülleri kazandı?
Vedat Dalokay'ın Kocatepe Camii için tasarladığı proje
Dalokay, birçok proje yarışmasında ödüller almış bir mimardır. Katıldığı çeşitli uluslararası proje yarışmalarında birincilik almıştır. Bu yarışmalar: İslamabad Kral Faysal Camii (Pakistan, 1970), Cidde İslam Kalkınma Bankası Genel Merkezi (Suudi Arabistan, 1980), Başbakanlık Kompleksi (Pakistan, 1984), İstanbul Taksim Alanı (1987), Pakistan Ulusal Anıtı (1977) proje yarışmalarında birincilik kazandı. Ankara Kocatepe Camii için yaptığı projenin gerçekleştirilmesi ise mümkün olmadı. Bu yapının temelleri dahi atılmışken, geleneksel cami imgesine ters düştüğünü iddia edenlerin baskısıyla uygulanmadı; yapı değiştirilerek Osmanlı camisi özelliklerini taşıyan bugünkü camii inşa edildi. Kabuk Kubbe sistemi ayakta durmayacağı için temelleri atılmış olmasına rağmen proje iptal edildi.
ODTÜ'de yapılan çalışmalar sonucu hazırlanan 35 sayfalık raporda kubbenin ayakta duramayacağı belirtildi. Bunun üzerine Almanya'dan getirtilen kabuk konusunda çalışmaları olan uzman da bu raporu doğruladı ve kendi ifadesiyle "yapımında 1cm bile hata olsa kubbe çöker" dedi. Bunun üzerine kubbenin yapımını üstlenmesi istenildi, fakat durumunun müsait olmadığı gerekçesiyle kabul etmedi.
Vedat Dalokay’ın edebi eserleri ve ödülleri hangileridir?
Dalokay edebiyatla da ilgilenmiştir. "Kolo" adlı çocuk romanı ile 1980'de TDK Çocuk Yazını Ödülü'nü ve bu kitabın İngilizce çevirisiyle 1995 yılında "ALSC Mildred L. Batchelder Onur Ödülü"nü kazandı. Bu romanda Keban Barajı'nın suları altında kalan bir köyde yaşayan Şeko Bacı ile keçisi Kolo'nun hikâyesini anlattı.Bu kitabı Tij Yayınları'nca 2000 yılında "Bıza Kole" (Boynuzsuz Keçi) adıyla Zazaca'ya çevirilmiştir.
Vedat Dalokay hayatı nasıl son buldu?
21 Mart 1991'de Kırıkkale yakınlarında geçirdiği trafik kazasında eşi Ayça Dalokay (44) ve oğlu Barış Dalokay (17) ile birlikte hayatını kaybetti. Cebeci Asri Mezarlığı'nda toprağa verildi.
Kocatepe Camii’nin özellikleri nelerdir?
Kocatepe Camii
Kocatepe Camii, Ankara'nın Kocatepe semtinde 1967'de inşaatına başlanan ve Türkiye Diyanet Vakfı tarafından 1987'de inşaatı tamamlanan camidir.
Kocatepe Camii için açılan yarışmayı Mimar Vedat Dalokay'ın hazırladığı proje kazanmış ve bu projeye göre caminin temeli atılmış fakat "fazla modern" bulunduğu için bu projeden vazgeçilmiştir. Bunun yerine 1967 yılında Hüsrev Tayla ve Fatin Uluengin'in çizdiği projeye göre caminin temeli yeniden atıldı. Bu proje, Mimar Sinan tarzını taklit etmesi nedeniyle eleştirildi. Dalokay'ın projesi bazı değişikliklerle Pakistan'daki Faysal Camii'nde uygulandı.
Ünlü mimar Vedat Dalokay tarafından yapılan, son derece modern ve yenilikçi bir yapı olan ilk cami tasarımı geleneksel çevrelerce çok tepki toplayınca, daha geleneksel stilde olan (ve büyük ölçüde İstanbul'daki Sultanahmet Camii'ni örnek alan) bugünkü yapı Hüsrev Tayla ve M. Fatin Uluengin tarafından tasarlandı. Vedat Dalokay'ın tasarımı tamamlanabilmiş olsaydı, bugün Kocatepe'ye dünyanın en ünlü camilerinden biri olan ve yine Vedat Dalokay tarafından tasarlanan Pakistan'daki Şah Faysal Camii'ne benzer bir yapı inşa edilmiş olacaktı. Zira, söz konusu yapı Dalokay'ın Kocatepe Camii tasarımının değiştirilmiş bir örneğidir ve bugün modern İslam mimarisinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilmektedir.
Faysal Camii’nin özellikleri nelerdir?
Faysal Camii
Faysal Camii (Şah Faysal Mescidi), İslamabad, Pakistan. Dünyanın en büyük ve en gözde camiilerinden biridir. 5.000 m2 üzerine yapılmış 74.000 kişi kapasiteli bir camiidir.
1966 yılında Suudi Arabistan Kralı Faysal bin Abdül Aziz'in, İslamabad'ı ziyaretinde, önerisi ile gündeme gelen proje için, 1969 yılında Proje Yarışması düzenlendi. 43 ülkeden gelen 17 proje arasından Vedat Dalokay'ın Kocatepe Camii'si için düşündüğü proje yarışmayı kazandı.
1976 yılında Pakistan hukümeti, Suudi Arabistan Devleti'nden alınan 130 milyon Suudi riyali (takriben bugünün 120 milyon $)ile inşaasına başlandı ve 1986 yılında tamamlandı. (Kaynak: Vikipedi)