2013’ten başlayan yıllık bir milyonun üzerinde konut satışı son 4 yıldır artarak ve her sene yeni rekorlar kırarak devam ediyor.
Konut ve inşaat ekonominin en canlı sektörü, 2 milyondan fazla istihdam yaratıyor, çok sayıda alt sektörü besliyor. 2013’ten başlayan yıllık bir milyonun üzerinde konut satışı son 4 yıldır artarak ve her sene yeni rekorlar kırarak devam ediyor.
- 2016’da konut satışları toplamda yüzde 4 artarak 1 milyon 341 bin 453’e yükseldi. Bitişikte de görüldüğü gibi son dört yıllık satış rakamları düzenli olarak artıyor. Yaşanılan sorunlar, türbülanslar, faiz artışları veya kur artışları filan konut satışlarının hızını kesmeye yetmiyor. En azından yıllık vadede durum böyle.
- Konut satışları içinde en önemlisi ilk satışlar. Yani yeni yapılan ve ilk kez satışa konu olan konut sayısı. 2016’da 632 konut ilk kez satıldı ve yüzde 5.5 artış kaydetti. En yüksek artışı yakalayan kalem de bu. Temel satış verisi iyi.
- İkinci önemli alt kalem, ipotekli yani konut kredisi alınarak satın alınan konutlar. Burada da 450 bin rakamına ulaşıldı, yüzde 3.5 artış kaydedildi.
- Peşin, müteahhit kredisi veya çek, senetle satın alınan diğer kategorisindeki konut satış sayısı 892 binle yüzde 4.3 arttı.
- Artış sağlanamayan tek kategori yabancıya satışlar. Yüzde 20 azalmayla 18 bine inen bu satışları da turizmde olduğu gibi terörden dolayı Türkiye’nin artan güvenlik riski olumsuz etkiledi.
- Son 4 yılda ise toplam konut satışları 4 milyon 953 bine yükseldi. 4 yılda 5 milyon konut satıldı. Bunun da 2.3 milyonu ilk satışlardan, 1.7 milyonu ipotekli satışlardan oluştu. Diğer satışlar 2.3 milyon, ikinci el satışlar da 2.6 milyon oldu. Yabancıya satış ise 72 bin düzeyinde kaldı.
- Rakamlar 21 milyon hanelik Türkiye için çok yüksek. Çünkü 21 milyon hanenin yaklaşık beşte biri de kırsal kesimde ve buradaki konutlar pek satışa konu olmuyor.
- 5 milyon konut zaten konut stokunun 4 yılda dörtte biri demek. Bu da sektörde büyük yenilenme ve hareket kabiliyetinin olduğu anlamına geliyor. Çirkin ve depreme dayanıksız bina stokunu kısa sürede daha estetik, daha güvenli bina stokuyla değiştirmek, kentleri yenilemek mümkündü. Bu fırsatı kısmen kullandık ama maalesef çok iyi de kullanamadık.
5 MİLYON KONUTA 1 TRİLYON LİRA YATIRDIK
Konuttaki rekor satışlarla birlikte finansal kaynakları da bu sektöre akıttık. Çünkü 4 yılda satılan 5 milyon konutun toplam ve yaklaşık değeri, Türkiye ortalaması olarak 1 trilyon liradır.
- Bu 1 trilyonun tümünü konut sektörüne yatırma yerine, pekâlâ daha üretken alanlara yönlendirebilirdik. En azından bir kısmını sanayide üretim kapasitesini, teknolojik üretimi geliştirmek için kullanabilir, buna paralel ihracatı artırır veya teknolojik ithalatı azaltabilirdik. Yapmadık ve ihracatta son yıllarda belli bir durgunluk ve tıkanıklık yaşıyoruz.
- Elimizdeki finansal kaynakları da konut ve inşaat sektörüne akıttık. Bu kaynakların geriye dönüşü uzun yıllar alıyor. Konutta kendini amorti etme süresi ortalama 20 yıl. Bu konutlarda oturmayı hak etmek, hak ettiği kirayı ödeyebilmek için ekonomide üretkenliğin ve verimliliğin artması gerekiyor ki, kazançlar, gelirler ve servetler buna göre artsın. Bireyler ve hanehalkı da konut taksitlerini, kiralarını, aidatlarını ödeyebilsin.
- Son aşamada ekonominin tıkandığı nokta da burası. Ya ekonomi canlanacak ya konuttaki yüksek fiyatlar budanacak.
Habertürk / Abdurrahman Yıldırım