Güncel nüfus ve adres kayıt sistemidir. Vatandaşların T.C. kimlik numaraları ve ikamet adresleri, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ile eşleştirilir.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi nedir?
Kişilerin yerleşim yerlerine göre nüfus bilgilerinin güncel olarak tutulduğu, nüfus hareketlerinin her an izlenebildiği, MERNİS kayıtlarındaki TC Kimlik Numarasına göre kişiler ile ikamet adreslerinin eşleştirildiği bir kayıt sistemidir.
Bu sistemin eski nüfus sayımlarından farkı nedir?
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi nüfus sayımı değil, devamlı yapılacak güncellemeler ile yaşatılan modern bir veritabanıdır. Daha önce 10 yılda bir sokağa çıkma yasağı ile uygulanan nüfus sayımları artık yapılmayacaktır. Ayrıca bu sistemde TC Kimlik Numaralarına göre kayıt yapılacağından mükerrer kayıt ya da kayıt olamama gibi riskler yoktur.
Sistem nasıl kurulacak?
1. Adres Standardı: Türkiye’deki en ücra köylerden şehir merkezlerine kadar bütün adresler belirlenen adres standardına göre düzenlenecektir. Bu standart ülkemizde yaşanan adres karmaşasına son verecektir.
2. “Ulusal Adres Veritabanı”nın Oluşturulması: Adresleri standartlaştıracak ve adres karmaşasına son verecek bu sistemin kurulması için öncelikle mahalle ayrıntısında tüm cadde, sokak ve binaların içkapı numaraları dahil olmak üzere ülkemizdeki tüm adresler “Ulusal Adres Veritabanı”na kaydedilecektir.
Numaralama işlemini belediye sınırlarında belediyeler, bu sınırlar dışında kalan köy ve benzeri yerlerde il özel
idareleri oluşturula standarda göre yapacaktır.
3. Nüfusun Tespiti: Numaralama çalışması tamamlanan yerlerde Başbakanlık Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü yetkilileri tarafından yapılan kontrolden sonra yerleşim yerlerinde (hanelerde) yaşayan bireylerin tespiti için alan uygulaması yapılacaktır.
Bu amaçla TÜİK personeli, belirlenen bir zaman diliminde numaralaması biten yerleşim yerindeki bütün adresleri ziyaret ederek, bireylerin TC Kimlik Numaralarını alacaktır.
4. Adres ile TC Kimlik Numaralarının Eşleştirilmesi: Ulusal Adres Veritabanında kayıtlı yerleşim yeri adresleri ile o
adreslerde oturanların TC Kimlik Numaraları TÜİK tarafından üretilen bir program yoluyla eşleştirilecektir.
5. Askı Süreci ve Kontrol: Nüfus tespit çalışmasından sonra elde edilen bilgiler muhtarlıklarda askıya çıkartılacak ve yanlışlık, eksiklik ve benzeri gibi durumlar varsa düzeltilecektir.
Ayrıca kişiler kendilerine ait kimlik ve yerleşim yeri bilgilerini internet üzerinden de kontrol edebileceklerdir.
6. Türkiye’de Yaşayan Yabancı Uyruklular: Ülkemizde 6 aydan fazla kalacak yabancı uyruklu kişiler de ayrı bir form ile bu sisteme dahil edileceklerdir.
7. Yurtdışında Yaşayan Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları: Yurtdışında yaşayan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının yaşadıkları ülke ve şehir düzeyinde yerleşim yeri bilgileri ile nüfus bilgileri için ayrı bir veritabanı oluşturulacaktır.
Yeni sistem nasıl işleyecek? Nasıl güncel kalacak?
Sistem TÜİK tarafından kurulduktan sonra, işletilmesi ve güncel tutulması için İçişleri Bakanlığı’na devredilecektir.
1. Adres Kayıtlarının Güncellenmesi: Ulusal Adres Veritabanı belediyeler ve il özel idarelerince, yapı kullanma izin belgesi verilen binalar, yanan/yıkılan binalar, yapı ruhsatları, idari değişiklikler, mahalle veya sokak değişimleri, yeni mahalle, sokak kurulması gibi konuların sisteme girilmesiyle güncel tutulacaktır.
2. MERNİS Kayıtlarının Güncellenmesi: MERNİS kayıtlarındaki kişilerin adres ve kimlik bilgileri de
- Nüfus Müdürlükleri
- Muhtarlıklar
- Yerleşim yeri ile ilgili hizmet alınan kamu kuruluşları tarafından doğum, ölüm, evlenme, boşanma, yerleşim yeri
değişikliği gibi değişikliklerin sisteme girilmesi ile güncel tutulacaktır.
Yeni sistemin faydaları nelerdir?
1. Kamu Kaynaklarının Etkin Kullanımı: Adres standardı getirileceği için adres karmaşası sona erecek ve belediye, posta, telefon, elektrik ve benzeri gibi hizmetlerin yürütülmesi kolaylaşacak, bu sistem ilgili kamu kurumlarının da paylaşımına açılacağından kamuda zaman ve kaynak tasarrufu sağlanacaktır.
2. Güncel Bilgi İhtiyacının Karşılanması: Daha önce 10 yılda bir gerçekleşen nüfus sayımlarından farklı olarak sistem her an güncel kalacağından, nüfusa bağlı olarak yapılan idari işlemlerin yürütülmesinde sağlıklı, güncel ve net bilgi sağlayacaktır.
3. Vatandaşın Bürokratik Yükünün Azaltılması: Vatandaşların farklı kurumlardan aldığı bir çok kayıt hizmeti, bu sistemin hayata geçmesi ile tek bir yerden alınabilecek ve bürokratik işlemler azalacaktır.
4. Kamu hizmetlerinin Planlanması: Sistem ile en küçük yerleşim biriminde yaşayan nüfusun bile cinsiyet, yaş ve eğitim durumu her an bilinebilecek, bu sayede sağlık, eğitim, konut, ulaşım ve sosyal hizmetlerin planlanmasında güncel bilgiye sahip olunacaktır.
5. Zamanlı ve Güvenilir İstatistik Üretme: Yerleşim yeri bazında nüfusun büyüklüğü, yaş ve cinsiyet, doğum, ölüm, evlenme, boşanma, göç, okullaşma ve benzeri gibi nüfusun niteliklerine ilişkin temel istatistikler daha kısa zaman aralıklarında istatistik üretmeye imkan verecektir.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi’nin getirdiği yaptırımlar ve yükümlülükler nelerdir?
Bu sistemin sağlıklı bir şekilde kurulabilmesi ve devam ettirilmesi için bir takım yaptırımlar ve tedbirler alınmıştır.
1. Vatandaşın Yükümlülükleri: Sistem kurulduktan sonra vatandaşlar, yerleşim yeri bilgilerinde meydana gelen değişiklikleri 20 gün içerisinde muhtarlık, nüfus müdürlüğü veya diğer yetkili idareye bildirmekle yükümlüdürler.
Bu değişiklikleri zamanı içersinde bildirmeyen kişilere 250 YTL, gerçeğe aykırı beyanda bulunanlara ise 500 YTL idari para cezası uygulanması kanun ile hükme bağlanmıştır.
2. Muhtarların Yükümlülükleri: Muhtarlar nüfus müdürlüklerince kendilerine iletilen yerleşim yeri adresi değişikliği bildirim listelerini incelemek, mahallindeki yerleşim yeri adresi değişiklileri ile karşılaştırmak ve varsa bildirilmemiş olan değişiklikleri her ayın son haftası içinde bağlı bulunan ilçenin nüfus müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdür.
Gerçeğe aykırı yerleşim yeri ve cüzdan talep belgesi veren köy ve mahalle muhtarları ile herhangi bir işlem sebebiyle nüfus müdürlüğüne gerçek dışı beyanda bulunanlar ve bunlara tanıklık edenler hakkında 6 aydan 4 yıla kadar hapis cezası öngörülmektedir.
3. Kurumlarının Yükümlülükleri:
a) Yetiştirme yurtları, bakım evleri ve benzeri yerlerin sorumluları çalıştırdıkları kişi veya barındırdıkları çocuk veya erginlerin nüfus bilgilerini,
b) Kolluk görevlileri; kimlik kontrolleri veya herhangi bir işlem nedeniyle kimliğini ispat edemeyenlerle, nüfusa kayıtlı olmadığını tespit ettiği kişileri,
c) Okul müdürleri; okula kayıt için başvuran çocuklardan nüfusa kayıtlı olmayanları ve yakınlarını,
d) Kamu veya özel kurumlar iş verecekleri kişilerden nüfus cüzdanı istemekle, nüfusa kayıtlı olmayanları o yerin nüfus müdürlüğüne bildirmekle yükümlüdürler. (Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu – TÜİK)