İstanbul Balat’ta 13 yıldır kapalı olan 123 yıllık meyhane. Yönetmen Ezel Akay’ın işletmesini devraldığı ve yeniden dekore ettiği Agora Meyhanesi için yönetmen Chronis Pechlivanidis ve doktor Deniz Sevinç canla başla çalışıyor. Agora Meyhanesi, İzmirli doktor Onur Şenli’nin 1959’da yazdığı şiir ve Zeki Müren’in şarkısıyla hatırlanır.
Agora ne demektir?
Antik Grekçe'de Homeros'un İlyada Destanı’nda (M.ö. 8. yüzyıl) αγορα, (αγείρω "toplanmak" fiilinden türemiştir.) “toplantı, toplantı yeri, meclis” anlamını taşımaktadır.
Yunanca'da da agora, "toplanma yeri" anlamını korumaktadır. Agorastis "alıcı, pazara gelen müşteri" kelimeleri de Grekçe'den Yunanca'ya değişikliğe uğramadan geçmiştir.
Agora (Yunanca : Ἀγορά, Agorá), antik Yunan kentlerinde, şehirle ilgili politik, dini, ticari her türlü faaliyetin gerçekleştiği, tüm kamu binalarının etrafında sıralandığı halka ait geniş açık alan olup, Helenistik dönemde şekillenip Roma İmparatorluğu’nda ortaya çıkan forumların öncülüdür.
İlk agoralar şekil olarak son derece basit olup, bir kürsü ve oturma yerleri bulunan mekanlar coşkulu konuşmalara sahne olmaktaydı. Dini içerikli şenlikler ve tiyatro gösterileri de ilk zamanlar agorada düzenleniyordu.
Atina Agora’sı (Pausanias [Description of Greece] 1.17.1, İonya Agora’sı 6.24.2) Antik metinlerde agora toplantı alanı, pazaryeri, konuşma alanı, bir zaman dilimi anlamlarında kullanılmış olup, aynı zamanda Trakya’da Chersonese civarında bir kasaba adı olarak geçmektedir.
Agora, kentin ortasında ya da liman yakınında bulunmakta olup, etrafı dükkânlar, sütunlar, heykel ve ağaçlarla çevrilirdi.
Minos kentlerinde bulunan tiyatroya benzeyen alanlar da agoranın öncülleri olabilirler. Anadolu’da Pergamon (Bergama) ve Nysa agoraları Helenistik, Aizanoi, Asos, Ephesos (Efes) agoraları Roma döneminden kalmadır.
Wycherley kentin bütünü gibi, agoranın da basit biçimde ortaya çıktığını, tek gerekenin, düz ve açık bir alan olduğunu, agoranın geniş anlamda, kent yaşamına ve yerleşme alanlarında kıvrılıp giden, sonra da kırlara doğru yayılan ana caddelere uygun bir odak sağlaması gerektiğinden, olanak varsa, kentin az çok merkezindeki bir alandan yararlandığını belirtmiştir.
Agora Meyhanesi ne zaman açılacak?
Balat'ta eski Türk filmlerinin platosu da olan ve 13 yıldır kapalı duran Agora Meyhanesi, kapılarını yeniden açmaya hazırlanıyor. Balat'ta, tarihi 123 yıl öncesine uzanan bir meyhane Agora... Dönemin ünlü işadamlarına, sanatçılarına, edebiyatçılarına ev sahipliği yapar.
Özdemir Asaf sekiz köşeli meyhanenin her köşesinde şiir yazar, Necip Fazıl akşamları Agora'da demlenir, Aysel Gürel kızlarının babası Vedat Akın'a burada âşık olur.
Müdavimleri arasında kimler yoktur ki... Müzeyyen Senar, Orhan Kemal, Sezen Aksu... Hatta ünü Anadolu'ya ulaşır ve farklı şehirlerde aynı isimde meyhaneler açılır. Ama taklitleri, aslını yaşatmayı başaramaz. Üç nesil meyhaneyi işleten Dulidis ailesinin son ferdi Hristo Dulidis, 2000'de mekanın kapısına kilit vurup Yunanistan'a yerleşince de unutulup gider.
Sabah Gazetesi’nde 31 Ağustos 2013 tarihinde Burcu Aldinç imzasıyla yayınlanan habere göre;13 yıl kapalı kalan meyhane, eylül ayının sonlarına doğru eski şaşaalı günlerine kavuşmaya hazırlanıyor.
Geçtiğimiz yıl 84 yaşında ölen Hristo Dulidis, henüz hayattayken bu yeri ondan devralan yeni sahibi, yönetmen Ezel Akay'la birlikte aylardır meyhanenin restorasyonu için çalışıyor. İkiliye Yunan yönetmen Chronis Pechlivanidis ve doktor Deniz Sevinç de katılmış. Kısa bir süre sonra Agora Meyhanesi'nin ahşap kapısındaki kandil yeniden yanacak ve pazartesi hariç her gün müdavimlerini ağırlayacak.
Agora Meyhanesi’nde neler olacak?
• Eski günlerdeki gibi kapıda kandil duracak ve meyhane açık olduğunda yanacak.
• Türkiye'nin farklı yörelerinden yaklaşık 50 çeşit meze hazırlanacak.
• İbretlik olması açısından kapıda iki küfe hazır olacak.
• Müzik olmayacak. Ezel Akay "Muhabbeti bozmayacağız," diyor.
• Haftada bir gün, farklı kültürlerin mutfağının yemeklerine ve müziklerine yer verilecek.
• Haftada bir gün de ünlü isimlerden konuk aşçı olacak.
Agora Meyhanesi şiirinin öyküsü nedir?
İzmirli bir doktor olan Onur Şenli, 1959'da yazmış Agora Meyhanesi şiirini...
Dillerden düşmeyen bu şarkıda Şenli, babasının bir arkadaşının kızına duyduğu platonik aşkı anlatıyor: Şenli, bir akşam babasının yakın arkadaşı ve kızıyla yemek yerken ilk görüşte vuruluyor genç kıza. Babası şarkı söylemesini isteyince de başlıyor Selahattin Pınar'dan okumaya... İki genç, şarkıları birbirlerinin gözlerinin içine baka baka okuyor. Ama ertesi gün genç kız yazlığa gidince, Şenli günlerce ilk aşkının evinin önünde bekliyor. Sonunda bir gün balkondan bir not atılıyor. Kağıtta "Sisi Pastanesi'nde buluşalım," yazdığını görünce, ümitle koşuyor, ama karşısında âşık olduğu kızın komşusunu görünce hayalleri yıkılıyor. Meğer komşu kızı âşık olmuştur Şenli'ye.
Bu buluşma, Şenli'nin aşkına farklı aksettirilince de olan olur. Büyük aşk yaşanmadan sona eriyor. İşte bu aşktan geriye, efsanevi bir şiir ve şarkısı kalıyor. Bir de meyhanenin adı...
İşte o şiir;
Agora Meyhanesi
Sana bu satırları
Bir sonbahar gecesinin
Felç olmuş köşesinden yazıyorum.
Beşyüz mumluk ampullerin karanlığında
Saatlerdir, boşalan kadehlere
Şarkılarını dolduruyorum,
Tabağımdaki her zeytin tanesine
Simsiyah bakışlarını koyuyorum*
Ve, kaldırıp kadehimi
Bu rezilcesine yaşamların şerefine içiyorum:
Burası Agora Meyhanesi
Burda yaşar aşkların en madarası
Ve en şahanesi
Burda saçların her teline
Bir galon içilir
Sen, bu sekiz köşeli meyhaneyi bilmezsin
Bu sekiz köşeli meyhane seni bilir.
Burası Agora Meyhanesi
Burası arzularını yitirmiş insanların dünyası.
Şimdi içimde sokak fenerlerinin yalnızlığı
Boşalan ellerimde
Kahreden bir hafiflik.
Bu akşam
Umutlarımı meze yapıp içiyorsam
Elimde değil.
Bu da bir nevi namuslu serserilik.
Dışarıda hafiften bir yağmur var
Bu gece benim gecem
Kadehlerde alaim-i semaların raksettiği,
Gönlümde bütün dertlerin
Hora teptiği gece bu
Camlara vuran her damlada
Seni hatırlıyorum
Ve sana susuzluğumu...
Birazdan plaklarda şarkılar susar,
Kadehler boşalır,
Umutlar tükenir
Mezeler biter
Biraz sonra
Bir mavi ay doğar tepelerden
Bu sarhoş şehrin üstüne,
Birazdan bu yağmur da diner.
Sen bakma benim böyle delice efkarlandığıma,
Mendilimdeki o kızıl lekeye de boşver
Yarın gelir çamaşırcı kadın
Herşeyden habersiz onu da yıkar;
Sen mes'ut ol yeter ki
Ben olmasam ne çıkar.
Dedim ya:
Burası Agora Meyhanesi
Bir tek iyiliğin tüm kötülüklere
Meydan okuduğu yer
Burası Agora Meyhanesi,
Burası kan tüküren
Mes'ut insanların dünyası...
-
(*) Simsiyah bakışların tangosu
Onur Şenli
Agora Meyhanesi şarkısı kiminle meşhur oldu?
Agora Meyhanesi denilince akla 200'ün üzerinde Yeşilçam filmine platoluk yapan meyhane kadar Zeki Müren'den Behiye Aksoy'a birçok sanatçının seslendirdiği şarkı da gelir.
Şarkı sözleri;
Burası agora meyhanesi
Burada yaşar aşkların
En panesı en şahanesi
Bu gece benim gecem
Bu gece benim gecem
Cama vuran her damlada
Seni hatırlıyorum
Ve sena susuzluğumu
Bu aksam ümitlerimi
Meze yapıp içiyorum
İçiyor içiyorum