İstanbul'u fotoğraflayan ve belge bırakan adam. Ara Güler’in 1970 yılında helikopterden çektiği İstanbul fotoğrafları, şehirleşme ve inşaat sektörünün nereden nereye geldiğini gösterdi.
Ara Güler
Ara Güler kimdir?
16 Ağustos 1928'de İstanbul'da doğdu. Lisedeyken film stüdyolarında sinemacılığın her dalında çalışırken Muhsin Ertuğrul'un Tiyatro Kurslarına devam etti; çünkü yönetmen veya oyun yazarı olmak istiyordu.
Ara Güler iş hayatına ne zaman, nerede başladı?
1950'de Yeni İstanbul Gazetesi’nde gazeteciliğe başlarken aynı zamanda İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'ne devam etti.
1958'de Time-Life, Paris-Match ve Der Stern dergilerinin yakın doğu foto-muhabirliği görevlerini üstlendi. 1954'de Hayat Dergisi'nde fotoğraf bölüm şefi olarak çalışmaya başladı.
1953'de Henri Cartier Bresson ile tanışarak Paris Magnum Ajansı'na katıldı ve İngiltere'de yayımlanan
"Photography Annual Antalojisi" onu dünyanın en iyi 7 fotoğrafçısından biri olarak tanımladı. Aynı yıl ASMP'ye (Amerikan Dergi Fotoğrafçıları Derneği) tek Türk üye olarak kabul edildi.
Ara Güler’in fotoğraf yaşamının kilometre taşları neler?
1962'de Almanya'da çok az fotoğrafçıya verilen "Master of Leica" ünvanını kazandı. İsviçre'de çıkan Camera dergisinde kendisine özel bir sayı ayırdı. 1964'de Mariana Noris'in ABD'de basılan "Young Turkey" adlı yapıtında fotoğrafları kullanıldı.1967'de Japonya'da çıkan "Photography of the World" antolojisinde Richard Avedon ile birlikte bir dizi fotoğrafı yayınlandı. 1967'de Kanada'da açılan "İnsanların Dünyasına Bakışlar" sergisinde, 1968'de New York Modern Sanatlar Galerisi'nde düzenlenen "Renkli Fotoğrafın On Ustası" adlı sergide; aynı yıl Almanya'da, Köln'de Fotokina Fuarı'nda yapıtları sergilendi.1970'de "Türkei" adında fotoğraf albümü Almanya'da yayımlandı. Sanat ve sanat tarihi konularındaki fotoğrafları ABD'de Time-Life, Horizon ve Nesweek kitap bölümlerince ve İsviçre'de Skira Yayınevi tarafından kullanıldı.1971'de Lord Kinross'un "Hagia-Sophia" (Ayasofya) kitabının fotoğraflarını çekti.
Yine Skira yayınevince Picasso'nun 90. yaş günü için yayımlanan "Picasso Metamorphose et unite" adlı kitap için Picasso'nun foto-röportajını yaptı. 1972'de Paris Ulusal Kitaplıkta sergisi açıldı.1975'de ABD'ne davet edildi ve birçok ünlü Amerikalının fotoğraflarını çektikten sonra "Yaratıcı Amerikalılar" adlı sergisini dünyanın birçok kentinde sergiledi. Yine aynı yıl Yavuz zırhlısının sökülmesini konu alan "Kahramanın Sonu" adlı bir belgesel film çekti.1979'da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin "Foto Muhabirliği" dalındaki birincilik ödülünü aldı.
1980'de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılığın bastığı "Fotoğraflar" adlı kitabında basıldı.1986'da Hürriyet Vakfı'nca basılan Prof. Abdullah Kuran'ın yazdığı "Mimar Sinan" kitabını fotoğrafladı. Aynı kitap 1987'de "Institute of Turkish Studies" tarafından Ingilizce olarak yayınlandı.1989'da "Ara Güler'in Sinemacıları" kitabı basıldı.
1991'de Dışişleri Bakanlığı için Halikarnas Balıkçısı'nın (Cevat Şakir Kabaağaçlı) "The Sixth Continent" adlı kitabını fotoğrafladı. Bu arada bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yaptı ve bunları Magnum Ajansı ile dünyaya duyurdu.Ismet Inönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russel, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Dali, Picasso gibi birçok ünlü kişi ile röportajlar yaptı ve fotoğraflarını çekti. En ünlüsü fotografcılara poz vermeyen Picasso röportajı.Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları 1992'de Fransa'da, ABD ve İngiltere'de "Sinan, Architect of Soliman the Magnificent" adlı kitabı yayımlandı. Aynı yıl "Living in Turkey" adlı kitabı Ingiltere, ABD ve Singapur'da "Turkish Style" başlığıyla, Fransa'da "Demeures Ottomanes de Turquie" adıyla yayımlandı.1994'de "Eski İstanbul Anıları", 1995'de "Bir Devir Böyle Geçti", "Yitirilmiş Renkler ve Yüzlerinde Yeryüzü" fotoğraf kitapları yayımlandı. Ara Güler'in fotoğrafları Paris Ulusal Kitaplıkta, ABD'de Rochester Georg Eastman Müzesi'nde Nebraska Üniversitesi Sheldon Koleksiyonu'nda bulunuyor. Köln Mueseum Ludwing'de Das Imaginare Photo Museum'da fotoğrafları sergileniyor. (Kaynak: www.araguler.com.tr)
Ara Güler’in kayıp ‘havadan İstanbul fotoğrafları’ kimde çıktı?
8 Temmuz 2013 tarihli Akşam Gazetesi’nde Nebahat Koç imzalı ve “40 yıl ‘Ara’san bulamazsın” başlıklı habere göre; Ara Güler’in helikopterle çekip kaybettiği fotoğraflar 40 yıl sonra ortaya çıktı. Koleksiyoncu Ali Serim’in arşivinde bulunan belge niteliğindeki karelerde şimdiki dev plazaların yerinde 2 ve 3 katlı köşk ve binalar dikkat çekiyor.
Bu fotoğraflar başka yerde yok... Ara Güler’in 1970’li yılların başında helikopterden çektiği İstanbul fotoğrafları koleksiyoner Ali Serim’in arşivinde ortaya çıktı. Yeditepeli kentin gözbebeği tarihi yarımadaya ait fotoğrafları İstanbul’daki bir müzayededen aldığını söyleyen Serim, “Fotoğrafları Ara Güler’e imzalatmak istediğimde ‘Bunları nereden buldun?’ diyerek çok şaşırdı” dedi.
Serim, orijinal kadrajların ilginç hikayesini ise şöyle anlattı: Fotoğrafı, kendisine geçen yıl gösterdim. Uzun uzun baktı ve büyük şaşkınlık yaşadı. Nasıl aldığımı sordu. Ben de anlattım. Ardından çekimi 1970’li yılların başında helikopterle yaptığını anlatıp imzalama inceliğini gösterdi...
“MOMA’DA YER ALMALI”
Süleymaniye Camii’nin tüm görkemiyle görüldüğü fotoğrafta, bugünkü işhanlarının bulunduğu bölgede 2-3 katlı köşk ve binalar bulunuyor. Yine Yeni Cami önündeki meydanın da o dönemde olmadığı dikkat çekiyor. Kültür mirası fotoğraflar için şunları söyledi: 2010 yılında New York’taki Modern Sanatlar Müzesi’nde (MOMA) büyük Fransız fotoğrafçı Henri Cartier Bresson’un sergisini gezdim. Ardından ‘Ara Güler’in de burada sergisini yapmalıyız’
diyerek MOMA ile bu konuyu görüştüm. Görüşmelerimiz hâlâ devam ediyor. Tüm bu girişimler ileride Ara Güler adına bir müzenin Kültür Bakanlığı’nca İstanbul’a kazandırılması gerektiği gerçeğini duyurmak istiyoruz...