Yeni hazırlanan projelerin çevreye etkilerini inceleyen oluşuma ÇED denir. 1969 yılından itibaren ABD’de yürürlükte olan ÇED, Türkiye’ye 1993 yılında gelmiştir.
ÇED nedir?
ÇED yani Çevresel Etki Değerlendirmesi; belirli bir proje veya gelişmenin, çevre üzerindeki önemli etkilerinin belirlendiği bir süreçtir. Yeni proje ve gelişmelerin çevreye olabilecek sürekli veya geçici potansiyel etkilerinin sosyal sonuçlarını ve alternatif çözümlerini de içine alacak şekilde analizi ve değerlendirilmesidir.
ÇED’in amacı şöyle açıklanabilir: Ekonomik ve sosyal gelişmeye engel olmaksızın, çevre değerlerini ekonomik politikalar karşısında korumak, planlanan bir faaliyetin yol açabileceği bütün olumsuz çevresel etkilerin önceden tespit edilip, gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamaktır.
1969 yılında ABD’de yürürlüğe giren Ulusal Çevre Politikası Kanunu (National Environmental Policy Act) kapsamında dünya ile tanıştı. ABD, AB ülkeleri ve diğer dünya ülkelerinde halen en etkin çevre yönetim aracı olarak yerini aldı. ÇED, Türkiye’de 7 Şubat 1993 tarihinden uygulanmaya başladı.
ÇED kapsamında valilikçe yapılacak işlemler nelerdir?
1)ÇED Yönetmeliği Ek II listesinde yer alan faaliyetler için hazırlanacak Proje Tanıtım Dosyası, faaliyet sahibine ait taahhütname ve vekaletname ile birlikte başvuru dilekçesi. Başvuru bedeli olarak İl Çevre ve Orman müdürlüğü Döner Sermaye hesabına yatırılması gereken 2.000 TL'lik banka dekontu.
2)Tesisin incelenmesi, (Projenin yeri ve türü incelenir. İncelemede Ek 5 listesi dikkate alınır. İnceleme ve değerlendirmede gerek görülürse Yönetmeliğin 17. Maddesindeki işlemler yapılır.)
3) Eleme Kontrol Listesi doldurularak inceleme ve değerlendirme işlemi tamamlanır,
4)"ÇED Gereklidir" ya da "ÇED Gerekli Değildir" kararı verilir, (Valilik, yapılan çalışmaları dikkate alarak proje hakkında “ÇED Gereklidir” veya “ÇED Gerekli Değildir ” kararını verir. )
5)“ÇED Gerekli Değildir ” kararı verilen projeler için ÇED Gerekli Değildir Belgesi düzenlenir,
6)“ÇED Gereklidir” Kararı verilen projeler için Yönetmeliğin 17. maddesinin son paragrafında yer alan ““Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir” kararı alınan projeler ( 7 nci madde uyarınca ) Çevresel Etki Değerlendirmesine tabidir. Bir yıl içinde( 8 inci maddeye göre) Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinin başlatılmaması durumunda başvuru geçersiz sayılır.” hükmü gereğince Bakanlığa müracaat etmeleri proje sahibine bildirilir,
7)Valilik, verilen kararı proje sahibine, diğer ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilatlarına bildirir,
8)Maden Kanununa göre I.Grup (Kum, çakıl ) dışında ruhsatlandırılan projelere ilişkin verilen kararlar ve Proje Tanıtım Dosyasının birer nüshası Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü’ne de gönderilir.
Valiliğe hangi evraklarla başvuruda bulunulabilir?
-Başvuru dilekçesi
-Çevre düzeni / İmar Planı (Bölgeye ait)
-Vaziyet planı
-Proje özeti, İş akım şeması, planlanan kapasite veya varsa kapasite raporu
-Mülkiyete ilişkin bilgi ve belgeler
ÇED süreci nasıl işler?
1.Ek 1 Listesinde yer alan projelerde Ek 3'e göre hazırlanan raporun veya ‘ÇED Gereklidir' kararı verilmiş projelerde ÇED Gereklidir kararı ve proje tanıtım dosyası ile birlikte Bakanlığa sunulması
2.Raporun veya dosyanın Bakanlıkça incelenmesi
3.Uygunsa, komisyon teşkili, raporun çoğaltılması
4.Komisyon toplantısı
5.Halkın katılımı toplantısı
6.Kapsam ve özel format belirleme toplantısı
7.Özel formata göre hazırlanmış raporun Bakanlığa iletilmesi
8.Bakanlıkça raporun incelenmesi
9.Raporun Bakanlıkta ve Valilikte halkın görüşüne açılması
10.1.İnceleme Değerlendirme Komisyon toplantısı
11.Eksikliklerin tamamlanması
12.2.İnceleme Değerlendirme Komisyon Toplantısı
13.Nihai ÇED Raporunun hazırlanması
14.‘ÇED Olumlu' veya ‘ÇED Olumlu Değildir' kararı
15.Kararın Valiliğe, proje sahibine ve kurumlara bildirilmesi
ÇED raporu almış firmalar hangileridir?
ÇED Raporu alan firmalardan bazıları şunlardır:
VADİ MÜH, ÇINAR MÜH, SERDAR MÜH, ÇEDFEM MÜH, SELİN İNŞ, GÖKER ÇEVRE VE MADEN, TEMELSU ULUSLARARASI MÜH, AYEM MADEN ÇEVRE MÜH, MİMKO MÜH, MAVİ ÇEVRE PRO, BAŞBAKANLIK TOPLU KONUT İDARESİ BAŞKANLIĞI, İSTANBUL TEKNİK ÜVİ. ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ, EMA GRUP, DENG MÜHENDİSLİK, ALKA İNŞAAT, KARAYOLLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ, TOPÇUOĞLU MADENCİLİK, BERKA MADENCİLİK, KÜPELİ MÜHENDİSLİK, ELİNSAN ÇEVRE TEKNOLOJİLERİ, KÜRESEL ÇEVRE MÜHENDİSLİK, İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ MÜH. FAKÜL. ÇEVRE MÜH. BÖLÜMÜ, BAYSAL ÇEVRE MÜH, BERİL MADENCİLİK, ÖNCÜ MADENCİLİK, TEİAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK, YEŞİL DOĞA MÜH, ANKAÇED ÇEVRE DAN, SAVRA İNŞ.