Fatih’in Haliç Kıyısı’ndaki mahallesidir. Cibali Mahallesi, merhum tiyatrocu Nejat Uygur'un ünlü oyununa da konu olan tarihi Cibali Karakolu ve şimdi Kadir Has Üniversitesi yerleşkesi olan eski tütün fabrikası ile bilinir.
Cibali Mahallesi nerededir?
İstabul’un Avrupa yakasındaki ilçesi Fatih’te bulunan Cibali Mahallesi’nin kuzeyinde ve doğusunda Haliç Körfezi, güneyinde Atatürk Köprüsü (Unkapanı Köprüsü), Atatürk Bulvarı ile Yavuz Sinan ve Hacı Kadın Mahalleleri, batısında Atikali ve Ali Kuşçu Mahalleleri yer alır.
Cibali, İstanbul, Fatih İlçesi'nde, Unkapanı'ndan Eyüp'e doğru Haliç'in batı kıyısındaki mahalledir. Karşı yakasında Kasımpaşa semti yer alır.
Cibali Mahallesi’nin tarihçesi nedir?
Bizans döneminde, İstanbul'un Haliç'i de çevreleyen surlarının bugünkü Cibali semtinde bulunan kapısına “Porta Puteae” veya “Porta del Pozzo” dendiği söylenir. Pierre Gilles, aynı kapıya “Porta Jubalica” dendiğini söyler. Bu adlar 18. yy'a kadar semtte oturmuş olan İspanya kökenli Yahudilerden almış olmalıdır.
Cibali adı nereden gelir?
Cibali'nin limanı olan Porto del Pozzo, Haliç'e kıyasla daha küçüktü. Eski zamanlarda deniz ve Haliç surları arasındaki mesafe 12-15 metre kadardı ve sahil şeridinde de Haliç limanından yola çıkacak mallarla dolu ambarlar ve tersaneler sıralıydı. Surlar içindeki geçitler malların taşınmasında kolaylık sağlıyordu. Cibali yaygın bir inanışa göre ismini 1453'te Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'un fethi sırasında aldı. Bursalı bir asker olan Cebe Ali Bey, sur duvarlarını yıkarak şehre girdi. Halkın bu noktaya Cebe Ali Bey'e atfen vediği ismin zamanla Cibali'ye evrildiğine inanılmaktadır. Bölgenin sınırları batıda Küçük Mustafa Paşa, güneyde Zeyrek, doğuda Unkapanı ve kuzeyde Haliç'tir.
Haraççı Kara Mehmed ile Küçük Mustafa Paşa mahallelerinin eteklerinde Haliç kıyısında kurulmuş bir semttir. Kuzeyinden Haliç'e paralel Abdülezel Paşa Caddesi (Kadir Has Caddesi) geçmektedir.
Bugün Cibali orta-alt katmanların, küçük esnaf, işçi ve asıl iç göçle gelenlerin yerleştiği bir semttir. Göçle gelenlerin çoğu Rizelidir. Gelenekçi ve muhafazakar bir toplumsal yapıya sahiptir. Semtin Haliç kıyısı tarafındaki mezbelelikler ve tersane 1985-1989 döneminde kaldırılmış, yerlerine çocuk parkı ve park yapılmıştır. 1884'te üretime başlayan Cibali Tütün Fabrikası, 1995'te faaliyetine son verdi. Bugün Kadir Has Üniversitesi'nin merkez kampüsü olarak kullanılmaktadır.
Fetihten sonra Cibali bölgesi gelişmeye başladı. Hepsi de meşhur birer denizci olan kaptanlar Murat Reis, Mustafa Paşa ve Kemal Reis bölgede kendilerine köşkler yaptırdılar. Cibali'yi İstanbul'un kimliğiyle birleştiren iki faktör vardır. İlki, bölgede sık sık çıkan yangınlardı; ikincisi ise semtle aynı ismi taşıyan tütün fabrikası ve tütün ambarıydı. Cibali ticari bir merkez olduğu ve gemi yapımında pek çok yanıcı madde kullanıldığı için sık sık yangın oluyordu. Eğer rüzgar kuzeydoğudan eserse, Haliç surlarının iç ve dış kısmındaki yangınlar, özellikle o dönemde şehirde pek çok ahşap bina bulunduğu için ciddi bir tehlike oluşturuyordu. Büyük yangın felaketlerinin birçoğu "Cibali yangınları" olarak adlandırıldı. 1884 yılında kurulan Cibali Tütün Fabrikası, bölgeyi sosyal ve ekonomik anlamda değiştiren önemli bir kurumdu. 1900'lerin hemen sonrasında faaliyete başlayan kurumun büyük fabrika binası tütün işleme ve sigara üretimi için kullanılıyordu. Tütün gümrükleri de bu bölgede toplanmıştı ve fabrikada çalışan işçilerin birçoğu bu çevrede yaşıyordu. 45 yıllık Fransız işletmeciliğinin ardından fabrikanın işletmesi cumhuriyetin kurulmasını takiben 1 Mart 1925'te devlete geçti.
1900'lerde çekilmiş, fabrikadaki hayatı anlatan fotoğraflara bakarsak, göreceğimiz manzara dikkate değerdir. Burada 1500'ü kadın ve 662'si erkek olmak üzere toplam 2162 kişi çalışıyordu. TEKEL Cibali Tütün Fabrikası; kendi polisi, sosyal görevlileri, hastaneleri, sosyal tesisi, bakkalları, okulları, yangın birimi, sendikaları ve lokantalarıyla aslında kendi başına küçük bir şehirdi.
Cibali’deki Kadir Has Üniversitesi ne zaman kuruldu?
Kuruluş çalışmalarına merhum Kadir Has'ın öncülüğünde, Kadir Has Vakfı (HASVAK) tarafından 1992'de başlanan üniversitenin resmi kuruluşu 28.05.1997 tarih ve 4263 sayılı yasayla gerçekleştirildi.
Selimpaşa Kampüsü'nün inşasına 1998'de, Merkez Kampüsün önemli bir kısmını oluşturan Haliç kıyısındaki tarihi Tekel Cibali Sigara Fabrikasının restorasyonuna 1999'da başlandı. 2000-2001 döneminde Bahçelievler Kampüsü'nü kullanıma alan Üniversite, 2001-2002 öğretim yılından itibaren faaliyetlerini Cibali, Selimpaşa ve Bahçelievler kampüslerinin tümüne yaydı. 2007 yılı sonunda Cibali Kampüsünü büyütecek modern D Blok yapıldı. Spor Salonu ve ilişkili tesisler 2008 yılında Fatih Belediyesi işbirliğinde gerçekleştirildi. Cibali Kampüsü'nün adını 28 Mart 2007 tarihinde Kadir Has Kampüsü olarak değiştirildi.
Üniversitenin kurucu rektörü Prof. Dr. Ergür Tütüncüoğlu görevini 2002'de Prof. Dr. Yücel Yılmaz'a; o da Şubat 2010'da üçüncü rektör Prof. Dr. Mustafa Aydın'a devretti.
Cibali’deki Haydarpaşa Medresesi’nin tarihçesi nedir?
1. Süleyman (Kanuni) dönemi 0520-1566) vezirlerinden Haydar Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Çeşme, çifte hamam ve mescitle birlikte bir külliye oluşturan medresedir.Külliyedeki kitabeye göre yapım tarihi 977/1569'dur. Tarihi kaynaklar ilk müderris olan Bedreddin Mahmud Habaıı'nin bina tamamlanmadan, 974/1566'da arandığını belirtmektedir. Kitabede "merhum" olarak anılan Haydar Paşa 1563'te ölmüş ve eserlerinin tamamlanışını görememiştir.
Cibali Mahallesi, Haydar Caddesi ile Haydar Hamamı Sokağı kesişiminde, 2183 ada 17 parselde yer alan Haydarpaşa Medresesi’nin rölöve, restitüsyon, restorasyon projeleri hazırlatılarak Koruma Kurulu’na sunulmuştur.
Koruma Kurulu, projeleri incelemesi esnasında kazı kararı almıştır ve yakın zamanda alanda kazı çalışmaları başlayacaktır.
Cibali’deki Hacı Ferhat Sıbyan Mektebi’nin tarihçesi nedir?
Cibali Mahallesi, 2191 ada, 9 parselde yer alan Hacı Ferhat (Haydar Paşa) Mektebi sosyal ve kültürel amaçlı hizmetlerde kullanılmak üzere Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden tahsis edilmiştir.
Cibali Mahallesi, 2191 ada, 9 parselde bulunan yapı sıbyan mektebi olarak anılmaktadır. Osmanlı dönemine ait olan yapı, taş ve tuğladan almaşık örgüyle inşa edilmiştir.
Günümüzde oldukça harap durumda olan yapının rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlatılmıştır.
Rölövesi Koruma Kurulu tarafından 2007 yılında onaylanmıştır. Yapıda Kurul kararı gereği temizlik çalışması
yapılmış olup, tekrar hazırlanan Restitüsyon ve Restorasyon projeleri onaylanmak üzere Koruma Kuruluna sunulmuştur. Onay işlemleri devam etmektedir.
Hacı Ferhat (Haydar Paşa) Sıbyan Mektebi sosyal ve kültürel amaçlı hizmetlerde kullanılmak üzere Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden tahsis edilmiştir.
Cibali’deki resmi kurumlar hangileridir, iletişim bilgileri nelerdir?
SSK Cibali Dispanseri Tel: 0212 523 83 89 Adres: Zeyrek
Cibali İlköğretim Okulu Tel: 0212 631 87 53 Adres: Şair Baki Sk. No. 26
Cibali Karakolu Tel: 0212 635 08 82
Cibali Spor Kulübü Tel: 0212 531 57 31 Adres: Küçük Mustafa Paşa Mah. Akıl Hocası Sk. No. 9/3
Cibali Mahallesi Muhtarlığı iletişim bilgileri nelerdir?
Muhtar: Burhan Bayraktar
Tel: 0212 631 03 72
Cep: 0532 712 81 05