Vergilendirme Mevzuatı gereğince Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler, dar mükellef oluyor. İşte dar mükellefler için kira gelir vergisi rehberi 2016..
Vergilendirme Mevzuatı gereğince Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler, dar mükellef olarak tanımlanıyor. Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar vergiye tabi oluyor.
Peki, 2015 yılında kira geliri elde eden dar mükellefler nasıl vergi ödeyecek? Dar mükelleflerin kira gelir vergisi nereden ödenecek?
Dar mükelleflerin kira gelir vergisi ile ilgili olarak GİB tarafından hazırlanan Dar mükellefler için kira geliri rehberi 2016 şu şekilde;
Dar mükellefler için kira gelir vergisi rehberi 2016
GİRİŞ
Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler, dar mükellef olarak tanımlanmakta ve bunların sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar vergiye tabi olmaktadır. Bu anlamda dar mükelleften kasıt, ikametgâhı Türkiye’de bulunmayanlar veya bir takvim yılı içinde devamlı olarak Türkiye’de altı aydan fazla oturmayanlardır.
Bu rehber, 2015 yılında sahip oldukları mal ve hakları kiraya veren dar mükelleflere; kira gelirine konu mal ve haklar, vergiden istisna kira tutarı, beyan edilen kira gelirlerinden indirilecek giderler, kira ödemelerinde vergi kesintisi ve ödenmesi gereken verginin hesaplanması konularında genel bilgiler sunmak amacıyla hazırlanmıştır.
Rehberde, dar mükelleflerin elde ettikleri kira gelirinin hangi hallerde beyan edileceğine ve beyan edilmesi gereken tutarın tespitine ilişkin açıklamalı örnekler de yer almaktadır.
1. KİRA GELİRİ
Gelir Vergisi Kanununda belirtilen mal ve hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelirler “gayrimenkul sermaye iradı” olarak ifade edilmektedir ve belli koşullarda gelir vergisine tabi tutulmaktadır.
Gayrimenkul sermaye iradının mükellefi, kira gelirine konu mal ve hakların
sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri ile kiralanmış bir mal veya hakkın kiraya verilmesi durumunda kiracılarıdır.
2. KİRA GELİRİNE KONU MAL VE HAKLAR
Kira gelirine konu mal ve haklar, Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde
tanımlanmıştır. Bunlar;
● Arazi, bina, maden suları, memba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı,
● Voli mahalleri ve dalyanlar,
● Gayrimenkullerin ayrı olarak kiraya verilen mütemmim cüzileri ve teferruatı
ile bilumum tesisatı, demirbaş eşyası ve döşemeleri,
● Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar,
● Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları, ihtira beratı, alametifarika, marka, ticaret unvanı, her türlü teknik resim, desen, model, plan ile sinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veya bir imalat usulü üzerindeki kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar,
● Telif hakları,
● Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları,
● Motorlu nakil ve cer vasıtaları, her türlü motorlu araç, makine ve tesisat ile bunların eklentileri olarak ifade edilmektedir.
3. KİRA GELİRİNİN ELDE EDİLMESİ
Kira gelirinde gelirin elde edilmesi, tahsil esasına bağlanmıştır. Tahsil esasına göre kira gelirinin vergilendirilmesi için nakden veya ayni olarak tahsil edilmiş olması gerekmektedir.
3.1. Kira Bedelinin Nakden Tahsil Edilmesi
Kira bedelinin nakden tahsil edilmesi, kiranın Türk parası veya yabancı para ile ödenmesini ifade eder. Alınan çek bedelleri de nakden tahsilat sayılır.
● Mükellefler tarafından o yıla veya geçmiş yıllara ait olarak tahsil edilen kira bedelleri, tahsil edildiği yılın hasılatı sayılır.
Örneğin; 2012, 2013 ve 2014 yılları kira gelirleri topluca 2015 yılında tahsil
edilirse, 2015 yılının geliri olarak dikkate alınacaktır.
● Gelecek yıllara ait olup, peşin tahsil edilen kira bedelleri, ödemenin yapıldığı yılın değil, gelirin ilgili olduğu yılın hasılatı olarak kabul edilir.
Örneğin; 2015, 2016 ve 2017 yılları kira gelirleri topluca 2015 yılında tahsil
edilirse, her yıla ait kira bedeli ilgili yılda beyan edilecektir.
Döviz cinsinden kiraya verme işlemlerinde tahsilatın yapıldığı tarihteki
T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak gayri safi hasılat belirlenir.
3.2. Kira Bedelinin Ayni Olarak Tahsil Edilmesi
Kiranın ayni olarak alınması halinde, tahsil edilen kiralar Vergi Usul Kanunu
hükümlerine göre emsal bedeli ile paraya çevrilir.
TÜRKİYE’DE YERLEŞMİŞ OLMAYANLAR (DAR MÜKELLEFLER) İÇİN KİRA GELİRİ REHBERİ
3
3.3. Kiraya İlişkin Tahsilat ve Ödemelerin Banka veya Posta İdaresi
Aracılığıyla Yapılması
- Konutlarda, her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde
edenlerin,
- İşyerlerinde, işyerini kiraya verenler ile kiracıların
kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya
posta idareleri aracılığıyla gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracı kılınmak suretiyle,
para yatırma veya havale, çek veya kredi kartı gibi araçlar kullanılmak suretiyle
yapılan tahsilat ve ödemeler karşılığında dekont veya hesap bildirim cetvelleri
düzenlendiğinde, bu belgeler tevsik edici belge kabul edilecektir. Bankaların
internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da aynı kapsamdadır.
Söz konusu zorunluluklara uymayanlara kesilecek ceza, Vergi Usul Kanununun
mükerrer 355 inci maddesinin o yıl için belirlenen özel usulsüzlük cezası
miktarından az olmamak üzere her bir işlem için bu işleme konu tutarın % 5’idir.
4. KİRA BEDELİNİN HİÇ OLMAMASI VEYA DÜŞÜK OLMASI
Kira bedelinin hiç olmaması veya düşük olması halinde, “emsal kira bedeli”
esas alınır. Buna göre;
● Gayrimenkulün bedelsiz olarak başkalarının kullanımına bırakılması,
● Kiraya verilen gayrimenkulün kira bedelinin emsal kira bedelinden düşük
olması
hallerinde emsal kira bedeli esası uygulanacaktır.
Kiraya verilen bina ve arazilerde emsal kira bedeli, varsa yetkili özel
makamlarca veya mahkemelerce saptanmış kira bedelidir. O bina ya da arazi için
kira takdiri veya tespiti yapılmamışsa emsal kira bedeli, emlak vergisi değerinin
% 5’idir.
Bina veya arazi dışında kalan mal
ve haklarda emsal kira bedeli, bunların
maliyet bedelinin % 10’udur. Bu bedel
bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun
servetlerin değerlemesi hakkındaki
hükümlerine göre belli edilen değerlerinin
% 10’udur.
Örnek: Bay (A), 2015 yılında emlak vergisi değeri 200.000 TL olan bir
apartman dairesini bedelsiz olarak arkadaşının kullanımına bırakmıştır.
Bu durumda, mükellefin kira geliri elde etmediği halde, emsal kira
bedeli hesaplaması ve bulunacak tutar kadar kira geliri elde etmiş sayılması
gerekmektedir.
Emsal Kira Bedeli: 200.000 x %5 = 10.000 TL olacaktır. Bu tutar, beyan edilmesi
gereken gelir olarak dikkate alınacaktır.
Aşağıda belirtilen hallerde ise emsal kira bedeli esası uygulanmaz:
● Boş kalan gayrimenkullerin korunması amacıyla bedelsiz olarak başkalarının
ikametine bırakılması,
● Binaların mal sahiplerinin çocuklarının, anne ve babalarının veya
kardeşlerinin ikametine tahsis edilmesi, (Ancak, bu kimselerin her birinin
ikametine birden fazla konut tahsis edilmişse bu konutların yalnız birisi
için emsal kira bedeli hesaplanmaz. Örnek olarak, mal sahibi baba,
çocuğunun ikametine iki adet gayrimenkul tahsis etmişse sadece bir adet
gayrimenkul için emsal kira bedeli hesaplanmayıp diğeri için emsal kira
bedeli hesaplanacaktır.)
● Mal sahibi ile birlikte akrabaların da aynı evde veya dairede ikamet etmesi,
● Genel bütçeye dâhil daireler ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri ve
belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılan kiralamalar.
5. KİRA GELİRLERİNDE İSTİSNA UYGULAMASI
Konut kira geliri elde eden kişilerin, yıllık olarak tespit edilen istisna tutarının
(2015 yılı için istisna tutarı 3.600 TL) altında kira geliri elde etmeleri halinde vergi
dairesinde mükellefiyet kaydı açtırmalarına ve beyanname vermelerine gerek
bulunmamaktadır.
İstisna tutarının üzerinde konut kira geliri elde edilmesi halinde ise
yıllık beyanname ile beyan edilen kira gelirinden istisna tutarının düşülmesi
gerekmektedir.
İstisna uygulaması sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden
elde edilen gelirler için söz konusudur.
TÜRKİYE’DE YERLEŞMİŞ OLMAYANLAR (DAR MÜKELLEFLER) İÇİN KİRA GELİRİ REHBERİ
Örneğin, konut ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan edilmesi
halinde, istisna sadece konut kira gelirine uygulanır. İşyeri kira gelirine istisna
uygulanmaz.
Kira gelirinin yanında ticari, zirai veya mesleki kazancını beyan etmek zorunda
olanlar 3.600 TL’lik istisnadan yararlanamazlar.
Ayrıca, 3.600 TL ve üzerinde konut kira geliri elde edenlerden, ayrı ayrı veya
birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile
diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 2015 yılı için 106.000 TL’yi
aşanlar, istisnadan yararlanamazlar.
Bir konuta birden fazla kişinin ortak olması halinde, bu konuttan elde edilen
kira gelirlerinin vergilendirilmesinde, her bir ortak için (2015 yılı için) 3.600 TL
istisna ayrı ayrı uygulanacaktır.
Mirasın paylaşılmamış olması halinde, her bir mirasçı istisnadan ayrı ayrı
yararlanacaktır.
Bir mükellefin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde, istisna kira
gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır.
6. KİRA GELİRİNİN TESPİTİNDE İNDİRİLECEK GİDERLER
Kira gelirinin vergilendirilmesinde, elde edilen gelirin safi tutarı iki farklı
şekilde tespit edilebilmektedir.
● Götürü Gider Yöntemi (Hakları kiraya verenler hariç)
● Gerçek Gider Yöntemi
Götürü veya gerçek gider yönteminin seçimi, taşınmaz malların tümü için
yapılır. Bunlardan bir kısmı için gerçek gider, diğer kısmı için götürü gider yöntemi
seçilemez.
6.1. Götürü Gider Yönteminde Gider İndirimi
Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, kira gelirlerinden istisna tutarını
düştükten sonra kalan tutarın % 25’i oranındaki götürü gideri gerçek giderlere
karşılık olmak üzere indirebilirler. Hakları kiraya verenler, götürü gider yöntemini uygulayamazlar. (Örnek olarak, işyeri kira geliri ile birlikte hak kira geliri de elde
eden mükellefler, verecekleri gelir vergisi beyannamelerinde hak kira geliri yer aldığından dolayı gerçek gider yöntemini seçmek zorundadırlar.)
Götürü gider yöntemini seçen mükellefler, iki yıl geçmedikçe gerçek gider
yöntemine dönemezler.
6.2. Gerçek Gider Yönteminde İndirilecek Giderler
Gerçek gider yönteminin seçilmesi durumunda, brüt kira geliri tutarından
aşağıdaki giderlerin gerçek tutarları indirilebilir:
● Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için ödenen aydınlatma,
ısıtma, su ve asansör giderleri,
● Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün önemi ile
orantılı olan idare giderleri,
● Kiraya verilen mal ve haklara ait sigorta giderleri,
● Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara harcanan
borçların faiz giderleri,
● Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren
5 yıl süre ile iktisap bedelinin % 5’i (İktisap bedelinin % 5’i tutarındaki bu
indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygu¬lanacak, indirilmeyen
kısım gider fazlalığı sayılmayacaktır. 2011 yılından önce iktisap edilen
konutlar için indirimden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.)
İktisap bedelinin % 5’i tutarındaki bu indirim, sadece konut olarak kiraya verilen
bir adet gayrimenkul için uygulanacaktır.
İşyeri olarak kiraya verilen gayrimenkuller % 5’lik gider indiriminden
yararlanamayacaktır.
● Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle
kiraya veren tarafından belediyelere ödenen harcamalara katılma payları,
● Amortismanlar,
● Kiraya veren tarafından kiraya verilen gayrimenkul için yapılan onarım
giderleri ile bakım ve idame giderleri,
TÜRKİYE’DE YERLEŞMİŞ OLMAYANLAR (DAR MÜKELLEFLER) İÇİN KİRA GELİRİ REHBERİ
7
● Kira ile tuttukları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer
gerçek giderler,
● Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konut veya
lojmanların kira bedeli, (İndirilmeyen kısım gider fazlalığı sayılmayacaktır.)
Türkiye’de yerleşik olmayan mükelleflerin (Çalışma veya oturma izni alarak
altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dahil),
yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri Türkiye’de elde edilen kira gelirinden
gider olarak indirim konusu yapılamaz.
● Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak sözleşmeye, kanuna veya ilama
istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.
Gerçek gider yöntemini seçen mükelleflerin, yaptıkları giderlerle ilgili belgeleri
ilgili bulundukları yılı takip eden yıldan başlayarak 5 yıl süresince saklamaları ve
vergi dairesince istendiğinde ibraz etmeleri gerekmektedir.
6.2.1. Gerçek Gider Yönteminde İstisnadan Yararlanılması Halinde
İndirilecek Giderin Hesaplanması
Gerçek gider yönteminin seçilmesi ve konut kira gelirlerine uygulanan
istisnadan yararlanılması durumunda, gerçek gider tutarının istisnaya isabet
eden kısmı, gayri safi hasılattan indirilemeyecektir.
Vergiye tabi hasılata isabet eden indirilebilecek gider kısmı aşağıdaki formül
kullanılarak hesaplanabilir.
İndirilebilecek Gider = Toplam Gider x Vergiye Tabi Hasılat*
Toplam Hasılat
(*) Vergiye Tabi Hasılat = Toplam Hasılat - Konut Kira Geliri İstisnası
Örnek: Bayan (B), sahibi olduğu konutu 2015 yılında kiraya vermiş olup,
25.000 TL kira geliri elde etmiştir. Başka geliri bulunmayan mükellef, gayrimenkulü
ile ilgili olarak 4.000 TL harcama yapmış olup, gerçek gider yöntemini seçmiştir.
Mükellefin gerçek gider olarak indirebileceği tutar, 4.000 TL tutarındaki
toplam giderin vergiye tabi hasılata isabet eden kısmı kadar olacaktır.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
8
Vergiye Tabi Hasılat = 25.000 – 3.600 = 21.400 TL
İndirilebilecek Gider = (4.000 x 21.400) / 25.000 = 3.424 TL
7. ZARAR DOĞMASI HALİ
Gayrimenkul sermaye iradına konu olan sermayenin kendisinde meydana
gelen eksilmeler zarar sayılmaz ve iradın gayri safi miktarının tespitinde gider
olarak kabul edilmezler.
Gayrimenkul sermaye iradının safi tutarının hesabında giderlerin fazlalığı
dolayısıyla doğan zararlar, beş yılı geçmemek üzere gelecek yıllarda elde edilen
kira gelirlerinden gider olarak düşülebilir. Bu durumun iki istisnası vardır:
● Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konut
veya lojmanların kira bedellerini indirim konusu yapmaları durumunda bir
zarar doğması halinde, bu zararın gelecek yıllarda elde edilen gayrimenkul
sermaye iradından indirim konusu yapılması söz konusu değildir.
Türkiye’de yerleşik olmayan mükelleflerin (Çalışma veya oturma izni alarak
altı aydan daha fazla bir süredir yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları dahil),
yabancı ülkelerde ödedikleri kira bedelleri Türkiye’de elde edilen kira gelirinden
gider olarak indirim konusu yapılamaz.
● Konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkule ait hasılattan indirim
konusu yapılan iktisap bedelinin % 5’i oranındaki tutarın indirilemeyen
kısmı gider fazlalığı olarak dikkate alınamaz.
8. KİRA ÖDEMELERİNDE VERGİ KESİNTİSİ
Gayrimenkul sermaye iradına konu olan mal ve hakları kiralayan Gelir Vergisi
Kanununun 94 üncü maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar, kira ödemeleri
üzerinden gelir vergisi kesintisi (tevkifat) yapmak zorundadırlar.
Kiracı olan bu kişi ve kuruluşlar, yaptıkları kira ödemelerinin brüt tutarı
üzerinden % 20 oranında gelir vergisi kesintisi yapmak zorundadırlar.
Bu vergi kesintisi, gelecek aylara veya yıllara ait olmak üzere peşin ödenen
kira bedeli üzerinden de yapılacaktır. Örneğin; 3 aylık veya 1 yıllık işyeri kirası
peşin tahsil edildiğinde, bu durumda peşin tahsil edilen kiranın tamamı vergi
kesintisine tabi tutulacaktır.
TÜRKİYE’DE YERLEŞMİŞ OLMAYANLAR (DAR MÜKELLEFLER) İÇİN KİRA GELİRİ REHBERİ
9
Kiracı, basit usulde vergilemeye tabi bir mükellef ise, vergi kesintisi yapma
yükümlülüğü bulunmadığından, kira ödemesi üzerinden vergi kesintisi
yapmayacaktır.
Kiraya verilen gayrimenkulün hem konut hem de işyeri olarak kullanılması
halinde ise; kiralanan yerin tamamı veya bir kısmı işyeri olarak kullanıldığı sürece,
kira bedelinin tamamı vergi kesintisine tabi olacaktır.
9. KİRA GELİRİNİN BEYANI
Dar mükellefler, tamamı Türkiye’de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan
gayrimenkul sermaye iratları için yıllık beyanname vermezler. Diğer gelirler
için yıllık beyanname vermeleri halinde de tevkifata tabi tutulan bu gelirlerini
beyannameye dahil etmezler.
Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan
mükelleflerden;
● Bir takvim yılı içinde elde ettiği konut kira geliri, istisna tutarını (2015 yılı
için 3.600 TL) aşanlar,
● Bir takvim yılı içinde mal ve hakların kiralanmasından elde edilen gelirlerden
tevkifat ve istisna uygulamasına konu olmayan ve tutarı beyanname verme
sınırını (2015 yılı için 1.500 TL) aşanlar
yıllık beyanname vereceklerdir.
Vergi kesintisine ve istisna uygulamasına konu olmayan kira gelirlerinin
beyanında (Örneğin, basit usuldeki mükellefe kiraya verilen işyerinden elde
edilen kira gelirlerinde olduğu gibi), 1.500 TL’lik tutar bir istisna olmayıp,
beyanname verme sınırıdır. Bu tutarı aşan bir işyeri kira geliri olduğunda tamamı
beyan edilecektir.
Aile bireylerinin her birinin sahip oldukları mal ve haklardan elde ettikleri
kira gelirleri için kendi adlarına ayrı ayrı beyanname vermeleri gerekmektedir.
Beyanname, geliri elde eden aile bireyi adına düzenlenerek imzalanacaktır.
Küçük ve kısıtlıların mükellef olması durumunda bunlar adına verilecek olan
yıllık gelir vergisi beyannamesi veli, vasi veya kayyım tarafından imzalanır.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
10
Mal ve haklara hisseli olarak sahip olunması halinde, her ortağın sadece
kendi hissesine karşılık gelen kira gelirlerini beyan etmesi gerekmektedir.
10. YILLIK BEYANNAMEYE DAHİL EDİLEN GELİRLERDEN YAPILACAK
İNDİRİMLER
Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler Gelir Vergisi
Kanunu ile diğer kanunlarda belirtilmiştir. Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir
vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda belirtilen indirimlerin
yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve
yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir.
Buna göre indirim konusu yapılabilecek bazı hususlar şunlardır:
1- Şahıs sigorta şirketlerine ödenen primler,
2- Eğitim ve sağlık harcamaları,
3- Bağış ve yardımlar,
4- Sponsorluk harcamaları,
5- Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına
yapılan ayni ve nakdi bağışlar,
6- Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı
yapılan nakdi bağış ve yardımlar,
7- EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdî ve ayni bağış ve
yardımlar,
8- Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar.
10.1. Şahıs Sigorta Primleri
01/01/2013 tarihinden itibaren elde edilen gelirler için verilecek yıllık gelir
vergisi beyannamelerinde, bireysel emeklilik dışında kalan şahıs sigortaları
için ödenen primlerin beyan edilen gelirin %15’ine kadar olan kısmı matrahın
tespitinde indirim konusu yapılabilecektir.
İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen gelir olarak,
yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları
düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır. 01/01/2013 tarihinden sonra bireysel
emeklilik sistemine ödenen katkı payları ise indirim konusu yapılmayacaktır.
TÜRKİYE’DE YERLEŞMİŞ OLMAYANLAR (DAR MÜKELLEFLER) İÇİN KİRA GELİRİ REHBERİ
11
Yıllık beyannamede matrahın tespitinde dikkate alınacak sigorta primleri;
● Türkiye’de Kurulu ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta şirketi nezdinde
düzenlenmiş sigorta sözleşmesine istinaden mükellefin şahsına, eşine ve
küçük çocuklarına ait birikim priminin alındığı hayat sigortalarına ödenen
primlerin %50’si ile,
● Ölüm, kaza, hastalık, sağlık engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs
sigorta primlerinin %100’ünden
oluşmaktadır.
İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, beyan edilen gelirin %15’ini ve
yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır. (2015 yılı gelirlerine ilişkin
olarak kullanılacak olan asgari ücretin yıllık brüt tutarı 14.850 TL’dir).
10.2. Eğitim ve Sağlık Harcamaları
Aşağıda belirtilen şekilde yapılan eğitim ve sağlık harcamaları beyan edilen
gelirin % 10’unu aşmaması şartıyla yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden
indirilir.
● Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye’de yapılmalıdır.
● Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden
alınacak belgelerle tevsik edilmelidir.
● Söz konusu harcamalar mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin
olmalıdır.
“Küçük çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından
bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş
torunlardan mükellefle birlikte oturanlar
dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını
doldurmamış çocukları ifade etmektedir.
İndirim konusu yapılacak tutarın
hesaplamasında beyan edilen gelir olarak,
yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer
alan indirimler ve geçmiş yıl zararları
düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
12
10.3. Bağış ve Yardımlar
10.3.1. Sınırlı İndirilecekler
Gelir vergisi mükellefleri, Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel
idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar
Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin
% 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler kapsamındaki illerde zikredilen kurum/
kuruluş, dernek veya vakıflara yapılan bağış ve yardımların yıllık toplamı beyan
edilecek gelirin % 10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yaptıkları bağış
ve yardımları yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerinden indirim konusu
yapabilirler.
İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplamasında beyan edilen gelir olarak,
yıllık gelir vergisi beyannamesinde yer alan indirimler ve geçmiş yıl zararları
düşülmeden önceki tutar esas alınacaktır.
10.3.2. Sınırsız İndirilecekler
a) Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve
köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde
elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası,
yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare
amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet
İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve
Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası
dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara
yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam
ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımların tamamı
beyan edilen gelirden indirilebilecektir.
Okul, sağlık tesisi, öğrenci yurdu ve diğer tesisler ile mülki idare amirlerinin
izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan ibadethane ve Diyanet İşleri Başkanlığı
denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin yapımı veya bu tesislerin
faaliyetlerine devam edebilmeleri için yapılan bağış ve yardımların (harcamaların)
herhangi bir sınırlamaya tabi olmaksızın vergi matrahının tespitinde dikkate
alınabilmesi için bu bağış ve yardımların genel bütçeye dahil daireler, özel bütçeli
kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ve köylere yapılması gerekmektedir.
Ayrıca, mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılan
ibadethaneler ve/veya Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi
verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik
ve izcilik kamplarının inşası veya faaliyetine devam etmesine yönelik yapılan
bağış ve yardımların; anılan amaçlarla kurulmuş bulunan vakıf veya derneklere
de yapılması mümkündür.
b) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve
vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan
gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin tamamı
beyan edilecek gelirden indirilebilecektir.
c) Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler,
kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan
vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından
yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi
uygun görülen çalışmalara ilişkin harcamalar ile bu amaçla yapılan her türlü bağış
ve yardımların tamamı beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir.
10.4. Sponsorluk Harcamaları
Gelir Vergisi Kanununun (89/8) maddesine göre, 3289 sayılı Gençlik ve Spor
Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 3813 sayılı Türkiye
Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan
sponsorluk harcamalarının;
● Amatör spor dalları için %100’ü,
● Profesyonel spor dalları için % 50’si
yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilecektir.
10.5. Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca Başlatılan Yardım
Kampanyalarına Yapılan Ayni ve Nakdi Bağışlar
Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına
makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı indirim konusu
yapılabilecektir.
GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI
14
10.6. Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine Makbuz
Karşılığı Yapılan Nakdi Bağış ve Yardımlar
İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay
Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı indirim
konusu yapılabilecektir.
10.7. EXPO 2016 Antalya Ajansına Yapılan Her Türlü
Nakdî ve Ayni Bağış ve Yardımlar
EXPO 2016 Antalya Ajansına yapılan her türlü nakdî
ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının
tamamı indirim konusu yapılabilecektir.
10.8. Diğer Kanunlara Göre Tamamı İndirilecek Bağış ve Yardımlar
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanununa, Türkiye Bilimsel ve
Teknik Araştırma Kurumunun Kuruluşu Hakkındaki Kanuna, Sosyal Hizmetler ve
Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununa, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
Kanununa, Türk Silahlı Kuvvetleri Güçlendirme Vakfı Kanununa, Milli Ağaçlandırma
ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanununa, İlköğretim ve Eğitim Kanununa ve
diğer ilgili kanunlara göre yapılan ayni/nakdi bağışların ve yardımların tamamı
indirilebilecektir.
Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde,
bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın
varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre
Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır.
11. BEYANNAMENİN VERİLME ZAMANI VE YERİ
Mükelleflerin, 1 Ocak 2015 - 31 Aralık 2015 dönemine ait beyana tabi
gayrimenkul sermaye iradı gelirleri için 1 MART - 25 MART 2016 tarihleri arasında
beyannamelerini vermeleri gerekmektedir.
Beyanname verme süresinin son gününün resmi tatil gününe rastlaması
halinde, tatilden sonraki ilk iş gününün tatil saatine kadar beyanname verilebilir.
TÜRKİYE’DE YERLEŞMİŞ OLMAYANLAR (DAR MÜKELLEFLER) İÇİN KİRA GELİRİ REHBERİ
15
Dar mükellefler beyannamelerini, Türkiye’de vergi muhatabı mevcut ise
onun Türkiye’de oturduğu yerin vergi dairesine; Türkiye’de vergi muhatabı yoksa
gayrimenkulün bulunduğu yer vergi dairesine vereceklerdir.
Beyanname; Kayıtsız (Adi) posta ile gönderilmiş veya özel dağıtım şirketleri
tarafından getirilmiş ise vergi dairesi evrak kayıt tarihinde, Kayıtlı posta
(Taahhütlü, Acele Posta Servisi (APS) Kurye vb.) ile gönderilmiş ise zarfın üzerine
PTT tarafından tatbik edilen kabul tarihinde verilmiş sayılır.
Ayrıca beyannamenin, aşağıda belirtilen “Hazır Beyan Sistemi” aracılığıyla
internet ortamında verilmesi mümkün bulunmaktadır.
Beyana tabi geliri sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olan
mükellefler, istemeleri halinde vergi dairesinden alacakları kullanıcı kodu, parola ve
şifreyi kullanmak suretiyle yıllık gelir vergisi beyannamelerini elektronik ortamda
doğrudan kendileri gönderebilecekleri gibi elektronik beyanname gönderme
aracılık yetkisi almış meslek mensupları aracılığıyla da gönderebileceklerdir.
12. HAZIR BEYAN SİSTEMİ
Hazır Beyan Sistemi; gelirleri gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri), ücret,
menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan ya da bunların bir kaçından
oluşan mükelleflere ilişkin Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde bulunan ve üçüncü
taraf kurumlardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle Yıllık Gelir Vergisi
Beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanarak internet
ortamında mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistemdir.
Kira geliri elde eden mükellefler sisteme;
● Kişiye özel hazırlanmış güvenlik soruları cevaplanarak
● İnternet Vergi Dairesi şifresi kullanılarak, (şifre yoksa herhangi bir vergi
dairesine kimlikle başvurularak ücretsiz olarak alınabilir)
giriş yapılabilir.
Kira geliri yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar da bu
sistemden yararlanabilmektedir. Bu bakımdan, vergi dairesinde mükellefiyet
kaydı bulunmadığında, internet vergi dairesinde hazırlanan kira beyannamesi
elektronik ortamda onaylandığı anda, şahıs adına vergi dairesinde mükellefiyet
tesisi ve vergi tahakkuku işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmektedir.
Onaylanan kira beyanına ilişkin ödemeler anlaşmalı bankalardan veya tüm vergi
dairelerinden yapılabilir. Ayrıca internet bankacılığı kullanılarak da vergi borcu
ödenebilir.
Öte yandan, T.C. kimlik numarası, MERNİS sisteminde kaydı ve kira geliri
yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunmayan dar mükellefler, Türkiye’de vergi
muhatabı mevcut ise onun Türkiye’de oturduğu yerin vergi dairesine; Türkiye’de vergi muhatabı yoksa gayrimenkulün bulunduğu yer vergi dairesine açtıracakları mükellefiyet kaydı sonrası bu sistemi kullanabilirler.
Sistemi kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Beyannameler vergi
dairesine gidilerek elden veya internet ortamında (E-Beyanname Düzenleme
Programı) da verilebilir.
Hazır Beyan Sistemine erişim ve uygulama hakkında detaylı bilgiye
Gelir İdaresi Başkanlığının www.gib.gov.tr adresinden ulaşabilirsiniz.
13. KİRA GELİRİ ELDE EDİLDİĞİ HALDE BEYANNAME VERİLMEMESİ VEYA
EKSİK BEYAN EDİLMESİ
Konutlardan elde edilen kira gelirleri 1 MART - 25 MART 2016 tarihleri
arasında beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, 2015 yılı için 3.600 TL’lik istisnadan yararlanılamaz. Ancak, idarece herhangi bir tespit yapılmadan önce, süresinde beyan edilmeyen veya süresinde verilen beyannamede yer almayan konut kirası gelirlerini, süresinden sonra verilen beyanname ile beyan edenler söz konusu istisnadan yararlanabilirler
Işıl Seren KESKİN/Emlakansiklopedisi.com
Önerilen Bağlantılar : Anneler günü konut kampanyaları