Bursa Su ve Kanalizasyon İdaresi’nin (BUSKİ) Bursa’nın Osmangazi İlçesi, Dobruca (Doburca) Mahallesi’nde yer alan tesisleridir. Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri, 1985 ve 1994 yıllarında iki ayrı kademe halinde hizmete açılmıştır.
Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri
Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri’nin tarihçesi nedir?
Dobruca Semtinde yer alan BUSKİ - Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri’nin I. Kademesi 1985 yılında tamamlanarak Bursa Şehrinin su ihtiyacını karşılamaya başlamış, II. Kademesi ise 1994 yılında tamamlanarak devreye alınmıştır.
Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri’nin kapasitesi nedir?
Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesislerinin her bir kademesi ayrı ayrı günde 250.000 m3.lük bir su arıtım kapasitesine sahip olup toplam günlük kapasite 500.000 m3’tür.Tesiste yer alan temel yapılar sırası ile Giriş ve Havalandırma Yapıları,Durultma Havuzları ve Filtrelerdir.Prosese yardımcı olan diğer yapılar ise İdare binası, Kimya ve Klor Binaları,Trafo-Jenaratör,Çamur Koyulaştırıcı, Filtre Press ile Bakım ve Onarımların Yapıldığı Atölye binalarıdır.
Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri nasıl çalışır?
S.Saygı (Doğancı) Barajından Ø1600mm çapında, (3300 mt.) uzunluğunda çelik boru ile alınarak, Ø1200 mm. ( 8237 mt. ) ve Ø1400 mm. ( 8237 mt. ) çaplarındaki çelik borular ile tesise girişi sağlanan ham su ,önce giriş havuzuna alınır ve basıncı atmosfer basıncına dengelendikten sonra suyun içinde bulanıklık ve renk yaratan parçacıkların daha sonra çökelmesini sağlamak amacı ile bir kimyasal reaksiyon başlatmak üzere uygun konsantrasyonlarda Alüminyum Sülfat, pH değerini düzeltmek için Sülfürik Asit verilir. Bu arada ham su ile birlikte gelen mikroorganizmalardan su yapılarını korumak amacı ile klor dozlaması yapılır. Bu işleme Ön Klorlama adı verilir.
Daha sonra havalandırma yapısına geçen suyun beş basamaktan oluşan kaskad sisteminde yüzeyinin genişleyerek oksijen ile daha rahat teması sağlanır. Böylelikle su oksijence zenginleşerek tadı iyileşir ve istenmeyen kötü kokular giderilmiş olur. Aynı zamanda Demir ve Mangan gibi iyonlar oksijenle reaksiyona girerek oksidasyona uğrarlar ve çökeltme havuzlarında tutulabilecek duruma gelmiş olurlar.
Multiset Durultucu adı verilen çamur çökeltme havuzları modern teknoloji ile çalışmaktadırlar. İlk olarak dikey eksenli hızlı karıştırıcılara gelen suyun burada karıştırılması ile içindeki askıdaki katı maddelerin aluminyum sülfat ile reaksiyonu sonucu mikrofloklar, bir diğer deyişle gözle zor farkedilen küçük yumaklar oluşur.Bu flokları taşıyan su yatay eksenli, ahşap kanatlı ve hızı ayarlanabilen karıştırıcılarda sırası ile I. ve II. yavaş karıştırma işlemlerinden geçirilir. I. Yavaş karıştırmanın amacı mikroflokların birbirlerine çarparak makroflokları, bir diğer deyişle gözle görülebilen daha büyük ve ağır yumakçıkların oluşumunu sağlamak, II. yavaş karıştırma ile de oluşan bu flokların polielektrolit adlı özel bir çökeltme yardımcı maddesi ile birbirlerine bağlanmalarını ve ağırlaşarak çökebilecek duruma gelmelerini sağlamaktır.
Artık çökebilecek formasyona sahip olan flokları taşıyan su, çökeltim havuzlarına girer ve durulmuş su toplama kanalları arasında 55o eğimle asılı bulunan PVC plakalar arasından geçer. Bu esnada yeterince ağırlaşmış floklar bu plakalara çarparak Durultucu Tabanına çökerler. Böylece içindeki bulanıklık ve renk veren maddelerden arınmış yani durulmuş su, toplama kanalları vasıtası ile Filtrelere aktarılır. Durultucu tabanına çöken çamur ise (kimyasal yönden zenginleşmiş bir çamur olması ve çekirdek flok oluşmasını kolaylaştırmak amacı ile) borularından sürekli emiş yapan gezer köprüler vasıtası ile tabandan çekilerek çamur kanallarına,buradan da transfer pompaları ile durultucu girişine geri döndürülür. Bu süreklilik gerektiren bir geri dönüşümdür.
Buski - Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesislerinde her bir kademede 14 adet olmak üzere taplam 28 adet hızlı filtre mevcuttur. Filtrelere giren su 10 cm. çakıl destek tabakası üzerine yerleştirilmiş 90 cm. kalınlığında % 96-98 silis içeren çok sert özellikteki kumdan oluşturulmuş bir kum yataktan süzülerek içindeki son mikronik partiküllerden ve mikroorganizmalardan arındırılmış halde her iki kademede de bulunan 10`ar bin tonluk depolara son klorlaması yapılmak üzere alınır. Şehire verilmek üzere depolara alınan suda bulunabilecek mikroorganizmalara karşı yapılan klorlama işlemine son klorlama adı verilir. Depo girişinde süzülmüş suya verilen klor ile 20 dakikalık bir karışım temas süresi sonrası dezenfeksiyon işlemi tamamlanmış olur. Dezenfeksiyon işlemi gaz halde bulunan klorun enjeksiyon metodu ile suyla karıştırıldıktan sonra hazırlanan karışımın dozlama noktalarına verilmesi ile gerçekleştirilir. Bu işlemde kullanılacak olan klorun miktarını ve etki derecesini belirleyen en önemli parametre serbest klor miktarıdır. Serbest Klor ; suda bulunan bakteri ve mikropların üretim noktasında klor tarafından dezenfeksiyonu sonrasında, suyun tüketici musluğuna ulaşana kadar süren yolculuğunda karşılaşabileceği mikrobik kirleticelere karşı emniyet sağlayan bir parametre olarak tanımlamak mümkündür.
Klorlama, Kimyasal soluüsyonların hazırlanması ve dozlanması sırasındaki aşamalar otomatik sistemlerle desteklenerek kontrol ve kumanda edilmektedirler. Yine aynı şekilde tesisteki tüm proses ana kontrol odasından düzenli bir şekilde denetlenmektedir. Bu arada tesis güvenliği bir kamera ağı ile sıkı bir şekilde kontrol edilmekte ve bu sistem eğitimli güvenlik görevlileri ile takviye edilmektedir. Ayrıca tesiste enerji kesintilerinde anında devreye giren 1adet 1000 KVa gücünde bir jenaratör mevcut olup böylelikle sistemin ve Tesisin güvenliğinin kesintisiz olarak devamı sağlanmaktadır.
Bu anlatımlardan sonra sistemin çalışmasını etkileyen ancak su üretiminin temel akış semasının dışında kalmış gibi gözüken fakat hiçbir zaman birbirinden ayrı düşünülemeyecek bir diğer temel proses faktörünü,yani suyun temizlenmesine bağlı olarak devamlı üretilen çamur ve çamurla kaybolacak suyun geri kazanımı ile ilgili prosesi incelemek yararlıdır.
Daha önce Durultucu havuzlarında suyun durulması sırasında çöken çamurun sürekli olarak bir sirkülasyon içinde bulunduğunu görmüştük. Bu arada durultma sırasında plakalardan kaçmış ve durulmuş suya geçmiş bulunan mikroflokların suyun filtrelerden geçişi sırasında filtre yatağında tutulması ile oluşan çamur yatağının filtre yatağını kaplaması ve buna olarak filtrelerin tıkanıp süzme işlemini kesmesi nedeni ile belirli periyotlarda yıkanması gerekmektedir. Yıkama sırasında filtrelere önce hava sonra su verilmekte ortaya çıkan çamurlu su taşırılarak çamur tutma tanklarında tutulmaktadır. Bu çamur dalgıç pampalar vasıtası ile Durultucuya gönderilir. Durultucuda bu giriş ile artan çamur konsantrasyonu nedeni ile ortaya çıkan çamur fazlası çamur koyulaştırıcıya gönderilir. Çamur koyulaştırcıda çamur havuz tabanına çökerken ayrılan su ham su içine yeniden işlenmek üzere geri verilir.
Taban Çamuru ise çok yüksek basınçlı pompalar vasıtası ile çamur press`te sıkıştırılarak suyu alınır. Su ham su sistemine dönüş yaparken, çamur keki dediğimiz bir formasyonda tesis dışında kapalı bir havzada toplanır.
Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri’nde arıtılan su, standartlara uygun mudur?
Tesise giren suyun her damlası değerlendirilmektedir. 24 saat boyunca laboratuvardaki numune musluklarından akmakta olan su haftalık, günlük ve ikişer saatte bir yapılan kimyasal ve mikrobiyolojik analizlerle incelenmekte ve denetim altında tutulmaktadır. Tüm bu önlemlere karşın güvenilirliği daha da üst sınıra çekmek amacı ile su kobay balıkların bulunduğu bir akvaryumdan geçirilmektedir. Böylece bardağa dökülmeden önce her türlü kontrolden geçirilen BUSKİ – Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesislerinde üretilen Bursa Şehrinin suyu dünya sağlık örgütü standartlarına uygun sağlıklı ve güvenle içilmeye hazır olarak evlerin musluklarına gönderilmektedir.
Dobruca İçme Suyu Arıtma Tesisleri iletişim bilgileri nelerdir?
BUSKİ Genel Müdürlüğü
Adres: Sırameşeler Mh. Avrupa Konseyi Bulvarı No:6/3 D Blok 16190 Osmangazi / BURSA
Tel.(0.224) 270 24 00
Fax : (0.224) 233 95 73
E-mail: buskihizmet@buski.gov.tr
Web: www.buski.gov.tr