İstanbul’da Boğaziçi bölgesi başta olmak üzere Türkiye genelinde hangi bölgelerin doğal sit alanı olacağına karar veren kurumdur. Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu, Kültür Varlığı ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlıdır.
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu ne zaman kuruldu? Görevleri nelerdir?
1951 yılında bir yasa ile kurulan “Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu”, koruma ile ilgili ilkeleri ve müdahale biçimlerini belirlemek, proje bazında karar vermek gibi çağdaş görevler üstlenmiş, ülkemizin yapılaşma ve kentleşme süreci içinde tarihsel ve geleneksel çevrenin korunması sorunlarının çözümünde etkin önlemler alınmıştır.
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu'nun mütalaası ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün
talimatı Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün görüşüne uyduğu takdirde, mahallî tapu sicil muhafızlığınca tescil işlemi yapılır.
Gerek Vakıflar Genel Müdürlüğü, gerek devre konu eseri mülkiyetinde bulunduran idare, Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün mütalaası ve talimatı üzerine yapılan işleme karşı genel hükümler dairesinde kanunî yollara başvurabilirler.
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tüzüğünde neler var?
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tüzüğünü okumak için tıklayın!
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ne zaman çıkarılmıştır?
1973 yılında, kültür ve tabiat varlıklarının korunması, bakımı ve değerlendirilmesine ilişkin çağdaş kavram ve yaklaşımları içeren “Eski Eserler Yasası” çıkarılmış, taşınmaz kültür varlıklarının korunmasında tek yapı ölçeğinin yanı sıra, bu yapıların bir arada oluşturdukları çevrenin bir bütün olarak korunması ve yaşatılması gereği ortaya konmuştur. 1983 yılında çıkarılan “2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu” ve bu kanundaki bazı değişikliklere ilişkin 1987 yılında çıkarılan 3386 sayılı Kanun ile de, taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarıyla ilgili tanımlar geliştirilmiş, karar ve denetim mekanizması olarak koruma kurulları oluşturulmuştur.
Kültür ve tabiat varlıklarının korunmaları için alınan önlemlerin zaman içinde çağın gereğine uygun hale getirilebilmesi için geliştirilen yeni stratejilerin bir sonucu olarak, mevcut yasa, yönetmelik ve ilke kararlarının daha da etkinleştirilebilmesi için 3386 sayılı Kanunla değişik 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, 27.07.2004 gün 25535 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5226 sayılı Kanunla yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu Kanun ile, koruma amaçlı imar planları, müktesep haklar, Koruma Yüksek Kurulu ve Koruma Kurulları ile kamulaştırma, zilyetlik gibi mülkiyet konularında düzenlemeler yapılmış, korumacılık konusunda yerel yönetimlere bazı yetki ve sorumluluklar verilmiş, tescilli yapıların onarımı konusunda mali katkı sağlamak amacıyla yeni kaynaklar oluşturulmuş ve tescilli yapılara muafiyetler ve katkılar getirilmiştir. Ayrıca Koruma Kurulları Koruma Bölge Kurullarına, Koruma Kurulu Müdürlükleri de Koruma Bölge Kurulu Müdürlüklerine dönüştürülmüştür.
Kurul görev alanında kalan İlçelere ait koruma kararları;
• 1951-1983 yıllarında Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu
• 1983-1988 yıllarında Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları İstanbul Bölge Kurulları
• 1988-2003 yıllarında İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu
• 2003-2005 yıllarında İstanbul II Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu
• 2005-2011 yıllarında İstanbul V Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu
• 2011'den günümüze kadar İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından alınmıştır.
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu ilk toplantılarını nerelerde yapmıştır?
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu ve Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Yüksek Kurulu toplantıları İstanbul ili, Beşiktaş ilçesinde şimdiki Mimar Sinan Üniversitesi'nin bulunduğu alanda yer alan eski bir sıbyan mektebi olan taş binada yapılmıştır. İstanbul I Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu ve Koruma Bölge Kurulları toplantıları, Fatih, Süleymaniye'de bulunan Kayserili Ahmet Paşa Konağı'nda yapılmıştır.
Kurul, kısa bir süre Süleymaniye'de bulunan ahşap konakta hizmet vermiş olup, 2006 yılı ikinci yarısından itibaren Fatih, Sirkeci'de bulunan, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Alman orijinli Orosdi-Back mağazalar zincirinin bir şubesi olarak kullanılan, 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyıl başına tarihlenen, kâgir binada hizmet vermektedir.
Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun İstanbul ile ilgili en önemli kararları hangileridir?
İstanbul Boğaziçi Alanı: Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 14 Aralık 1974 tarih, 8172 sayılı Kararı ile Doğal Sit Alanı olarak ilan edilmiştir.
Taşkışla: 1983 yılında Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu tarafından korunması gerekli birinci sınıf tarihi yapı olarak listeye alınmıştır. Günümüzde Taşkışla İTÜ Mimarlık Fakültesi olarak kullanılmaktadır.
Eyüp – Kentsel Sit Alanı: Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 15.01.1977 gün ve 9591 sayılı kararı ile belirlenen Tarihi Sit Alanı ilan edilmiştir.
Beyoğlu – Ok Meydanı Bölgesi Tarihi Sit Alanı: Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun 10.01.1976 gün ve 8885 sayılı kararı ile belirlenen Tarihi Sit Alanı’dır.
Kültür ve tabiat varlıklarını korumak için hangi yasalar çıkarılmıştır?
Ülkemizde kültür ve tabiat varlıklarının korunabilmesi amacıyla, 5226 sayılı yasa ile değişik 2863 sayılı yasa gereğince Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Yüksek Kurulu ve Koruma Bölge Kurulları bünyesinde gerekli düzenlemeler yapılmış olup; anılan yasa kapsamında çıkarılan yönetmelik, yönerge ve ilke kararları doğrultusunda faaliyetler sürdürülmektedir.
Yurdumuzdaki kültür varlıklarının korunması amacına yönelik ilk düzenlemenin, gerçek anlamda 1906 tarihinde yürürlüğe konulan “Asar-ı Atika Nizamnamesi” ile başladığı kabul edilmektedir. 1914 yılında çıkarılan “Muhafaza-i Abidat Nizamnamesi ” ile de taşınmaz kültür varlıklarının korunması amaçlanmıştır.
Cumhuriyet dönemine gelindiğinde, 1931 yılında eski eserlerin korunma önlemlerinin belirlenmesi amacıyla bir komisyon kurulmuştur. Korumanın çevre boyutunun gündeme gelmesi ise, 1944 yılında “Eski Eserler ve Müzeler Birinci Danışma Komisyonu”nun toplanmasıyla olmuştur. Bu sayede kültür varlıklarıyla ilgili yeni tanımlar getirilirken, tespit ve tescil işlemlerinin önemi belirlenmiş ve kent ve kasabalardaki imar etkinliklerinin koruma ile ilgili olması gerektiği vurgulanmıştır.
Önerilen Bağlantılar : TOKİ Kayseri kura