Heykel, farklı kişi ve objelerin farklı malzemelerle yontularak ortaya çıkarılan sanat eserleridir. Anıt ise saygın kişi veya önemli bir olayın hatırasını gelecek kuşaklara aktarması için yapılan abidedir.
Heykel ve anıt nedir?
Heykel; kilden, alçıdan, tahtadan, taştan, camdan kısacası birçok farklı malzemeden meydana gelen ve oyularak, yontularak şekil verilen sanat eserleridir. Resimlerin 3 boyutlu ve hacimli oluşumlarıdır. Heykeller daha çok mekanlarla özdeştirilirler. Neredeyse insanlığın varoluşundan itibaren heykelcilik de vardır. Heykelleri daha çok Yunanlılar ve Mısırlılar kullandılar.
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre anıt, “Önemli bir olayın veya büyük bir kişinin gelecek kuşaklarca tarih boyunca anılması için yapılan, göze çarpacak büyüklükte, sembol niteliğinde yapı, abide”dir.
Bu yapılar önemli kişilerin ve olayların gelecek kuşaklarca tanınması için yapılır. Göze çarpacak büyüklükte ve desenlerde yapılan anıtlar daha çok kent meydanlarında, mezar ve tapınaklarda bulunur. Anıt kelimesi daha çok mezarlıklar için de kullanılır. Anıt mezarlar; önemli kişilerin ve tarihi önemi olan mezarlardır. 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın ve merhum Başbakanlardan Adnan Menderes’in anıt mezarı İstanbul’un Zeytinburnu ilçesindedir.
Heykeller nasıl yapılır?
1- Büyük bir objenin heykeli yapılacak ise metal ya da ahşaptan bir iskelet oluşturulmalıdır.
2- İskelet üzerine yerleştirilen kilin çatlayıp da kurumaması için su püskürtülür ve naylon bir örtü ile üzeri örtülür.
3- İskelet üzerinde yığılmış bir şekilde duran çamurlar biçimlendirilir ve detayları verilir.
4- Biçimlendirme çalışmaları tamamlanan modelajın kalıp işlemlerine geçilir. Bu aşamada bir sefere mahsus alçıdan patlatma kalıp veya çoklu üretimlerde sıklıkla fiberglastan kalıplar alınmaktadır. Biblo tarzı küçük heykellerde ise daha çok silikon kalıplar tercih edilmektedir.
5- Modelajın kalıp sınırları belirlenerek aşağıdan yukarı doğru kalıbı alınmaya başlanılır. Çoklu dökümler yapılacaksa kalıplarda mutlaka iç ve dış bükeyler hesaplanarak ve tepe noktaları
belirlendikten sonra kalıp alınmalıdır.
6- Kalıp alma işlemi bittikten sonra döküm yapılır.
7- Döküm alındıktan sonra zımparalanır, kalıp izleri çelik macunla rütujlanarak tekrardan zımpara atılır. Bütün eklem izleri kapatıldıktan sonra heykel astarla boyanır ve patina denen bir boya tekniğiyle heykele istenen bir doku verilerek çalışma tamamlanır.
Türkiye'nin ilk heykeli
Osman Bey'in büstü
20.yüzyıl
İlk heykeller ne zaman yapıldı?
Heykellerin ve heykelciliğin tarihine bakıldığı zaman çok eski zamanlardan beri soylu kişilerin heykelleri yapılarak, heykel yapımına başlanmıştır. Bunların dışında heykeller inançlarla özdeştirilerek, inançların heykellere yönelik yapılmasına sebep olmuştur.
Tarımcılığın başlaması ile birlikte heykelcilikte de bazı değişimler olmuştur. Mesela verimsizliğe karşı Magna Mater heykeli yapılmıştır.
Mısrlılar, Yunanlılar ve Romalılarda heykel ve anıtlar önemli bir yer edinmiştir. Yunanlılar; tanrıların heykelleri yapılarak onlara karşı tapmaya başlamışlardır. Mısırlılar ise firavunların heykellerini yapmıştır.
Mısırlılar heykel yapımında daha çok granit, bazalt, profir gibi malzemeler kullandılar. Durgun ve hareketsiz yapılan heykeller için daha sonra çok sert taşlar kullanılmaya başladı. Bu taşların kullanımı ise Mısır heykelciliğinde sadeleşmeye sebep oldu. Mısır döneminde yapılan ve dikkat çeken heykel Kraliçe Nefertiti’ye ait olan heykeldir.
Yunanlıların heykelleri ise kişisel özelliklerle değil, ortak ideallerle yapıldı. İlk olarak kil, taş, fildişi, kemik gibi malzemeleri kullanan Yunanlılar, anıtsal heykelciliğin ortaya çıkması ile beraber olimpiyatlarda başarı kazanan atletlerin heykellerini yapmaya başladı. Yunan heykelciliğinde dikkat çeken bir diğer nokta ise kolların ve ayakların başka başka noktalara bakması ve gizlerken göstermenin gelişimidir. Ayrıca Yunan heykelciliği Antik Çağ, Klasik Çağ ve Helenistik Devir olarak incelenir.
Heykelcilikte kullanılan usul ve yöntemler nedir?
1. Eksiltme
2. Modelleme
3. Yapılandırma
4. Döküm
5. Bitirme işi
Dünyada yer alan ünlü anıtlar hangileridir?
Lincoln Anıtı
1. Amerika
-Lincoln Anıtı
-Thomas Jefferson Anıtı
-Özgürlük Anıtı
Berlin Zafer Sütunu
2. Almanya
-Berlin Zafer Sütunu
-Sinagog Anıtı
-Uluslar Muhaberesi Anıtı
Pantheon
3. Fransa
-Zafer Takı
-Pantheon
-Les Invalides
Türkiye’deki ünlü anıt ve heykellerden bazıları hangileridir?
Zafer Anıtı/Ankara
Ankara
Zafer Anıtı, Hitit Güneş Kursu, Güvenlik Anıtı, ODTÜ Bilim Ağacı, Seymenler Anıtı, Barış Heykeli, Öpüşenler Heykeli, Yargıtay Binası önündeki Atatürk Heykeli ve Adalet Heykeli ve Bahriye Üçok Heykeli….
Cumhuriyet Anıtı/Taksim
İstanbul
Taksim Cumhuriyet Anıtı, Atatürk Heykeli, Atatürk ve Gençlik Anıtı, Harbiye Atatürk Anıtı, Abide-i Hürriyet Anıtı, Barbaros Anıtı, Tayyare Şehitleri Anıtı, Yahya Kemal Beyatlı Anıtı, İnönü Anıtı, Akdeniz Anıtı, Cumhuriyet'in 50.Yıl Anıtı, Barış ve Kültür Heykeli, Lahana Anıtı, Kuşlar Heykeli, Boğa Heykeli, Belgrad Kapısı Heykeli ve UEFA Anıtı…
Zübeyde Hanım Heykeli/İzmir
İzmir
İlk Kurşun Anıtı - Hasan Tahsin Anıtı, Cumhuriyet Ağacı, Atatürk Heykeli - Cumhuriyet Meydanı, Atatürk-Annesi ve Kadın Hakları Anıtı, Yerel Hizmet Anıtı, İnsan Hakları Anıtı, Mevlana Heykeli, Belkahve Atatürk Anıtı, Zübeyde Hanım Heykeli ve Atatürk rölyefi…
Şehitler Anıtı/Çanakkale
Çanakkale
Çanakkale Şehitleri Anıtı