İstanbul'un Galata semtindeki Voyvoda Caddesi'yle ile Banker Sokağı'nı birleştiren art nouveau üslûplu merdivenlerdir. Kamondo Merdivenleri, 1850'li yıllarda Kamondo Ailesinden Abraham Salomon Kamondo adına ‘hayrat’ olarak yaptırılmıştır. Mimarı belli değildir.
Kamondo Merdivenleri
Kamondo Merdivenleri kim adına yaptırıldı?
1850’li yıllarda yapılan merdivenler bölgenin en önemli banker ailelerinden biri olan Kamondo Ailesinden Abraham Salomon Kamondo adına yaptırılmıştır. O zamanlar Banker Sokağı da Rue Camondo (Kamondo Sokağı) olarak bilinmekteydi.
Bankalar Caddesinde, bugün müzeye dönüştürülmüş olan eski Osmanlı Bankası görkemli binasının tam karşısında yer alan ve caddeyi üstteki Banka sokağına bağlayan basamaklar Kamondo Merdivenleri (Eskaleras de Kamondo) olarak bilinir. Sekiz şeklinde, iki yönlü, art nouveau stilindeki bu ilginç yapıtın orta bölümüne takılı bir plakette Türkçe ve Almanca olarak şu yazı okunur: "Bu merdiven Beyoğlu Belediyesi tarafından Demirbank T.A.Ş. ve Avusturya Liseleri'nin katkıları ile onarılmıştır. " Ne var ki, 30 Eylül 1985 tarihli bu plakette, yüz yıl kadar once bu eseri yaptıran Kamondolarla ilgili herhangi bir bilgi ve hatta adı bile yer almamaktadır.
Kamondo ne demektir?
Özgün yazılış şekliyle Camondo sözcüğünün kökeni Fransız tarihçi Philippe Erlanger'e göre Venedik lehçesinde “Dünya Evi” anlamina gelen Ca'Mondo'dur. Daha gercekci bir varsayim ise Venedik civarında bu adla tanınan küçük bir Yahudi cemaatinin adından kaynaklandığıdır. (Kaynak: Naim A. Güleryüz, Tarih ve Toplum Dergisi, 04/2003)
Abraham Salomon Kamondo kimdir?
Kont Abraham Salomon Kamondo (d. 1781, İstanbul - ö. 30 Mart 1873, Paris) Kamondo ailesinin büyüğü Osmanlı-İtalyan Yahudi finansör ve hayırseverdir.
Zamanında Osmanlı İmparatorluğu'nda bulunan İstanbul'da doğdu. Ağabeyi İsak de Kamondo, 1832'de vefat edince, çocuğu olmadığından yüklü mirası Abraham'a kaldı ve yaşamı süresince bu servetini genişletti. Venedik, Avusturya hakimiyeti altındayken Ritter ünvanı aldı. Venedik tekrar İtalya'nın kontrolüne geçince, bir Venedik vatandaşı olarak bazı İtalyan hayır kuruluşlarına büyük miktarda bağışlarda bulundu. Bunun şerefine, Sardinya kralı Victor Emmanuel, kendisine ve ailesine ebediyen taşımak üzere kont ünvanı verdi.
Kont Kamondo'nun Osmanlı İmparatorluğu'nda sıradışı bir kariyeri vardı. Sultan Abdülmecit, Sultan Abdülaziz, Osmanlı Sadrazamları ve bakanları üzerinde önemli etkileri oldu. Osmanlı Bankası kurulmadan önce Osmanlı hükümetinin bankerliğini yaptı. Bâb-ı Âli'nin fermanıyla, bu zamana kadar yasak olan yabancı uyruklulara gayrimenkul edinme hakkının verilmesini sağladı.
Kamondo, diğer Yahudiler adına da önemli roller oynadı. İstanbul'da, İmparatorluk'taki Yahudiler için merkezi bir kurul kurdu, ve hemen hemen devamlı olarak başkanlığını yaptı; cemaatin idari yönetiminde reformlar uyguladı; 1858'de fakir ve kalabalık olan Peri Paşa'da Kamondo Enstitüsü isimli bir eğitim enstitüsü kurdu. Bunu terzi ve ayakkabıcı dükkanları takip etti. Açtığı okul nedeniyle bu hayırsever kurucu, bazı fanatik hahamlar tarafından afaroz edildi; yine de 32 yıl boyunca Osmanlı hükümetindeki Yahudi memurları eğitti.
92 yaşında Paris'te ölen Kamondo, vasiyeti üzerine Hasköy'deki Yahudi mezarlığında gömüldü. Osmanlı hükümeti, onun adına anma töreni düzenledi.
Kamondo Ailesi kimdir?
Kamondo Ailesi İstanbul'da yaşamış olan Sefarad Yahudilerinden bankacı bir aileydi.
İstanbul'un, modernleşmesinde çok önemli katkıları olan bir aile olan Kamondo Ailesi İspanya'daki engizisyondan kaçarak ilk önce Venedik’e, ardından İstanbul’a gelmiş, ve sonra Paris'e yerleşmiş son fertleri II. Dünya Savaşı sırasında Nazi toplama kampları’nda yok edilmişlerdir. Doğu’nun Rothschild Ailesi diye anılan ailenin önemli ferdi Abraham Salomon de Kamondo, modernleşmenin kent içi yaşamdaki öncülerinden biri olmuştur. Modern bankacılığın kurucularından biri olmasının yanı sıra İstanbul’da ilk belediyenin kuruluşunda, kentsel altyapının modernleşmesinde, yeni ve modern eğitim kurumlarının oluşumunda rol almış, önemli şehircilik, mimarlık ve kültür yatırımlarına da öncülük etmiştir. İstanbul’un 19.yy’da Avrupa kentleri ile paylaştığı değerlerin ve kurumların oluşmasında ailenin ve Abraham–Salomon de Kamondo’nun bir sosyal girişimci olarak büyük bir payı vardır.
Yahudi cemaatin önderi olan Abraham Salomon de Kamondo, ilk belediye olan 6. Daire’nin kuruluşunda da görev aldı. Bankalar Caddesi’ndeki Kamondo merdivenlerini 1870-1880 yıllarında yaptıran ünlü banker yaşamını yitirince, Hasköy’de kendisinin yaptırdığı anıt mezara devlet töreniyle defnedildi. İstanbul’un gelişimi ve modernleşmesine katkı sağlayan Kamondo ailesinin anısına, Karaköy Bankalar Caddesi’ndeki merdivenlere Türkiye Yahudi Hahambaşılığı’nın da katılımıyla düzenlenen törenle plaket çakılmıştı.
1815'te kurdukları ve Kırım Savaşı sırasında Osmanlı Devleti'ni finanse eden İshak Kamondo ve Şürekası unvanlı banka, Şirket-i Hayriye ve Dersaadet Tramvay Şirketi'ne ortaklıkları, Altıncı Daire-i Belediye'nin kuruluşuna verdikleri katkılar, en önemli girişimleri arasındadır.
Kamondo Ailesi, Osmanlı modernleşmesinde iz bırakan sayısız yapı inşa ettirmiştir. Kasımpaşa'daki Kuzey Deniz Saha Komutanlığı, Galata Résidence, Serdar-ı Ekrem Sokak'taki Kamondo Hanı, Meşrutiyet Caddesi'ndeki Büyükada Han, Karaköy'de Saatçi Han, Latif Han, Lacivert Han, Yakut Han, Kuyumcular Han, Lüleci Han, Gül Han ve Bankalar Caddesi'deki Kamondo Merdivenleri bunlar arasında sayılabilir.
Kamondo Ailesi’nin Avrupa’da siyasal ve kültürel kurumların gelişmesinde de rol aldığı görülmektedir.
Kamondoların kültür ve sanata katkıları, ailenin Paris'e yerleşmesinden sonra da devam etmiştir. Champs Elysées'deki Ulusal Tiyatronun kurulması, Louvre Müzesi'ne bağışlanan empresyonist tablo koleksiyonu, 18. yüzyıl sanat eserlerini bir araya getiren Nissim de Camondo Müzesi, bu girişimler arasındadır. Kamondo’nun İtalyan Birliği’nin kurulmasına verdiği destek ve “Kont” unvanını alması da, bunun kanıtıdır.
Kamondo Ailesi’nin başlıca fertleri kimlerdir?
1. kuşak: Abraham Salomon Kamondo (1781-1873), Bankacı ve yardımsever
2. kuşak: Salomon Rafael Kamondo (1810-1866), Bankacı, ve Abraham Salomon Kamondo'nun oğlu
3. kuşak: Abraham Behor Kamondo (1829-1889), Bankacı, ve Salomon Rafael Kamondo'nun oğlu
4. kuşak: Isaac de Camondo (1851-1911), Bankacı, diplomat, besteci ve koleksiyoncu, ve Abraham Behor Kamondo'nun oğlu
3. kuşak: Nissim Kamondo (1830-1889), Bankacı, ve Salomon Rafael Kamondo'nun oğlu
4. kuşak: Moïse de Camondo (1860-1935), Bankacı ve koleksiyoncu, ve Nissim Kamondo'nun oğlu
5. kuşak: Nissim de Camondo (1892-1917), Bankacı ve Birinci Dünya Savaşı pilotu, ve Moïse de Camondo'nun oğlu
5. kuşak: Béatrice de Camondo (1894-1944), Moïse de Camondo'nun kızı
6. kuşak: Fanny de Camondo (1920-1944), Béatrice de Camondo'nun kızı
6. kuşak: Bertrand de Camondo (1923-1944), Béatrice de Camondo'nun oğlu