Konak Meydanı için sunulan ilk plan 1854 yılında hazırlandı. İzmir’in bilinen en eski meydanı olan Konak Meydanı’nda Hükümet Konağı, İzmir Saat Kulesi ve İlk Kurşun Anıtı bilinen yapılardandır. Konak Meydanı ve çevre düzenleme projesi devam etmektedir
Konak nerededir?
İzmir’e bağlı bir ilçedir. 1984 yılında ilçe statüsüne geçmiştir. Konak ilçesinde toplam 113 mahalle bulunmaktadır. İlçe sınırlarında toplam 113.956 adet bina yer almaktadır.
İzmir konak hakkında detaylı bilgiler için tıklayınız
Konak Meydanı nerede?
İzmir ilinin Konak ilçesindedir. İzmir Cumhuriyet Meydanı ve Gündoğdu Meydanı gibi İzmir’in önemli meydanlarından biridir.
Konak Meydanı’nda birçok önemli yapı vardır. Bunlar; İzmir Saat Kulesi, Konak Yalı Cami, Hükümet Konağı, İzmir Büyükşehir Belediye Binası.
Foça'dan Karaburun'a kadar irili ufaklı ondan fazla iskeleye giden körfez vapurlarının hareket ve varış merkezleri Konak Meydanı'dır. Konak Meydanı özellikle XX. Yüzyıl'ın ikinci yarısında "Meydan olamamış" bir meydan özelliğini ya da özelliksizliğini yakın yıllara kadar sürdürmüştür. Günümüzün Konak Meydanı'nın Güney Batı yönündeki bir noktadan başlayan liman geniş bir kavis çizerek Hisar Camii'nin yakınlarındaki bir noktada son bulur ve kıyı şeridi Bornova Körfezi'ne doğru uzayıp gider.
Cumhuriyetin ilanından sonra meydana İzmir Belediye Meclisi kararı ile "Atatürk Meydanı" adı verilir. Ancak yetkili kişiler ve kurumlarca bile bu meydan için "Konak Meydanı"denmekte ve "Atatürk Meydanı" adı pek kullanılmamaktadır.
Konak Meydanı 1960
Konak Meydanı’nda yaşanan olaylar nelerdir?
Konak Meydanı'nın tarihi içinde yaşadığı en önemli iki gün 15 Mayıs ve 9 Eylül günleridir. İzmir'in tarihte yaşadığı en büyük kâbus olan ve 15 Mayıs 1919 Perşembe günü Yunan askerinin Kordon'a ayak basıp Konak Meydanı'na yürüyüp öncelikle Hükümet Konağı ve Kışla'yı ele geçirmesiyle başlayan "İşgal", 9 Eylül 1922 Cumartesi günü Türk Askeri'nin Konak Meydanı'nda Kışla ve Hükümet Konağı'na bayrak çekmesiyle sona erer.
Konak Meydanı ve çevresi tüm İzmir içinde en önemli olayların yaşandığı yerlerden biri olur. Kurtuluş günü Konak Meydanı'nın yaşadığı olaylardan en önemlisi Kışla ve Hükümet Konağı'na bayrak çekilmesidir. Punta üzerinden Kordon'a çıkan İkinci Tümen'e bağlı süvariler önünde Yüzbaşı Şerafettin Bey, emir subayı Teğmen Hamdi ve Teğmen Rıza Bey vardır. Bu öncülere Pasaport İskelesi'ni geçtikten hemen sonra bir el bombası atılır. Patlamada Yüzbaşı Şerafettin yaralanır ve atı ölür. Bombayı atan adam orada korkuyla bekleyen Rum kalabalığın arasına karışarak kaybolur. Ama öncüler hiç vakit kaybetmez ve başka bir ata binen Yüzbaşı yanındakilerle birlikte süratle Konak Meydanı'na ulaşır. Ancak Hükümet Konağı'nın kapıları kapalıdır ve bu öncüler ilk anda binaya giremezler.
İşte bu sıralarda Konak Meydanı'na Kemeraltı üzerinden bir başka öncü grup daha ulaşır. Bunlar Birinci Tümen'e bağlı küçük bir süvari grubudur ve başlarında da Yüzbaşı Zeki Bey vardır. Bu grup daha şanslıdır, çünkü Kışla'nın kapıları kilitli değildir. Ancak süvarilerin yanında Türk bayrağı yoktur. Tam bu sırada yaşlı bir Türk kadını elindeki bayrağı Zeki Bey'e uzatır. Bugün adını bilmediğimiz bu kadın bellidir ki o bayrağı işgal altındaki bir şehirde yıllarca büyük ümitle düşmandan saklamış ve gözleri dolu dolu karşısındaki subaya uzatmıştır. Bayrağı öperek alan Zeki Bey hemen kışlaya girer ve üst kattaki balkona fırlayarak elindeki bayrağı göndere çeker. Kışlaya çekilen bu bayrak, askerimizin çektiği ilk bayrak olur.
Konak Meydanı’nda ye alan tarihi yapıların özellikleri nedir?
1.Konak Yalı Cami: Konak Meydanı’nda Hükümet Konağı’nın önündedir. 18. yüzyılda klasik Osmanlı mimarisi tarzında inşa edilmiştir. Cami; firüze çinilerle süslenmiştir. Yanında İzmir Saat Kulesi ve 15 Mayıs 1919'da Yunanlılar tarafından şehit edilen Hasan Tahsin için dikilen İlk Kurşun Anıtı bulunur.
Yazılı kaynaklarda Konak Yalı Cami hakkında pek bilgiye ulaşılamamaktadır. Söylenenlere göre; Yalı adını, yapıldığı zaman deniz kenarında olmasından dolayı almıştır. Bazı bilgilere göre de camiyi İzmir ayanı Katipzade Mehmet Paşa’nın eşi Ayşe Hanım'ın yanında bir medrese ile birlikte 1774 yılında yaptırdığı bilgisi yer alır.
1.Dünya Savaşı sırasında Vali Rami Bey, Konak Yalı Cami’ni onarımını yaptırmıştır. Cami kapısının üzerinde mermer süslemeler yer alır. Bu süslemeleri Mimar Tahsin Sermet’in yaptığı tahmin edilmektedir. 1964 yılında tekrar onarılan cami, klasik Osmanlı mimarisi ile yapılmıştır. Sekizgen planlı olan caminin pencere etraflarında Kütahya çinileri yer almaktadır.
2.İlk Kurşun Anıtı: 15 Mayıs 1919’da İzmir'in işgali sırasında öldürülen gazeteci Hasan Tahsin anısına İzmir’de Konak Meydanı’na 1974 yılında dikilmiş anıttır. Yüksek bir podyum üzerinde granit kaidede Hasan Tahsin bir elinde bayrak diğer elinde de silahı ile tasvir edilir. Kaidesi Mimar Harmi Hotan, anıt heykeltraş Turgut Pura tarafından yapılmıştır. İlk Kurşun Anıtı, 1974 yılında İzmir Gazeteciler Cemiyeti ve İzmirlilerin katkısı ile yaptırıldı ve bu olayın gerçekleştiği yere dikildi. 15 Mayıs 1974'te devrin Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından törenle açıldı.
3.İzmir Saat Kulesi: Mimar Raymond Charles Péré tarafından yapıldı. 2.Abdülhamit’in 25.yılı için Sadrazam Mehmet Said Paşa tarafından yaptırıldı. 25 metre olan kule, dairesel esas etrafında dört çeşmesi vardır ve kolonlar Kuzey Afrika temasını göstermektedir. Kule saatini Alman İmparator II. Wilhelm hediye etmiştir. 5.2 şiddetindeki 1974 İzmir Depremi sırasında hasar alan kulenin saat kadranları üzerindeki son kat yıkılmış ve saat depremin oluş saati olan 02:04'te durmuştur.
4.Hükümet Konağı: 1868 - 1872 yıları arasında inşa edildi. Mimari özelliğinden çok, Kurtuluş Savaşı'ndaki ve İzmir'in kurtuluşundaki yeri ile önemli tarihi bir yapı oldu. 9 Eylül 1922'de Türk ordusunun kente girip Hükümet Konağı'na çekilen Türk Bayrağı görüntüsü, adeta kurtuluş savaşının zaferle sonuçlanmasıyla özdeşleşmiştir.
31 Temmuz 1970 tarihinde yanan Hükümet Konağı, bir kaç yıl sonra tamamen yıkılır, 125 yıldır İzmir’e hizmet eden bu yapının ana binası aslına sadık kalınarak inşa edilir. Ancak, çevresindeki binalar yıkılır ve yerlerine günümüzde de kullanılan çok katlı hizmet binaları yapılır. Bu binalarda başta Konak Kaymakamlığı, İzmir Emniyet Müdürlüğü ve İzmir Defterdarlığı olmak üzere birçok kuruluş hizmet vermektedir.
Konak Meydan çalışmaları nasıl başladı ve nasıl devam etti?
İzmir’in ilk planı 1854’de Luigi Storari tarafından hazırlandı. Konak Meydanı ile ilgili ilk kentsel düzenleme önerisi ise 1868’de kurulan belediye tarafından getirildi. Belediye, 1909 yılında kışlanın kendilerine verilmesini ve yerine “millet bahçesi”, tiyatro, kütüphane ve kulüp binası yapmayı önerdi. 1913 yılında da kışlanın dış bahçe duvarı kaldırıldı ve bu alan Hükümet Meydanı ile birlikte park olarak düzenlendi.
Le Corbusier’in 1948’de sunduğu rapor ve çizimlerde, Konak Meydanı ve çevresi için getirdiği yeşil içinde çok katlı bloklarla yapılma önerisi, daha sonra yapılan bütün planları etkiledi. Le Corbusier, Kemeraltı çarşısını da, “çöküntü halinde bir bölge” olarak değerlendirip, birkaç anıt yapı dışında temizlenmesini öngördü fakat bu plan uygulanmadı.
Türkiye’de değişen siyasi yapılar, 1950 yılında başladı. Bu değişim mekanlara ve kent planlarına da yansıdı. Konak’ın artık, yönetsel işlevine ek olarak, bir iş ve eğlence merkezi olması gündeme geldi. İzmir için bir plan oluşturulmak istendi ve bununla birlikte, 1951 yılında uluslararası proje yarışması yapıldı. Yarışma şartnamesinde; Kışla’nın kaldırılarak yerine “umumi binalar” ve eğlence yerleri inşa edilmesi ve inşa çalışmaları devam eden “Varyant”ın dikkate alınması istendi.
Bu yarışmada birinci gelen Aru-Özdeş-Canbolat projeleri uygulanmadı. Daha sonra yine 1954 yılında Hollandalı Mimar Düdok’a Konak Meydanı ve sahil bandını içeren bir kentsel tasarım projesi hazırlatıldı. Bu da uygulanmadı. 1956’da, kent merkezindeki 60.000 m2. alanı yeniden düzenleme amacıyla bir tasarım yarışması açıldı. Diğer tüm projeler gibi bu projede uygulanmadı. Bu şekilde birçok proje hazırlandı ve bir kısmı, kısmen uygulansa da büyük bir kısmı sadece proje yapım aşamasında kaldı.
Son olarak 2000 yılında, Mimarlar Odası girişimi ile Konak Meydanı için fikir projesi seçenekleri hazırlandı. Projede; Eski Konak Meydanı’nın kent tarihindeki konumunun önemsenmediği, sadece Yalı Camii ve Saat Kulesi’nin korunduğu, Kemeraltı Çarşısı ile Konak İskelesi arasındaki yaya hareketine öncelik verildiği görüldü.
Konak Meydanı ve çevresi ile ilgili bugünkü düzenlemenin tasarım çalışmaları Nisan 2002’de başladı ve uygulaması 2003 yılında yapıldı.
Konak Meydanı planlama ilkeleri neler oldu?
-Tarihsel belleğin yenilenmesi, eski Konak Meydanı’nın izlerinin vurgulanması,
-Yapılacak düzenlemenin dinamik ve büyüyen metropolün gelecekteki gereksinimlerini de karşılayabilmesi,
-Yaklaşık 20 hektarlık bir alanın, üzerinde hiçbir bina yapılmadan, çağdaş yorumlara ve kullanımlara uygun açık alan olarak düzenlenmesi,
-Zaman içinde farklı programlara yanıt verebilecek, sürdürülebilir ve esnek mekanlar dizisi oluşturulması,
-Kentin denizle barışmasına katkı,
-Kamusal alanların tanımlanması,
-Eski ticaret merkezi ile yeni oluşan mekanların kesişme noktalarının işlevsel ve fiziksel olarak algılanması,
-İş merkezlerinin, eski ticari merkezin, taşıt aktarma noktalarının ve Konak İskelesinin, yaya ulaşım ağı ile birbirine bağlanması.
Konak Meydan projesi kaç bölüme ayrıldı?
Konak Meydanı ve çevre düzenlemesi projesi kapsamında, Konak Meydanı 4 bölüme ayrıldı. Bunlar:
1.Eski konak Meydanı
2.Cumhuriyet Bulvarı ve çevresi
3.Yeşil Park alanları
4.Kıyı kullanım alanları
Konak Meydan projesinin planları nasıldır?
Konak Belediyesi’nin iletişim bilgileri nedir?
Çözüm Hattı: 444 35 66
Santral: 0232 489 45 22, 0232 484 53 00
Adres: İzmir Konak Belediyesi - Dokuz Eylül Meydanı, No:11, Basmane / İZMİR