1860 yılında döneminin dahisi olarak gösterilen ünlü mimar Eiffel (Eyfel) tarafından tasarlanan gümrük binası. Bina sonra işlev değiştirdi.
2003 yılında yeniden yapılanma çalışmalarına başlanan Konak Pier, 2004 yılında Alışveriş Merkezi olarak İzmir’e kazandırıldı.
Hikayesi şöyle:
Alexandre Gustave Eiffel, binayı, ustası olduğu gibi, tamamen çelik konstrüksiyondan inşa etmişti. Malzemeleri Fransa ve Belçika'dan getirilen yapının zemini antik Efes şehrinin taşlarıyla döşendi. Konak Pier 18 bin metrekarelik alanıyla Osmanlı döneminde gümrük binası olarak kullanıldı.
Cumhuriyet döneminde tarihi bina balık haline dönüştürüldü. Bir süre de otopark olarak hizmet verdi. Bundan altı yıl önce alışveriş, kültür ve sanat merkezi olarak kullanılmak üzere restorasyonuna başlandı.
Projenin sahibi İzmer Yönetim Kurulu üyesi Suphi Koyuncuoğlu, 365 bin tonluk çelik konstrüksiyonu paslardan arındırmanın dokuz ay sürdüğünü anlatmıştı:
‘‘Dayanıklılık sağlandıktan sonra aslına uygun boyası yapıldı. Çatıda 6 milimetre kalınlığında, ısı ve ışık tasarrufu içeren camlar var. Tarihi özelliği, yat limanı, sinema salonları ve restoranları, alışveriş merkezi ile Konak Pier yerli ve yabancı turistler için de bir cazibe merkezi olacak.’’
Şimdi bir alışveriş ve kültür merkezi olan Konak Pier, 1860'lardaki ihtişamını yansıtıyor. Eski gümrük binasının 18 bin metrekarelik alanının 16 binlik bölümü bunun için ayrıldı. Restorasyon çalışmaları için 20 milyon dolar harcandı.
Konak Pier’in Tarihi
Dönem kapitülasyonlar dönemi. Gümrükler Fransızların elinde. Ege Bölgesi ürünlerinin yurt dışına çıkarıldığı yer İzmir Limanı. Sahil şeridi dar. Binalarla deniz kıyısı arasındaki dar alan teknelere yüklenmek üzere malların yığıldığı alan. Aynı zamanda dolaşım alanı. Oteller, gazinolar, restoranlar, özel tüccar kulüpleri, kahveler, tüccar yazıhaneleri, jandarma ve gümrükçü kulübeleri sahil şeridinde. Bu binalardan çıkanlar kendilerini, el arabaları, at arabaları, rıhtıma yığılmış üzüm-incir çuvalları, tütün balyaları, develer, deveciler, hamallar, tren, atlı tramvay, arasında buluyor. Rıhtım şeridi taş parke kaplı. Eski harabelerden sökülmüş iri mermer kesme taşlarla rıhtım kenarı inşa edilmiş durumda.
Fransızlar Sadrazamdan rıhtımı doldurma izni alıyor. En stratejik mevkii seçiyorlar. Kendi işletme imtiyazı altında olan Basmane Garını denize bağlayan yolun (Fevzi Paşa Bulvarı) uzantısındaki alanı 42 m genişliğinde ve 15 m denize doğru dolduruyorlar. Daha ileride yapılmış dolgu arasında kıyı taşlarının bulunması bunu gösteriyor. Dolguda moloz malzeme kullanılıyor. Dolgu kenarlarını iri kesme taşlarla sınırlamışlar. İki ahşap kulübe dikip bu alanı gümrüklü mal depolama alanı olarak kullanıyorlar. 1950’li yılların başı. Kıyı taşlarının bu dolgu alanı sınırında devam ediyor olması bunu gösteriyor.
Birkaç yıl içinde tek katlı bir Gümrük Binası inşa ediliyor. Bina 30 m x bir kenarı 5.00m diğer kenarı 7.00 m. Binanın kapısı üzerindeki levhadan 1954 yılında tamamlandığı anlaşılıyor. Karaya bakan cephesinin peşli olması mevcut rıhtım taşlarının temel olarak kullanılmış olmasından. Teras çatılı binanı su yalıtımı mermer tozu katkılı horasan harcı ile sağlanmış. Tavanda Volto döşeme kullanılmış. İhraç mallarının arabalarla, develerle dolgu alanına kontrollü geçirilmesi için İki büyük kapı yapılmış. Kapıların her iki yanında gümrük memurlarının ve güvenlik güçlerinin çalışma ofisleri bulunuyor. Fransızlar elde ettikleri rıhtımı doldurma imtiyazını pekiştirmek için binanın prestij binası olmasına özenmişler. Oranlı ve karaya bakan cephesi taş söveli pencereler ve kapılarla, architrav görevi yapan çatı parapeti ve bina aksındaki süslemeleri, köşeleri sınırlayıcı dairesel yontulmuş köşe taşları ile bu özeni ifade ediyor.
İşte, deniz doldurularak yapılan bu ilk yapının (o zaman mendirek ve Pasaport İskelesi inşa edilmemiş durumda) rıhtım şeridinin deniz tarafında yer alması ile ileride geliştirilecek binanın kentle deniz ilişkisi de şekilleniyor.
Fransızlar ihtiyaç duydukça denizi doldurarak gümrüklü malların depolanma alanını denize doğru genişletiyor. Dolgunun yapılmasının ikinci gerekçesi olarak, deniz nakliyatında daha büyük tekne ve gemilerin kullanılmaya başlanması ve mevcut kıyıdaki su derinliğinin bu gemilerin yanaşmasına izin vermemesi.
Sonuçta, denizin dolgusu 40 m genişliğinde bir şerit olarak 100 m uzunluğu aşıyor. Bu dolgu aynı zamanda kısmi bir dalgakıran vazifesi görüyor.
WEB SİTESİ:
3 BOYUTLU GEZMEK İÇİN: tıklayın
