Üzerinde ve içinde yemek pişirilebilen, fırınlı sobalardır. Son zamanlarda kalorifer sistemli kuzineler ilgi görmektedir. Kuzinelerin, Anadolu’ya Balkan göçmenleriyle birlikte geldiği zannediliyor…
Kuzine soba...
Kuzine ne demektir?
Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğüne göre ‘kuzine’ kelimesinin iki anlamı vardır;
1. isim Hem ısıtmaya hem de üzerinde veya içinde yemek pişirmeye yarayan büyük mutfak sobası
2. denizcilik Gemilerde yemek pişirilen yer
Kuzine sobanın mucidi kimdir?
Binlerce yıl boyunca insanlar, yemeklerini ateşin üzerinde pişirdi. Romalılar zamanından itibaren, zenginler ekmeklerini ısıtılmış tuğlalar üzerinde pişirmeye başladılar ama, yemek pişirmek için hâlâ çıplak ateş kullanılıyordu.
İçinde katı yakıt yakılan bir soba üzerinde yemek pişirmeyi ilk kez 17. yüzyılda Amerika’ da yaşayanlar akıl ettiler. Pennsylvania’nın bazı yörelerinde dökme demirden yapılan bazı kuzineler kullanıldı. Ama bunların sayısı çok azdı.
1798′de Amerika doğumlu Bavyeralı Benjamin Thompson, Münih’te daha geliştirilmiş bir kuzine yapmayı başardı. Thompson, tuğladan yaptığı bir ocağın içine, madeni raflar yerleştirdi ve bunların altına ateş yakarak ısıttı. Üzerlerinde de yemek pişirip kızartma yaptı.
Bugün kullandığımız fırınların babası ise 1834 yılında, ABD’nin Ohio eyaletinde Philo Pinfield Stewart adlı misyoner ve öğretmen tarafından geliştirildi.
Türkiye’de kuzine soba daha çok hangi bölgelerde kullanılmaktadır?
Kuzine sobalar İç Anadolu'da daha çok kullanılıyor. Kuzineler ısınmanın yanı sıra üzerinde su ısıtılması, yemek yapılması, fırın bölümünde hamur işlerinin pişirilmesi gibi amaçlarda kullanıldığı için büyük talep görüyor. Soba üretimi yapan firmalar için İzmir yuvarlak, Ankara kuzine ve İstanbul ise yuvarlak ve kuzine sobalar açısından en büyük pazar konumunda. Bu illerde doğal gaz olmasına karşın sobalar halen gözde ısınma aracı.
Kuzine sobalar neden tercih ediliyor?
Kuzine ve sobalar, merkezi ısıtma, yani kaloriferli sistemlerinin yanı sıra, birim, hacim (oda-salon ) gibi alanların ısıtılmasından dolayı yakıt giderlerinin düşük olması nedeni ile yoğun olarak tercih edilmektedir. Ülke nüfusumuzun yüzde 80’i soba ile ısınmaktadır. Bilinçli soba seçimi ve kullanımı, ekonomikliğin yanı sıra, sağlıklıdır da.Kalorifer sistemleri, bulunduğunuz alanı ısıtırken, aynı zamanda nem oranını da düşürdüğü için, kaloriferli bir mekanda uyuduğunuzda boğazlarınızın kuruduğunu fark edebilirsiniz. Hangi tip soba kullanılırsa kullanılsın, sobanız ekonomik, çevreyi koruyucu ve güvenli olmadır.
Kuzine soba nasıl tasarruf ettirir?
Kuzine kullanılan ortamda ısınmadan faydalanıldığı gibi yiyeceklerin pişirilmesi veya ısıtılması gereken şeyler için de kullanılarak tüp gazdan tasarruf sağlar.
Kuzineden elde edilen ısı, ortamın nemini kurutmadığı için ağız ve boğaz çevresinde kuruma ve tahriş hissedilmez.
Sağlıklı ve planlı olarak kurulan kuzine, tek noktada yanmasına rağmen tüm mekanı ısıtır.
Fırınlı sistem olan temin edilen kuzinelerin aynı zamanda evlerde fırın olarak da kullanılması, pişirilecek börek, kek v.b gibi yiyeceklerin elektrikli fırınlarda pişirilmesini engellediği için, elektrikten de tasarruf sağlar.
Çabuk yanar ve elde edilen ısıyı kurulduğu mekana anında yayma özelliğine sahip olduğu için erken ısınmaya sebep olur.
Tüpgazlı ocaklarda pişirilen yiyeceklerin yanı sıra, kuzinelerde pişirilmesi, odun ateşi ile pişirilmesine sebep olacağı için, lezzet bakımından da daha iyidir.
Fırınlı kuzineler, yaşadığınız mekanı ısıtmanın yanı sıra aynı anda lezzetli yemekler yapmanızı sağlayan kuzinelerdir.
İster salonunuzda, ister mutfağınızda en ekonomik şekilde ısınabilir aynı zamanda extra enerji tüketmeden dilediğiniz yemeği, hamur işini hatta ekmeğinizi pişirebilirsiniz.
Fırınlı kuzine nasıl kullanılır?
Fırınlı kuzineler tek katlı yada iki katlı olarak üretilmektedir. İki katlı kuzineler de üst bölüm pişirme alt bölüm sıcak tutma (dinlendirme) yeri olarak kullanılır. Tepsinin içine hazırlayacağınız malzemeyi fırın iyice ısındıktan sonra fırına yerleştiriniz. Kapağı kapatınız. Pişirmesini bekleyiniz, üstü pişirmesine rağmen alt kısmı pişirmemiş ise kuzinenin arkasındaki kolu açık konuma çeviriniz.
Alt tarafı piştikten sonra tekrar üst konuma çevirerek, ısıyı istediğiniz şekilde kullanabilirsiniz.
Fırınlı kuzineler de hem ev ekonomisine hem ülke ekonomisine katkı sağlayacak, hem de bulunmaz lezzete tatlar tadacaksınız.
Kuzine soba mutlaka üstten yanmalıdır. Alttan yakmayınız, zira sobanın çabuk dolmasına ve hava kirliliğine sebep olursunuz.Kömürü,Turbo sistemin 10cm. altına kadar doldurun ve kırılmış odunu, sobaya girebilecek şekilde, aldığı kadar doldurunuz ve üstündeki sürgülü kapağı açmak sureti ile yakınız. Odunlar tutuştuktan sonra gerekirse bir iki tane odun ilave ediniz ve iki ateş küreği kömür atınız. Üst kapağı kapattıktan sonra sobayı yanmaya bırakınız. Sobanın tekrar yanması gerektiğinde soba içerisinde ateş dahi olsa, bu durum sobaya zarar vermeyeceğinden, boşaltıp yeniden yakınız.
Kuzine soba nasıl temizlenir?
Kuzinenin üst camlı bölmesi fırın, Alt camlı bölmesi sıcak tutma (Dinlendirme) yeri olarak kullanılır. Tepsinin içine hazırlayacağınız malzemeyi fırın iyice ısındıktan sonra fırının içine yerleştiriniz.Camlı kapağı kapatınız, pişirmesini bekleyiniz üstü pişirmesine rağmen alt kısmı pişirmemişse kuzinenin arkasındaki kolu alt yazısı tarafına çeviriniz. Altıda piştikten sonra tekrar üst yazısı tarafına çeviriniz. Alt camlı kapağı açarak dinlendirme bölümüne alınız ve kapağı kapatınız
Soba kömür sobası olarak imal edilmiştir.Mümkün mertebe sobada naylon, lastik ve kağıt gibi çok fazla kurum yapan malzeme atmayınız.Duman fırının hem üstünde hem de altında geçtiğinden çok çabuk kurum yapıp tıkanmasına sebep olabilir , sobanın yanması zorlaşır.Bu gibi hallerde fırının hem üst kısmı hem de alt kısmı kurumdan temizlenmelidir.Üst kısmı üstteki seyyar kapaklar açılarak, alt kısmı dinlendirme bölümünün tavanındaki sürgü açıldıktan sonra kovayı da çıkartıp soba içinden temizlenir daha sonra sürgü iyice kapatılır. Yanma ve pişirme normale döner.