Taksim Meydanı'nda, Sıraselviler Caddesi'nin girişinde bulunan sinema salonu. Devlet Tiyatroları Taksim sahnesi olarak bilinen salon, 1919 yılında Majik adıyla açıldı. Adı daha sonra Taksim Sineması olarak değişen Majik Sineması, arkasındaki Maksim Gazinosu’yla birlikte AVM ve konut olmak üzere 2012'de yıkıldı. Ocak 2014’te ise Majik ve Maksim’i yıkan projenin ruhsatı mahkeme tarafından iptal edildi.
Majik Sineması
Majik Sineması ne zaman inşa edildi?
1914'te İstanbul'da ilk sinema salonu olarak Mimar Guilio Mongeri tarafından yapılan binanın ilk sahibi Sarızade Ragıp Paşa'ydı. Tescilli sinema yapısı Majik, Türk, Taksim, Venüs Sineması ve Maksim Gazinosu isimleri altında yıllarca İstanbul'a hizmet vermiş, 1970'lerden 2007'de AVM ve otele dönüştürülme çalışmaları başlayıncaya kadar Devlet Tiyatroları Taksim Sahnesi olarak işlevine devam etmişti.
Majik Sineması hangi adlarla hizmet verdi?
İlk olarak Majik Sineması adıyla Halil Kâmil tarafından işletildi. O dönemde, küçük bir senfonik orkestra eşliğinde sessiz filmler gösterilmekteydi. Birkaç defa sahibi ve işletmecisi değişen bina, 1944'te Türk Sineması, 1946'da Yeni Taksim Sineması ve 1964'te Venüs Sineması olarak hizmet verdi.
Ardından Devlet Tiyatroları'nca kiralandı. Salon, Şubat 1971'de IV. Murat oyunuyla açıldı. 1975'e kadar tiyatro salonu olarak kullanıldı, sonra yeniden Venüs Sineması oldu. 1979'da kurulan İstanbul Devlet Tiyatrosu'nun sahne ihtiyacı için 1983-1984 sezonunda yeniden kiralandı. 28 Ekim 1983'te Musahipzade Celal'in İstanbul Efendisi oyunuyla açıldı ve 2009'a kadar da tiyatro sahnesi olarak kullanıldı.
Majik Sineması’nı yıkan proje ne zaman onaylandı?
Beyoğlu'nda 97 yıllık Majik Sineması ile komşusu Maksim Gazinosu'nun yıkılıp yerlerine 17 katlı otel yapılmasına dair proje Aralık 2011’de onaylandı.
Proje gerçekleştiğinde tescilli tarihi binadan sadece kovboy filmi dekorlarındaki gibi bir ön yüz kalacak. Majik Sineması ve Maksim Gazinosu arazisi üzerinde metrekarelerce alan üretilecek .
Radikal Gazetesi’nde 28 Aralık 2011 tarihinde Ömer Erbil imzasıyla yayımlanan habere göre: Türkiye haftalardır Emek Sineması'nın yıkılmasını tartışırken İstanbul 2 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu'ndan sessiz sedasız yeni bir proje daha geçti. 1914 yılında, kentte sinema salonu olarak inşa edilen ilk bina olan Majik ile arkasındaki Maksim Gazinosu yıkılıp birleştirilerek otel ve ticaret merkezi yapılacak.
Beyoğlu Belediyesi'nin de onayladığı avan proje 8 katı bodrum, zemin artı 8 normal olmak üzere toplam 17 katlı. Avan projeye göre 2 yıl öncesine kadar Devlet Tiyatroları'nca kullanılan tescilli binanın sadece ön cephe duvarları korunacak. Proje, Koruma Kurulu'ndan 'restorasyon' adı altında geçti. Tıpkı Emek Sineması, Beyoğlu Demirören AVM, Beşiktaş'ta 14 katlı otele çevrilen Tütün Deposu projeleri gibi.
Ofis mobilyaları sektörünün önde gelen ismi 'Tuna Çelik' tarafından satın alınan 4 bin 305 metrakarelik araziye yapılacak proje, uzun yıllardır tartışma konusuydu. Daha önce AVM yapılması gündeme gelmişti.
Koruma Kurulu defalarca reddettiği projeyi 21 Temmuz'da onayladı. Beyoğlu Belediyesi de imar planında 'Sıraselviler Caddesi cephesinde 27.50 metre yükseklik, cami ve Osmanlı sokak cephesinde yükseklik 15.50 metreyi aşmamak kaydıyla' avan projeyi uygun buldu. Belediye Radikal'e konuyla ilgili bir yanıt vermezken Tuna Çelik'in sahiplerinden Nuri Tuna'dan da herhangi bir karşılık gelmedi.
Mimarlar Odası, Majik Sineması’nı yıkan projeye nasıl tepki gösterdi?
Mimarlar Odası İstanbul Anakent Şubesi'nin hazırladığı ÇED raporunda, alttan geçen Taksim Metrosu'nu da tehdit ettiği belirtilen projenin iptali istendi.
Raporda Majik Sineması'nın 'Beyoğlu'ndaki tarihi ve kültürel simgelerden biri' olduğuna dikkat çekilirken Park Otel, Gökkafes, Saray ve Emek sinemaları gibi örneklerin hızla artmasının geri dönüşü olmayan zararlara neden olduğu da vurgulandı. Raporda şöyle denildi: "Ulusal koruma ilkelerine ve daha evvelce alınmış kurul kararlarına aykırı olarak söz konu alandaki mimari ve kültürel mirasımız hakkındaki kararını sadece ön cephe koruma (restorasyon) projesinin uygunluğu kapsamına indirgeyerek yıkımına; 4305,54 m2'lik parselin tümünün yapılaşmasını öngören 8 bodrum kat, zemin kat ve 8 normal katlı, toplam 448028.83m2'lik çevre ve metro güvenliğini de tehlike altına alacak bir yapı kompleksinin ortaya çıkmasına onay veren kararının da yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.''
Majik Sineması’nı yıkan projeye onay veren kurul başkanı, kararı nasıl savundu?
Yeni projeye izin veren İstanbul 2 No'lu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu kararı savundu: ''Bina çürük, AVM de olsa, otel de olsa içine sahne yapılacak. Metroya zarar verme durumu Büyükşehir Belediyesi'nce yeniden incelenecek.'' 8 katı bodrum, 17 katlı projeyi onaylayan Kurul Başkanı Prof.Dr. Mete Tapan, Radikal Gazetesi’nin sorularını cevapladı:
Bu nasıl koruma?
Bizden evvelki 1 No'lu Koruma Kurulu şöyle bir karar almış "Yalnız binanın cephesi korunur" demiş. Biz de "Bu cepheyle olmaz" dedik. Bina sanki yıkılmayacakmış gibi rölevesini, restüsyonunu çıkardık. Burası sinemadır esas olarak, sonradan tiyatroya çevrilmiştir. Ve buradaki bu salonu aynı yerinde muhafaza ettirdik.
Avan projesi elimde. Tamamen yıkılıyor bina...
Aldığımız karar çok açık ve net. Bu tiyatro aynen korunacaktır.
Kurul kararı önümde hocam, sadece ön cephe korunacak diyor.Ama uygulama projesi öyle değil. Ön taraftaki orijinal kısım kalıyor.
Otel arkadan mı başlayacak?
Tabii. Bina içindeki tiyatroyu da koruyoruz.
Maksim de tarihi eser değil mi?
Orada hiçbir şey yok! Ne çatısı ne duvarı sağlam. Asıl Maksim'in olduğu yer tiyatronun olduğu yer, korunacak olan o.
ÇED raporu da sadece dış duvarlar korunacak diyor, avan projede ticaret alanı içinde bir tiyatro sahnesi yapılmış. Bina yıkıldıktan sonra ne anlamı var ki?
Çok açık söyleyim alınmış karar var yalnız duvar korunacaktır. Tüm derdim cephenin aynen yıkılmadan kalmasıdır. Artı bulunduğu yerde bir tiyatronun yapılmasıdır.
Demirören AVM, Beşiktaş Tütün deposu örneklerini biliyoruz...
Saray Sineması'ndakinin kurulumuzla alakası yok. Emek de Yenileme Kurulu'nun marifeti o. Yenileme olayında Demirören'de asıl mesele orada yapılan binaların tevhidi dahi yapılmamış. AVM yapmak yanlış.
Yanlışı düzeltmek için yanlışa devam etmek doğru mu?
Bir binanın yalnız cephesinin kalması demek, tiyatro dekoru gibi olur. Eski binanın da var olan fonksiyonu ya aynı olmalı ya da benzer olmalı. Her şey yanlış. Biz yanlışın üzerine nasıl daha az yanlış yaparız diye bakıyoruz.
Majik Sineması’nı yıktıran proje neden iptal edildi?
Beyoğlu'nda bulunan Majik Sineması ve Maksim Gazinosu'nun yerine yapılan 17 katlı otelin ve alışveriş merkezinin ruhsatı iptal edildi.
Taksim Meydanı'nın yanında bulunan ve yıkılan Majik Sineması ve Maksim Gazinaso'nun yerine yapılacak olan 17 katlı otel ve AVM'nin ruhsatı mahkeme kararı ile iptal edildi.
Radikal Gazetesi’nin 10 Ocak 2014 tarihli haberine göre; Tuna İnşaat'ın 5 yıldızlı otel ve AVM projesi için İstanbul'un 1914 yılında yapılan ilk sinema binası Majik yıkılarak Sıraselviler Caddesi'ne bakan cephesi askıya alınmıştı. II No'lu Koruma Kurulu'nun, kültür varlığı olarak tescilli binanın sadece cephesinin korunması yönünde verdiği karar, aynı Emek Sineması'nın yıkılarak AVM'ye dönüştürülmesi gibi tartışmalara yol açmıştı.
Projeye göre kentte sinema salonu olarak inşa edilen ilk bina olan Majik ile arkasındaki Maksim Gazinosu yıkılarak yerlerine otel ve ticaret merkezi yapılacak. Mimar Mehmet Alper'in Tures Mimarlık adına çizdiği projeye göre otelin yer üstünde 9, yer altında da 8 katı olacak. II No'lu Koruma Kurulu, tartışmalı kararında inşaatın Sıraselviler Caddesi'ne bakan cephesinde 27.50 metre (9 kata denk) yüksekliğe izin vermişti.
Şantiyeye komşu bir otel sahibinin Kültür ve Turizm Bakanlığı, İBB ile Beyoğlu Belediyesi'ne açtığı davada mahkeme, inşaatın yapı ruhsatının yanında II No'lu Koruma Kurulu'nun projeyi onayladığı 21.07.2011 tarihli kararını ve Beyoğlu imar planlarının ilişkin kısımlarını da şehircilik-planlama ilkeleri ve kamu yararına aykırı bularak iptal etti.
Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'na göre aykırı
1. İdare Mahkemesi, otelin yapılacağı parsele ayrıcalıklı yapılaşma hakkı verildiğine, bunun civardaki diğer parseller ve sit alanının tarihi dokusuyla uyumsuz olduğuna, yapılaşmanın - özellikle de otoparkların - trafiği sıkıştıracağına, ayrıca üzerinde kültür varlığı bulunan parsellerin birleştirilerek tek parsele dönüştürülmesinin 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu'na aykırı olduğuna karar verdi.
Mahkemenin 3 Ekim 2013 tarihli kararı uyarınca Beyoğlu Belediyesi'nin hala devam eden inşaatı mühürlemesi bekleniyor. Belediye yetkilileri, yargı kararı kendilerine tebliğ edildiğinde gereğinin yapılacağını belirtti.
"İşin içinde rant var"
Davayı açan Mehmet Ali Durucan, şantiyenin yanıbaşındaki Metropark Otel'in sahiplerinden. Eğer otel inşaatı yapılırsa arkadaki birçok binanın denize bakan cephesinin kapanacağını belirten Durucan, "Beyoğlu Belediyesi'ne mahkeme kararını elden verdim, hatta ıslak imzalı kararı da gösterdim ama ruhsatı iptal etmek için resmi tebliği beklediklerini söylüyorlar. İşin içinde büyük rant var. Davada karşı oy veren mahkeme başkanı da tam 2.5 ay boyunca imza atmayarak kararı bekletmişti. Zaman kazanmaya çalışılıyor, inşaat bu süreçte daha da hızlandı, sabah akşam çalışıyorlar" dedi. Durucan, ruhsatı iptal etmeyen belediye hakkında suç duyurusunda bulunacağını belirtti.
Proje daha önce TMMOB Mimarlar ve Şehir Plancıları Odaları tarafından dava konusu edilmişti. Mimarlar Odası İstanbul Şubesi, projeye itirazında "İlgili koruma bölge kurulunun evrensel, ulusal koruma ilkelerine aykırı olarak söz konusu alandaki mimari-kültürel mirasımız hakkındaki kararını sadece ön cephe koruma (restorasyon) projesinin uygunluğu kapsamına indirgeyerek yıkımına; 4305 m2'lik parselin tümünün yapılaşmasını öngören 8 bodrum kat, zemin kat ve sekiz normal katlı toplam 448028 m2'lik çevre ve metro güvenliğini de tehlike altına alacak bir yapı kompleksinin ortaya çıkmasına onay veren kararının da yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir" demişti. Radikal, Aralık 2011'de "Beyoğlu'nda Emek derken Majik de gitti" başlıklı haberinde 17 katlı otel ve AVM projesinin II No'lu Koruma Kurulu'ndan geçtiğini haberleştirmişti.