Hayatını kaybeden insanların toprağa verildiği alanlardır. İlk mezarlık örneklerine Cilalı Taş ve Yontma Taş devrinde rastlanır. Yerleşik yaşamaya geçildikten sonra mezarlıkların yapımı yoğunlaşmıştır. Kabristan, gömütlük, tahtalıköy de denir.
Mezarlık nedir, başka hangi kelimelerle ifade edilir?
Mezarlık, Türk Dil Kurumu’nun (TDK) sözlüğüne göre “Mezarların bulunduğu yer” dir ve “kabristan”, “gömütlük”, “sinlik”, “tahtalıköy”, “mezaristan”, “bamyaratlası” kelimeleriyle de ifade edilir.
Mezarlıklarla kimler ilgilenir?
Mezarlık, mezarların bulunduğu yere denir. Mezarlıklarda genelde mermer kullanılır. Bitki örtüsü olarak ise çam ağacı yoğunlukta bulunur. Her dine, mezhebe göre farklılık gösteren mezarlıkların ortak özellikleri arasında fazla gösterişli olmaması vardır.
“Mezarlık” ile eş anlamlı “kabristan” sözcüğü Arapça’dan gelir. Ziyaret mekânı anlamına gelen kabir kelimesinin türemesi ve Türkçe ekler alması ile mezarlık kelimesi dilimizde yer alır. Yerleşik topluma geçilmeye başladıktan sonra mezarlıklar yapılmaya başlamış ve devam etmiştir. Bilinen en eski mezarlıklara Cilalı Taş ve Yontma Taş devrinde rastlanır. Mezarın baş ve ayakucuna şahide veya mezar taşı denir.
Eski çağlarda evler ve mezarlıklar iç içe durmasına rağmen Orta Çağ’da veba ve kolera salgınları yüzünden mezarlıklar şehir merkezi dışında taşınmıştır.
Zincirlikuyu Mezarlığı
Mezarlık mimarisinin özellikleri nelerdir?
Mezarlık mimarisi Çin’de önemli bir yer edinir. Eski Çinliler, “insanın ruhu” ölmez düşüncesiyle cenaze törenine önem verdikleri için mezarlıklara da fazlaca önem verirler. Resim, hat ve oyma sanatlarının yer aldığı mezarlıklarda büyük ölçekli mezarlar imparator ve bu aileden gelenler için ayrılır.
Dağların eteğinde yer alan mezarlıkların denizi görmeleri büyük önem taşır. Dört yanı duvarlarla çevrili Çin mezarlıklarının dört yönünde dört kapı, dört köşesinde de köşe binası bulunur. Mezarlığın önünde bulunan yolun iki yanında insan ve hayvanların taş heykelleri yerleştirilir.
İstanbul’da mezarlıklar kaç bölgeye ayrılmıştır?
Mezarlıklar ile ilgili belediyelerin Mezarlıklar Müdürlüğü ilgilenmekte olup, ölüm belgesi alındığı takdirde tüm işlemler ücretsiz bir şekilde sağlanmaktadır. Mezarlıklar Müdürlüğü 5 bölgeye ayrılmış olup bunlar şu şekildedir:
1. Bölge; Fatih, Eyüp, Zeytinburnu, Bayrampaşa, Gaziosmanpaşa, Esenler, Bağcılar, Bakırköy, Güngören.
2. Bölge; Bahçelievler, Küçükçekmece, Avcılar, Büyükçekmece, Esenyurt, Başakşehir, Beylikdüzü.
3. Bölge; Beykoz, Şile, Çekmeköy, Sancaktepe.
4. Bölge; Silivri, Çatalca.
Anadolu 1.Bölge; Kadıköy, Ümraniye, Üsküdar, Ataşehir.
İstanbul’da yer alan mezarlıklar hangileridir?
İstanbul’da yer alan birçok mezarlık geçmişte şehir merkezi dışına yapılmış olsa da yoğun nüfus artışı ve göç sebebi ile konutlaşma yaşanmış ve mezarlıklar etrafına da yerleşimler yapılmıştır. İstanbul’da bu şekilde yapılan ve ün salan bazı mezarlıklar şunlardır:
1. Aşiyan Mezarlığı
2. Ortaköy Musevi Mezarlığı
3. Edirnekapı Şehitliği
4. Erenköy Mezarlığı
5. Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı
6. Sahrayıcedid Mezarlığı
7. Karacaahmet Mezarlığı
8. Hasköy Musevi Mezarlığı
9. Nakkaştepe Musevi Mezarlığı
10. Merkezefendi Mezarlığı
11. Topkapı Mezarlığı
12. Habipler Mezarlığı
13. Bülbülderesi Mezarlığı
14. Haydarpaşa İngiliz Mezarlığı
15. Zincirlikuyu Mezarlığı
Mezarlıklar Yönetmeliği’nde nelerden bahsediliyor?
Mezarlık yer seçimini belirlemek, mezar inşası, cenaze ile ilgili her türlü işlerin nasıl yürüyeceği ile ilgili hükümlere yer veren Mezarlıklar Yönetmeliği; 24/4/1930 tarihli ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 211 ilâ 234 üncü maddeleri, 181 sayılı Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi ile 9 uncu maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi, 22/2/2005 tarihli ve 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayılı İmar Kanunu, 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu, 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 9/6/1994 tarihli ve 3998 sayılı Mezarlıkların Korunması Hakkında Kanun, 26/1/1939 tarihli ve 3584 sayılı Cenaze Nakline Mahsus Beynelmilel İtilafnameye İltihakımız Hakkında Kanun, 17/4/1975 tarihli ve 1887 sayılı Cenazelerin Nakli Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun ve 4/7/1931 tarihli ve 11410 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Mezarlıklar Hakkındaki Nizamnameye dayanılarak hazırlanmıştır.
Mezarlık seçimi nasıl yapılır?
Mezarlıklar Yönetmeliği’nin İkinci bölüm 5.maddesine göre mezarlık yeri seçimi şu şekilde yapılır:
Mezarlık olarak seçilecek alanın, hakim rüzgarların ve akarsuların yerleşim yerinden gittiği yönde ve ulaşım yolları ile münasebeti kolay olan yerlerde olması zorunludur. Çukur veya bataklıklara ve su birikintilerinin olduğu yerlere mezarlık yapılmaz. Bu hususta hafif meyilli düzlükler tercih edilir.
Toprağın jeolojik vasıfları, gömülecek cesetlerin ayrışmasına müsait, su ve havanın geçmesine izin verecek şekilde küçük taneli olmalıdır. Bu maksatla kumlu, az miktarda kireçle karışık topraklar uygundur.
Mezarlıklar su kaynaklarına ne kadar mesafede bulunmalıdır?
Mezarlıklar, insanların içme ve kullanma suyunun temini amacıyla yapılmış kuyu, göl, gölet, baraj gibi su kaynaklarından arazinin meyil durumu, mezarlığın kapasitesi ve toprağın yapısına göre, killi topraklarda en az 150 metre, kumlu topraklarda ise en az 250 metre mesafede kurulabilir.
İçme ve kullanma suyu temin edilen havzaların 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğinin 17 ve 18 inci maddelerinde belirtilen mutlak ve kısa mesafeli koruma alanlarında mezarlık yapılamaz.
Karacaahmet Mezarlığı
Mezarlık iç planı nasıl olmalıdır?
a) Mezarlığın büyüklüğüne göre, kapıdan itibaren geniş bir yol bulunur.
b) Kapıdan itibaren mezarlık duvarının iç tarafını dolaşacak bir yol bırakılır.
c) Mezarlık, lüzumu kadar yol ve küçük yollarla muntazam adalara ayrılır.
d) Uygun yerlerde, lüzumu kadar genişlikte, bir veya müteaddit meydanlar açılır.
e) Mezarlıklarda kar ve yağmur sularının birikmesini engelleyecek suyolları yapılır. Bu sular varsa umumi kanallara, yoksa üstü kapalı derin bir çukura akıtılır.
f) Özel görevli istihdam edilen mezarlıklarda, görevlilerin ihtiyaçlarını karşılayabilecek uygun bir bina yapılır.
h) Cenaze namazı kılınabilecek uygun bir yer ve musalla taşı bulunur.
g) Mezarlar, mezarlıklardaki adacıklar içinde ve muntazam hatlar üzerinde sıralanır ve mezarlara birbirini takip eden bir sıra numarası verilir.
h) Mezarlık içerisinde açılacak en geniş yol cenaze araba ve kamyonlarının serbestçe girip manevra yapmasına müsait olacak genişlikte yapılır.
ı) Mezarlığı şehre bağlayan yol daima iyi bir halde muhafaza edilecektir.
j) Mezarlık dahilinde en geniş yolun ve ikinci derecede yolların iki tarafı ağaçlandırılır.
k) Belediyeler tarafından, cenazelerin bekleme, yıkama ve kefenleme yerinin ihtiva edecekleri dezenfeksiyon tertipleri, memur ve müstahdemlere ait yerlerle cenazelerin hazırlama yerlerine ve mezarlıklara nasıl nakledileceği hakkında Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 22’nci maddesine göre bir yönetmelik hazırlanır.
Mezarlıkların ebatları ne kadar olmalıdır?
Mezarların büyüklüğü 01.07.1931 tarihli ve 11410 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Mezarlıklar Hakkındaki Nizamname'ye uygun olarak yapılır.
Bir mezarın uzunluğu 2 metre, eni 80 santimetre, derinli ise en az 1.5 metre olmalıdır. Hazır beton mezarların cenaze defninden sonra koku çıkışını önlemek için üzerleri en az 60 santimetre toprakla örtülebilecek şekilde inşa edilmelidir. İki mezarın yan yana aralığı, baş ve ayak taraflarından birbirine mesafesi, küçük ve muntazam bir yol teşkil etmek üzere 50 santimetre olmalı ve yedi yaşına kadar olan çocuklara mahsus mezarların aynı ada içerisinde 1 metre uzunluğunda, 50 santimetre eninde ve en az 1.5 metre derinliğinde olması gerekir.
Mezarlıklar bilgi sistemi nedir?
2 bin 200 mezar yerinin kayıtlı olacağı mezarlıklar bilgi sisteminde vefat eden kişilerin tıbbi ölüm sebepleri, yaşları, memleketleri ve kadın-erkek oranları gibi değişik istatistiksel bilgilere yer verilecek. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mezarlık Bilgi Sistemi (MBİS) adı verilen proje ihale yolunda olup, Mezarlıklar Müdürlüğü tarafından yürütülecek.
Bu sistemde aynı zamanda; Mezarlıklar Müdürlüğü’nün hizmet alanını oluşturan mezarlıkların parselasyon çalışmalarını yapmak, cenaze sahiplerine verilen izin belgelerini (tapu) ve ruhsatları daha iyi takip edebilmek, boş mezar yerlerini tespit edebilmek, eski mezarlarda gömü yapılabilecek yerleri tespit edebilmek de yer alıyor.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Mezarlık Bilgi Sistemi özellikleri;
- Ziyaretçiler, dokunmatik ekranlar sayesinde kolayca programı kullanabilecekler,
- Özel ziyaret günlerinde ziyaretçi yoğunluğundan dolayı yaşanan karmaşa ve iş yoğunluğu çok büyük oranda azalmış olacak,
- Mezarlık alanları içerisinde ihtiyaçlar doğrultusunda ileride gerçekleştirilecek defin işlemleri için sayısal harita üzerinden mekânsal planlamalar yapılabilecek,
- Sistem kolay kullanımı sayesinde bilgisayar bilgisine sahip olmayan ziyaretçiler tarafından da rahatlıkla kullanılabilecek.