Nuruosmaniye, İstanbul'un Avrupa Yakası'nda bulunan Fatih ilçesinde bir semttir. Bir semt olduğundan kesin sınırları çizilememekle birlikte, idari olarak Mollafenari mahallesi sınırları içinde kaldığı söylenebilir.
Nuruosmaniye, Fatih, İstanbul
Nuruosmaniye adı nereden gelir?
Çemberlitaş'tan kuzey yönünde uzanan yokuş takip edildiğinde semtin anacaddesi olan Nuruosmaniye Caddesi'ne varılabilir. Cağaloğlu ve Mahmutpaşa semtlerine oldukça yakın bir konumundadır. Semt adını Nuruosmaniye Camii'nden almaktadır. Cami ve yakın çevresinde yürütülen restorasyon ve yenileme çalışmaları sonucunda semtin çehresi büyük ölçüde değişmiştir. Anacadde trafiğe kapatılmış ve yenilenerek bir kent meydanı olarak kullanılmak üzere düzenlenmiştir. Kapalıçarşı'yla birlikte İstanbul'un altın ve değerli taş ticaretinin en işlek olduğu yerlerden biridir.
Nuruosmaniye Camii özellikleri nelerdir?
Nuruosmaniye Camii, İstanbul’da inşa edilmiş ilk barok özellikli camidir. Çemberlitaş semtinde, Kapalıçarşı girişinde yer alır. 1748-1755 yıllarında inşa edilmiştir.
Batılılaşma eğilimlerinin mimaride ortaya çıkmaya başladığı bir devirde ortaya çıkan camii ve külliyesi, Osmanlı mimarisinde bir dönüm noktası sayılmaktadır.
Camiinin yer aldığı alanda daha önce Osmanlı şeyhülislamlarından Hoca Sadettin Efendi’nin eşi Fatma Hatun’un mescidi bulunmaktaydı. Fatma Hatun Mescidi yıkılmaya yüz tutunca I. Mahmut’un emri ile yerine camii inşaatı başladı; Mustafa Ağa ve yardımcısı Simon Kalfa (Mimar Simeon) tarafından gerçekleştirilen inşaat; I. Mahmut’un ölümünden sonra üç yıllık saltanat süren kardeşi III. Osman zamanında “Nur-u Osmani” (Osmanlı’nın Nuru) adıyla tamamlandı. Adını, padişah III. Osman’dan ve caminin içindeki ışıktan aldığı söylenir.
Cami ile birlikte medrese, imarethane, kütüphane, türbe, çeşme ve sebilden oluşan bir külliye inşa edilmiştir.
Çevresindeki birkaç dükkan da külliyeye dahildir. Barok sanatının etkisi kütüphane, türbe, çeşme ve sebilde de görülmektedir.
Nuruosmaniye Camii
Nuruosmaniye Camii’nin mimari özellikleri nelerdir?
Yüksek mermer merpenlerle iki yönden camiye çıkılır. Barok üslupta inşa edilen camii, kare plan üzerine inşa edilmiştir. Harim kısmı (namaz kılmaya ayrılmış alan) tek bir kubbe ile örtülmüştür. İki yanda revaklı birer koridor bulunur ve bu koridorlardan harim kısmına birer giriş vardır.
Eteği 32 pencere ile çevrili olan ana kubbe 26 m çapındadır. Osmanlı camilerinde kullanılan en büyük kubbelerden biri olan bu kubbe, duvarların üstüne oturan kemerler tarafından taşınır. Kubbe kemerlerinin duvar üzerindeki bitiminde bir kuşak halinde Fetih Suresi yazılıdır. Kubbede ise En-Nur Suresi’nin 35. Ayeti yer alır: “Allah, göklerin ve yerin nurudur”.
Cami, beş sıra halindeki 174 pencere ile aydınlatılır. Pencereler, barok stilinde ve alçıdandır. Beş kubbeli son cemaat yeri U biçimindedir. Cami yazıları Hattat Rasim, Abdülhalim, Müzehhip Ali, Mehmet Refi Efendi'nindir.
Mihrap, çıkıntılıdır ve klasik Osmanlı camilerinden farklı olarak çok köşelidir ve bir yarım kubbe ile kapanmıştır.
Mahfil katına, ana giriş kapısının iki yanındaki mermer merpenlerden çıkılır. Mahfil katı balkonları doğu ve batı cephelerindeki iki koridor üzerinde uzanır. Hünkar mahfili, doğu koridorunun sonunda bulunur. Mahfile dışardan, padişahın atı üstünde camiye girişine yol veren rampalı bir giriş bağlanmıştır. Hünkar Mahfili, günümüzde Eminönü müftülüğüne hizmet verir.
Yapıya bitişik iki şerefeli iki minaresinin taş külahları bulunur. Kurşun yerine taş alemler ilk defa bu camide kullanılmıştır.
Cami, revaklı ve çok köşeli bir avluya sahiptir. Bu özelliği ile Osmanlı mimarisinde türünün tek örneğidir. Şadırvanı yoktur, önde ve arkada abdestlikleri vardır, ayrıca ek bir abdestlik giriş kapısı karşısında bodrumdadır. Avlu, Cağaloğlu ile Çemberlitaş arasında geçiş yolu olarak kullanılır.
Nuruosmaniye Camii’nin külliye yapıları nelerdir?
Camiinin güneyinde medrese ve imaret yapıları yan yana bulunur. Medrese, Osmanlı’daki sultani medreselerin (Sultan’ın yaptırdığı medrese) sonuncusudur. İmaretin olağanüstü büyük bacaları Nuruosmaniye’nin kent içindeki görsel etkisine katkıda bulunur. Bu iki yapı, günümüzde yatılı bir Kur’an kursu olarak kullanılır.
Türbe; I. Mahmut için inşa edilmeye başlamış; külliye inşaatı tamamlanmadan vefat eden padişah, Yeni Camii’nin avlusundaki, babasının da mezarının bulunduğu Valide Turhan Sultan türbesine gömülmüştür. 3 sene sonra şirpençeden vefat eden III. Osman’da kendi adının verildiği türbeye gömdürülmeyip babası ve kardeşinin mezarlarının bulunduğu Valide Sultan Türbesine gömüldü. Nuruosmaniye Camii içindeki türbede III. Osman’dan bir yıl önce hayatını kaybeden annesi Şehsuvar Sultan ile bazı şehzadelerin sandukaları bulunur.
Nuruosmaniye Sebili, dairesel bir ana mekan ve yanındaki dikdörtgen bir alandan oluşan mermer bir yapıdır. 2003 yılında geçirdiği onarımdan sonra halı satış mekanı olarak kullanılmaktadır.
Nuruosmaniye Camii kütüphanesi, Türkiye’de barok tasarımın en özgün örneklerinden birisi kabul edilir. Caminin iç avlusunda iki katlı bir yapıdır. Üst katı kütüphane, alt katı dükkân olarak kullanılır. Birisi okuyuculara, diğeri padişaha ayrılmış iki giriş kapısı vardır. Kütüphanede 5000'den fazla yazma ve basma eser vardır.
Kütüphane, Cağaloğlu semtinde Nuruosmaniye Külliyesi’nin içinde camirıin iç avlusunda bulunur. Külliye’nin inşasını 19 Ocak 1749’da Sultan I.Mahmud başlatmış fakat 14 Aralık 1754 yılında vefat etmesi nedeniyle tahta geçen kardeşi Sultan III.Osman tarafından 5 Aralık 1755 yılında tamamlattırılmıştır. Mimarı Mustafa Ağa yardımcısı Simeon kalfadır. Mimari tarz olarak batının Rokoko tarzı ile Türk mimari tarzının karışımı olan Barok üslubunda inşa edilmiştir.
Yazma eserlerinin sayısı 5053 (919 Türkçe, 3667 Arapça, 466 Farsça) dir. Ayrıca 2.660 basma eser bulunmaktadır. Toplamda 7.713 değerli eser yer almaktadır. 40 kişi kadar alabilecek büyük bir okuma salonuna sahiptir. Yazar ve eser adlarına göre yapılmış fiş katalogu mevcuttur.
I Mahmut ve Sultan III. Osman'ın kitaplarını içeren Nuruosmaniye Bölümü, 79 yazma ve basma eserden oluşan Bayrampaşa Bölümü ve bağışlardan oluşan farklı birimler yer almaktadır.
Adres: Nuruosmaniye Kütüphanesi Nuruosmaniye Camii Avlusu 34440 Eminönü Tel: (0212) 527 20 04
Nuruosmaniye'nin altından neler çıktı?
Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Nuruosmaniye Camii'nde 17 milyon TL'lik bütçeyle yaptırdığı restorasyon; mimarlık tarihi açısından çok önemli 2 sırrı günyüzüne çıkardı. Osmanlı mimarisinde bir dönüm noktası kabul edilen ilk barok cami Nuruosmaniye'de Türkiye'nin ilk fore kazık sistemine ulaşıldı. Restorasyon ekibi, bunun sevincini yaşarken 'Osmanlının Nuru' diye bilinen Nuruosmaniye Camii'nde çalışmalar gerçek anlamda derinleştirildi.
420 KAMYON BALÇIK
Habertürk Gazetesi’nin 30 Eylül 2013 tarihli haberine göre; caminin altından tam 420 kamyon balçık çıkarılarak, 8.5 metre derine inildi. 255 yıllık tarihi caminin altında şimdiye kadar hiç kimsenin bilmediği; 825 metrekare kullanım alanlı, 2 bin 42 metrekare büyüklüğünde bir alana ulaşıldı. 12'si oda toplam 19 bölme ve halen işlev gören bir kuyuya ulaşıldı.
17 MİLYON TL'LİK RESTORASYON
Vakıflar Genel Müdürlüğü camiyi, 2 yıl önce restorasyona aldı. Aslına uygun restorasyon için Prof.Dr. Füsun Alioğlu, Prof.Dr. Feridun Çılı, Doç.Dr. Ahmet Güleç ve Yard. Doç.Dr.Ahmet Vefa Çobanoğlu'ndan Süleymaniye Bilim Kurulu oluşturuldu. Restorasyon için şimdiye kadar toplam 17 milyon ödenek ayrılırken, ortalama 20 milyon TL'ye tamamlanması ve 2014'de tamamen bitirilmesi hedefleniyor.
12 ODA 19 BÖLÜM
Bir su sarnıcına da benzeyen yapı topluluğu içerisinde revaklı avlunun tamamını içerisine alan 12 oda dahil 19 ayrı bölümden oluşan sütunların yer aldığı ve Yerebatan Sarnıcı'na benzeyen bir yapı topluluğuna ulaşıldı.
ERTEM: MÜZE OLARAK DEĞERLENDİRİLEBİLİR
Vakıflar Genel Müdürü Dr. Adnan Ertem: "Nuruosmaniye Camii'nin altında bir Nuruosmaniye daha var. Cami yapısı gibi bir yapı topluluğu daha ortaya çıktı. Asırlar önce depreme karşı radye temel kullanılmış. İlk kez ulaşıldı. Sütunlar, bölmeler ve bir de su toplama kuyusu var. Su terazisi gibi olan kuyu bugün de işlevini görüyor. Mahmutpaşa Cami civarında bir çeşmeye hatta Haliç'e kadar ulaşan bir drenaj sağlıyor. Sultanahmet Camii'nin restorasyonu sırasında da röntgenini çektik. Böyle bir yapı topluluğu yoktu. Bir camii altında ilk kez böyle bir yapıya ulaştık. Müze olarak da değerlendirilebilir."
'KAPALIÇARŞI, NURUNU KAÇIRMIŞ'
Vakıflar 1.Bölge Müdürü İbrahim Özekinci: "Kapalıçarşı tadilat geçirirken, molozları camiye dökülmüş. Dış mekanda yine Kapalıçarşı yangınlarıyla çıkan karbonlar caminin her yerine yapışmış, simsiyah olmuştu. Nuruosmaniye'nin adeta nuru kaçmıştı. Mikro kumlamayla temizlendi. Çalışmalar sürüyor."
Önerilen Bağlantılar : Anneler günü konut kampanyaları