1600’lerde İngiltere’den Amerika’ya gönderilen evlerle başlar. Prefabrik evlerin tarihçesinde en önemli firma, 1906’da Amerika’da hazır ev kitleri satan Alaaddin'dir. 1908-1940 arasında böyle 100 bin ev satılmıştır.
Prefabrik nedir?
Prefabrik kelimesi “prefabrike” asıl anlamını taşımaktadır. Türkçe’ye İngilizce’den geçen “prefabrik” kelimesi, “pre” yani ön anlamında ve sonrasında “fabric” yani yapı anlamında birleştirilerek “prefabric” anlamını kazanmıştır. Kısalarak İngilizce’de “prefab”, uzun olaraksa “prefabricate”, “prefabricated” yani ” parçaları önceden hazırlamak”, “prefabrication” olmak üzere çeşitli anlamlar kazanmıştır.
Prefabrik kelimesi asıl anlam olarak ön üretimli küçük prefabrik ev anlamına gelmesine rağmen ön üretimli olan ve portatif, hazır üretilmiş, ayrıca bu sektöre hitap eden birçok bileşeni de kapsamaktadır. Örnek vermek gerekirse buna prefabrik ev, prefabrik villa, prefabrik yapı, prefabrik bina, prefabrik konut, prefabrik site, prefabrik sosyal tesis, prefabrik hangar, prefabrik şantiye, prefabrik çalışma sahası, prefabrik kapalı saha, prefabrik fabrika gibi kısa kısa bahsedebiliriz. Kullanım alanına göre prefabrik kabin ve prefabrik konteynerlerde bu prefabrike kelimesinin kapsadığı ön üretimli hazır yapılardandır.
Prefabrik konut nedir?
Duvar, kapı, pencere ve diğer elemanları fabrikasyon olarak üretilen ve konutun yapılacağı beton platform üzerine monte edilen konut.
Prefabrik yapıların avantajları nelerdir?
Prefabrik yapılar modüler olmasından dol ayı daha önceden planlanarak ve ihtiyaçlara göre üretilebilir.
Prefabrik yapılar diğer yapılara göre çok daha pratik olup çok daha kısa sürede teslim edilebilir.
Prefabrike yapılar diğer yapılara göre daha esnektir ve depreme, zemin kaymalarına dayanıklıdır.
Prefabrike yapılar her isteye cevap verebilecek niteliktedir.
Prefabrikte odalar, balkonlar, banyolar istenilen yerlere yerleştirilebilir.
Prefabrik yapıların ısı ve ses yalıtımı diğer yapılara göre çok daha fazladır.
Her türlü alana ve büyüklüğe göre üretilebilmesi isteğe göre değişebilen görünüm seçeneklerinin olması istenmeyen ya da değiştirilmesi gereken bölümlerin çıkarılabilir veya değiştirilebilir.
Çevreyi kirletmeden ve etrafa rahatsızlık vermeden oluşturulur.
Temel gerektirmeden, tek katlı yapılar için zemine atılan grobeton üzerine kurulumu ve çok katlı yapılar için zemine atılan rayde temel üzerine kurulum imkanı vardır.
Prefabrike yapının isteğe göre çatı kaplama malzemesinin ve duvar kaplama malzemesinin ham madde özelliğinden rengine kadar, birbirinden zengin olanakların tanınması imkanı sağlar.
Prefabrikte; trapez saç, single ve kiremit çeşitleri kullanılabilir.
Prefabrik yapıların iç ve dış duvarlarında fibercement, PVC, yalı baskı, sıvalı mantolama ve bisküit tuğla gibi çeşitlilik sağlayabilir.
Prefabrik evlerin ömrü ne kadardır?
Prefabrik evlerin ömrü en az 40 ila 70 yıl arasında değişmektedir. Prefabrik dendiği zaman genelde insanlarımızın aklına deprem evi yani basit yapılar akla geliyor. Fakat prefabrik yapılar hangi teknikle üretilirse üretilsin yaz – kış kullanılabilecek şekilde tasarlanıp imal edilmektedir.
Prefabrik yapılara kullanılan malzeme ve tekniğe göre minimum 40-70 yıl arası ömür biçebiliriz. Prefabrik yapılarda çelik, çimento yongalı levhalar ( betopan-fiberciment ) kullanılır. Ses ve ısı yalıtımları projelendirilir.
Prefabrik evlerin tarihçesi hangi yıllarda başlar?
Prefabrik evlerin Amerika’da uzun bir geçmişi vardır. Amerika’ya prefabrik evler ilk olarak İngiltere’den 1600′lerde gönderilmiştir ama gerçek anlamdaki prefabrik evler ev kitleri ortaya çıkana kadar hayat bulamamıştır. Ev kitleri bir evi oluşturan bütün bileşenlerden oluşuyordu ve insanlar kendileri bu kitleri alarak evlerini kurabiliyor ya da kurulum işi için işçi kiralıyorlardı. Alaaddin firması 1906 yılında Amerika’da hazır ev kitlerini satan ve kitler için kataloglar çıkaran ilk firmaydı. 1908 yılından 1940 yılına kadar bu şekilde 100 bin kadar ev satılmıştır.
O yıllarda prefabrik ev kitleri neden ilgi gördü?
Ev kitlerinin popüler olmasının altında çeşitli nedenler yatmaktadır. Öncelikle Michigan merkezli bir firma olan Aladdin gibi firmalar, motomotiv, demir, çelik ve demir endüstrilerinden elde ettikleri gelir ve bilgi birikimini bu yönde kullandılar. Yeterli maddi gücü olan insanlar şehirlerin dışında aileleri için kendi evlerini inşaa etmek istiyorlardı ve gelişmiş yol ağı da bu konuda onların işini kolaylaştırıyordu. Ek olarak otomotiv endüstrisinde olduğu gibi, prefabrik ev endüstrisinde de montaj teknolojisinin nimetlerinden faydalanılmaktaydı. Evi oluşturan bileşenler, inşaat alanında bir marangoz tarafından üretilmek yerine, fabrikalarda büyük miktarlarda üretilebiliyor ve böylece daha ucuza mal ediliyor, ev inşaa edilecek yerlere de düşük bir maliyetle taşınıyordu. Fabrikalarda kitle halinde alçıpan üretildiğinden inşaat alanlarında deneyimli sıva ıstalarına gerek kalmıyordu. Su ve elektrik tesisatları da yine fabrikalarda çok daha ucuza imal edilen parçalara yerleştiriliyordu ve böylece bu konularda uzmanlaşmış ustalara gerek kalmıyordu.
Düşük maliyet saysinde orta sınıf Amerikalı aileler kendi evlerine sahip olabildiler. 2.500 doların altında bir maliyetle 30.000 parçadan oluşan bir prefabrik ev kiti alınabiliyordu ki, bu kitler kerestelerden çivilere, kaplamalardan çatı kaplamalarına kadar her şeyi içeriyordu ve üstelik evin nasıl monte edileceğini gösteren bir de kitapçık içeriyordu.
Prefabrik ev kitleri ilk defa bir eve sahip olmak isteyenlerin dışında, bir yazlık ya da sahilde bir bungalov ev isteyenler arasında da oldukça popüler olmuştu. Mobil tatil evleri isteyenler için 1920′lerde karavanlar icat edildi. Ancak Amerika’yı kasıp kavuran 1920 ekonomik buhranı döneminde, artık kimsenin kendi evini alacak ya da bir tatil evini karşılayacak parası yoktu ve tüm satışlar bıçak gibi kesildi.
Prefabrik evlere ne zaman ve neden standart getirildi?
1970′li yıllarda hükümet prefabrik evleri güvenlik gerekçesi ile belli standartlara uymaya zorladı. 1976 yılında U.S. Konut ve Kentsel Gelişim Departmanı ( Department of Housing and Urban Development ) daha çok HUD kodu olarak bilinen ve prefabrik evlerin ısıtma, elektrik ve su tesisatları ile tasarım özelliklerine belli şartlara bağlayan standartları getirdi. İnşaat, yangın güvenliği ve enerji verimliliği göz önüne alınmıştı. HUD kodu olarak bilinen standartlar 1994 yılında güncellendi.
Bu gelişmelerin ardından prefabrik evler düşük maliyetli konut ihtiyacını karşılayan önemli bir kaynak haline geldi. Günümüze kadar gelen dönemde ise tasarımda yapılan yenilikçi çalışmalar, yeni teknolojiler, doğaya daha az zarar veren doğa dostu tasarımlar, insanların ihtiyaçlarını daha iyi karşılayabilen evler yaratmaya anlayışı ile sektör gelişimini sürdürdü. Bugün ise prefabrik evler özellikle kalabalık ülkelerde düşük maliyetli ev ihtiyacının karşılanmasında oldukça önemli bir alternatiftir. Yükselen kalite ve standartlara rağmen geleneksel inşaat yöntemleri ile inşaa edilmiş evler göre ucuz prefabrik ev fiyatları, bu sektörün her geçen gün büyümesine yol aşmakta ve daha çok kişi bu evleri tercih etmektedir.