Araba Sevdası romanıyla bilinen ünlü yazar Recaizade Mahmut Ekrem’in Vaniköy’deki yalısıdır. 1849’da yaptırılan yalı o kadar güzeldir ki Sultan II. Abdülhamit’in yalıya ‘hile’ ile el koyduğu iddia edilir.
Recaizade Mahmut Ekrem kimdir?
Ünlü Edebiyat-ı Cedide (Yeni Edebiyat) yazarlarından Tevfik Fikret ile beraber Servet-i Fünun (Bilgi Hazinesi) dergisini çıkaran Recaizade Mahmud Ekrem Bey, 1847-1914 yılları arasında yaşamıştır.
Edebiyata meraklı bir devlet adamı olan Recaizade Mahmut Ekrem, sade ama çekici bir tarzı olan yalıyı ince ve titiz bir zevkle döşedi. Ardından yalısını yeni ilavelerle ve tamirlerle çok daha güzelleştirdi. Müzik ve edebiyat sohbetleri yapılan Recaizade Mahmut Ekrem’in yalısında Servet-i Fünun edebiyatı doğmuştur.
Recaizade Mahmut Ekrem yalısı nerededir?
Recaizade Mahmut Ekrem yalısı; İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakasında Üsküdar Vaniköy caddesi üzerinde bulunmaktadır.
Recaizade Mahmut Ekrem yalısının tarihçesi nedir?
1849 tarihlerinde Recaizade Mahmut Ekrem Bey’in babası Recai Efendi tarafından inşa ettirilmiştir.
XIX. yüzyılda vakunuvistlik ve takvimhane nazırlığı yapan Recai Efendi tarafından yaptırılmış ; -Recai Efendi'nin oğlu ,Türk edebiyatında isim yapmış Recaizade Mahmut Ekrem Bey ismiyle ünlenmiştir.- Kaynaklarda bu tip binaların Boğaziçi'nde Sultan Abdülmecit zamanında yaptırıldığı belirtilmektedir.
Araba Sevdası eseriyle tanınan yazar Mahmut Ekrem Bey babası Recai Mehmet Efendi’ye ait bu evde doğmuş. Amcasının kızı Ayşe Güzide Hanım ile burada evlenmiş. Kendi oturduğu yalı ise Yeniköy’ün hemen girişinde yer alır. Recaizade Mahmut Ekrem’in, Çubuklu’daki Hıp Abbas Hilmi Paşa ile haberleşiyor diye Sultan II. Abdülhamid’e jurnallenmiştir. Bunun üzerine oda Yeniköy’deki yalıyı satıp Cihangir’e taşınmak zorunda kalmıştır. 1950 li yıllarda Süleymangil ailesi tarafından bu yalı Mısırözüyağı fabrikası olarak kullanıldı. Bu durum 38 sene sürdü ve fabrika 1988 yılında kapatıldı. 1988 yılında restore edilmek amacıyla yıkılıp yeniden kagir olarak yapıldı. Sütlü kahve renkteki gri çatılı yalının çatısının tam ortasında ışıklık oda şeklindedir. Üç katlı kagir yapının üçüncü katı çatı katı olarak tasarlanmıştır. Recaizade Mahmut Ekrem bu evde doğduğuna göre yalı 160 yıllıktır. Begonvil İstanbul’da zor yetişir. Yalının bahçesini yaz aylarında bir begonviller süslüyor.
Recai Efendi'nin 1861 yılında ölümünden sonra Mısırlılar tarafından satın alınmış. Sonrası yıllarda yalının yanına Vaniköy Mısırözü ve Glikoz Fabrikası yapılmıştır. 1989 yılında fabrika binası yıktırılmış , yalı aslına uygun olarak restore edilmiştir. Recaizade Ekrem Bey Yalısı bugün Haydar Akın ailesi tarafından kullanılmaktadır.
Sultan Abdülhamit, yalıyı hile ile mi ele geçirdi?
Yalıda o devrin meşhur yazarları, şairleri ve müzisyenlerinin katıldığı davetler veriliyordu. Servet-i Fünun dergisi Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin ve Halit Ziya Uşaklıgil gibi sonradan ünlü olacak genç şair ve yazarların önünü açtı. Recaizade Mahmut Ekrem kısa zamanda devlet kademelerinde yükselmişti. O dönemde herkes ona geleceğin sadrazamı gözüyle bakıyordu.
EVLAT SEVİNCİ VE ACISI
Ama Recaizade Mahmut Ekrem’in mutsuz bir aile hayatı vardı, 1865’te babasının ısrarıyla henüz 14 yaşındaki amca kızı Ayşe Güzide Hanım ile evlenmişti. Çiftin bu evlilikten İstinye’deki yalıda dünyaya gelen Fatma Piraye, Sunullah Emced, Mehmet Nijat ve Ercüment Ekrem adlarında dört çocukları oldu. Fakat akraba evliliği ve dikkatsizlikler nedeniyle acı kayıplar yaşandı. Çiftin ilk çocukları Fatma Piraye daha doğum sırasında hayatını kaybetti. İkinci çocukları Sunullah Emced, dadısının dikkatsizliği sonucu daha bir buçuk yaşındayken sakat kaldı ve yirminci yaşını doldurduğu gün öldü. Üçüncü çocuk Mehmet Nijat’ın doğumu ve sağlıklı oluşu ailede sevinçle karşılanmıştı.
Hakiki bir Boğaziçi insanı olan Recaizade Mahmut Ekrem, İstinye koyunun başında eşsiz bir manzaraya sahip olan yalısına öylesine özen gösteriyor, her parçasıyla öyle titizlikle ilgileniyordu ki bina kısa zamanda parmakla gösterilen bir çekiciliğe erişti. Ama tuhaf bir şekilde Recaizade Mahmut Ekrem yalısına özen gösterdikçe düşmanları da artıyordu. Saraya yapılan akıl almaz ihbarlar meyvelerini vermişti, Recaizade Mahmut Ekrem’in her hareketi izleniyordu.
ROMATİZMA BAHANESİYLE BÜYÜKADA SÜRGÜNÜ
İhbarlar nedeniyle hayatından endişe eden ve kaçmayı düşünen Recaizade Mahmut Ekrem, günün birinde Yıldız Sarayı’na çağırıldı. Tahsin Paşa, Sultan II. Abdülhamit’in, romatizmaya yakalanan Recaizade Mahmut Ekrem’in durumuna çok üzüldüğünü bildirdi. Son derece sağlıklı bir insan olan Recaizade Mahmut Ekrem bu sözlere çok şaşırdı.
Romatizma problemi olmadığını söylediyse de Tahsin Paşa onu dinlemedi, padişahın iradesi kesindi. Çok sevdiği yalısı elinden alınıyor, onun yerine ‘sağlığı için’ kendisine Büyükada’da bir köşk veriliyordu. İhbarlara göre Çubuklu’da Kuleli Kasrı’nı yaptıran Abbas Hilmi Paşa ile geceleri fenerle haberleşiyor ve padişah aleyhine çalışmalar yapıyordu. II. Abdülhamit yalıyı lalası Hacı Mahmud Efendi’ye vermişti. Hacı Mahmud Efendi yalı için bin beş yüz altın verdi.
FELAKET BULUTLARI
Recaizade Ailesi, 1891 yaz aylarında Büyükada’da kendilerine tahsis edilen eve taşındı ve iki yıl orada oturdu. Ancak çocuklarının eğitimi nedeniyle Cihangir’e taşındılar. Çünkü Mehmet Nijat ve Ercüment Ekrem, Galatasaray Lisesi’ne başlamışlardı. O dönem bir başka felaket daha yaşandı ve amansız bir hastalığa yakalanan çok sevdiği oğlu Mehmet Nijat 1900’de hayatını kaybetti. Recaizade Mahmut Ekrem acısını kimseye göstermemek için tekrar Büyükada’ya yerleşti.
Mehmet Nijat ise tepelerinde dolaşmayı çok sevdiği Küçüksu’da toprağa verildi. Mehmet Nijat’ın ölümünü kabullenemeyen Recaizade Mahmut Ekrem, sonraki yıllarda ailesinden uzaklaştı ve eşi Ayşe Güzide’yi başka kadınlarla aldatmaya başladı. Ancak Recaizade Mahmut Ekrem’in bu yaşantısı uzun sürmedi ve 31 Ocak 1914’te hayatını kaybetti. Recaizade Mahmut Ekrem’in cenazesi vasiyeti gereği çok sevdiği oğlu Mehmet Nijat’ın yanında toprağa verildi. Ayşe Güzide Hanım, uzun yıllar tek oğlu Ercüment Ekrem Talu’nun yanında yaşadı ve 1931’de Büyükada’da vefat etti. (Kaynak: 06.01.2013 tarihli Posta Karnaval)
Recaizade Mahmut Ekrem Yalısı şu an kimindir? Fiyatı nedir?
Akın Tekstil’in sahibi Haydar Akın’ın yalısı olan Recaizade Mahmut Ekrem Yalısı’nın Temmuz 2003’te Zaman Gazetesi’ndeki habere göre; değeri yaklaşık 6 milyon dolar.