Sanat eserinin veya tarihi bir yapının aslını bozmadan onarılmasına denir. Restorasyon yaparken, restore edilecek ürünün cinsine ve konumuna göre farklı teknikler kullanılır. Restorasyon işlemini yapan kişiye ise restoratör denir.
Restorasyon nedir?
Restorasyon; aslını bozmadan onarmak demektir. Bir sanat eserini, eski bir yapıyı zamanla zarar görmüş kısımlarını aslına uygun olarak tamir etmek anlamına da gelir.
Restoratör nedir?
Restorasyon işini yapan kişilere restoratör denir.
Restoratörün görevleri nelerdir?
Tarihi binaların restorasyon işini yaparlar. Bu yapıları restore ederken aslını bozmadan, birebir aynı malzemeleri kullanarak, kendinden bir şey katmadan ve mimarisini bozmadan bu işlemi gerçekleştirirler. Müzelerde, kütüphanelerde, sit alanlarında kültür varlıklarını onarırlar. Müzelerde tarihi değeri bulunan eşyaların onarımını yaparlar. Kütüphanelerde tarihi değeri olan kitapları korurlar.
Restoratör olmak için ne yapmak gereklidir?
Restoratörün üniversitelerde bölümleri mevcuttur. Restorasyon ve konservasyon bölümünü mezunları bu işi yapabilir.
Restorasyon ve konservasyon bölümünü hangi okullarda var?
Afyon Kocatepe Meslek Yüksek Okulu
Safranbolu Karaelmas Meslek Yüksek Okulu
Van Yüzüncü Yıl Meslek Yüksek Okulu
Kütahya Dumlupınar Meslek Yüksek Okulu
Muğla Milas Meslek Yüksek Okulu
Mimar Sinan Yüksek Okulu
Yıldız Teknik Meslek Yüksek Okulu
Restoratörler nerelerde çalışabilir?
Özel olarak çalışabilirler. Vakıflar Genel Müdürlüğü, Kültür Bakanlığı, Müzeler, Milli Saraylar, Milli Parklar, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Belediyeler gibi.
Restorasyon bölümünde hangi dersler alınır?
Kimya, Fizik ve Mineroloji gibi temel bilim dersleri vardır. Bunların dışında şu dersler okutulur: Güzel Sanatlar, Klimatoloji, Müzecilik, Sergileme ve Depolama, Fotoğrafçılık, Restorasyon-Konservasyon Uygulamaları, Teknik Resim.
Mimari Restorasyon nedir?
Mimari restorasyon; mimari yapıların tarihi dokularını bozmadan, zaman içerisinde kendiliğinden ya da dışardan almış olduğu zararları aslına uygun olarak yenilemektir.
Restorasyon teknikleri nedir?
1.Taşıma Tekniği
2.Temizleme Tekniği
a.)Emici jel uygulamaları
b.)Emici kil ve kağıt hamuru
c.)Suyla yıkama
d.)Kimyasal temizlik
e.)Mekanik temizlik
f.)Cephe temizliği
g.)Bezeme temizliği
3.Yeniden Yapım(Rekonstrüksiyon)
4.Yenileme(Renovasyon-Rehabilitasyon)
5.Bütünleme(Reintegrasyon)
6.Sağlamlaştırma(Çemberleme, Bağlantı Çubukları-Gergi Uygulanması)
a.) Strüktür Sağlamlaştırması
b.) Malzeme Sağlamlaştırması
Taşıma Tekniği nasıl olur?
Yol, baraj yapımı ayrıca jeolojik yapı ve doğal afetler söz konusu yapının hasar görmesine sebep olabilir. Bu gibi durumlarda önceden belirlenen uygun yerlere söz konusu yapının taşınması gerekir. Yapının özelliklerine göre farklı tekniklerde taşıma işlemi olur. En basit olanı ise yapının tüm parçaları tek tek sökülerek başka bir yere kurulmasıdır. Sökülen parçalar numaralandırılır. Buna göre herhangi bir karışıklık yaşanmaz. Bazı yapıların fotoğrafları çekilir. İç ve dış cephelerde yer alan taşlar numara verilerek sökülür. Yatay ve dikey olmak üzere yapının durumuna göre çizgilerle detaylandırılır ve bu detayların fotoğrafları çekilir. Daha sonra uygun bir şekilde uygun olan bölgeye taşınır.
Temizleme Tekniği nasıl olur?
a.)Emici jel uygulamaları; fırça yardımı ile yüzeylere sürülen jel karışımın üzeri jelatin ya da folyo ile örtülür. Üzeri sıkıca örtülen yapı bir süre sonra açılır ve deiyonize su ile kimyasalları temizlenir. Bu işlem bol gözenekli taşlardan oluşan yapılarda kullanılması uygun olmaz.
b.)Emici kil ve kağıt hamuru; çok kirli ve üzerinde bitki oluşan yapılarda kullanılır. Özel bir tür olan kilden hamur hazırlanır. Yüzeye sürülür ve kuruduktan sonra kaldırılır. Yapının üzerindeki yabancı maddeler geçene kadar bu işlem kullanılır.
c.)Suyla yıkama; temizlenme işlemi yapılacak olan yapıya fazla su verilmemesi gerekir. Bu işlem yapı üzerinde su ile çıkabilecek hasarlar için uygulanır. Özel başlıkların olduğu musluk ve hortumlarla yapılır.
d.)Kimyasal temizlik; sanat ve tarihi değeri yüksek olan yapılarda bu yöntem kullanılır. Temizleme işlemini yapacak olan kimyasal madde kağıt hamura yerleştirilir ve bekledikten sonra bol su ile yıkanır. Yapının zarar görmeyeceği şekilde hasar görmüş bölgelere uygulanır. Bol su ile yıkanmasına dikkat etmek gerekir.
e.)Mekanik temizlik; bu teknik büyük yüzeylerin kullanılmasına uygundur. Aşındırıcı kum ile yüzeydeki kirlerin püskürtülmesi işlemidir.
f.)Cephe temizliği; kirli hava, bacalardan çıkan kurumlar gibi dış etkenler yüzünden yapıların dış yüzeyleri kirlenir. Cephe temizliği yapılacak olan yapının öncelikle ne tür maddeler yapıldığı araştırılır. Cephe tanınır ve işlem cephenin uygunluğuna göre başlar. Taş yüzeylerin temizliği için tel fırça, zımpara kağıdı veya spiral gibi aşındırıcılar önerilir.
g.)Bezeme temizliği; yapıların iç ve dış mekanlarında yapılır. Uzmanlar tarafından yapılması uygundur. Kalem işi, fresk gibi bezemelerin onarımları söz konusudur.
Yeniden yapım (Rekonstrüksiyon) nasıl olur?
Tamamen yıkılmış ya da çok fazla hasara uğramış yapılarda uygulanan bir işlemdir. Yapı hakkında elde bulunan belgelere bağlı kalınarak bu işlem yapılmalıdır. Yapının tamamen kaybolmuş bölümlerine birebir uygun malzemeler ile bir kopyası yerleştirilir. Tarihi eser niteliği taşımaz ama canlandırması olmuş olur. Yeniden yapım işlemi için teknik belgeler, tarihi belgeler, fotoğraflar ve grafik belgelerin elde olması gereklidir.
Yenileme(Renovasyon-Rehabilitasyon) nasıl olur?
Yenileme işleminin yapılma amacı; günümüzde kullanılamayacak yapıların kullanılabilir hale getirilmesidir. Yani; bir hamam, manastır, tekke gibi tarihi yapıları yenileyerek günümüzde kullanmayı hedefler. Bu kullanımlarda genelde otel ya da konut olarak gerçekleşir. İstisna yapılar ise müze olarak kullanılmak için yenileme işlemine tutulur. Dış görünüşünü bozmadan iç bölümlerde yok olmuş kısımlar için çalışmaların yapılmasına izin verilir.
Bütünleme(Reintegrasyon) nasıl olur?
Bir bölümü yok olmuş ya da büyük hasar görmüş yapıların uygun bir şekilde tamamlanması işlemine bütünleme denir. Bütünleme işleminin amacı; göze hoş gelmeyen ya da tehlike oluşturan yapıları düzenlemektir. Bu işlem yapılırken yapının tarihi geçmişi göz önüne alınarak devamını bozmayacak şekilde olmasına dikkat edilmesi gereklidir.
Sağlamlaştırma(Çemberleme, Bağlantı Çubukları-Gergi Uygulanması) nasıl olur?
Zamanla ya da doğal afetler sonucu çatlamış, zarar görmüş bölümlerini sağlamlaştırma işlemi ile düzeltilir. Yapılarda düşey taşıyıcıların çevrelerinin metal çemberlerle sarılarak sıkıştırılır. Çemberlemeye en iyi örnek Çemberlitaş’ı verebiliriz. Duvarlar metal gergiler ile birbirine bağlanır.
a.)Strüktür Sağlamlaştırması; depremler ve zemin hareketleri dolayısıyla hasar görmüş yapılar üzerinde uygulanan bir sitemdir. Duvar ve örtülerde oluşan ayrılma, çatlama gibi hasarlar işin gergiler kullanılır. Başka bir uygulama şekli ise yıkıp yeniden oluşturmaktır. Teknolojinin ilerlemesi ile şu teknikler eklenmiştir: Enjeksiyon, ön germe, ankraj, temel genişletme ve sağlam zemine inen kazıklı temellerle destekleme.
b.)Malzeme Sağlamlaştırması; Anadolu'nun İslamiyet Öncesi 7000'e kadar yapılar yörelerin gelenek ve göreneklerine göre tasarlanmıştı. Yapılar daha çok kerpiç, taş, ağaç gibi malzemelerde yapıldı. Bu malzemeler zaman içerisinde çürüdüler. Uzman kişiler ise bu yapıların malzemelerini kimyasal maddeler ile sağlamlaştırarak ayakta durmalarını sağlamaktadırlar.
Kerpiç nasıl sağlamlaştırılır?
Kerpiçler sular, baskınlar, güneş ışınları, rüzgar gibi sebeplerden dolayı hasar uğrayabilirler. Eskiden zift dökülerek sağlamlaştırılan kerpiçler günümüzde miller mikro enjeksiyon yardımı ile korunur. Hava şartlarından dolayı işlem yapılamayan yapılar müzeye taşınır ya da üzerine çatı yapılarak işlemlere devam edilir.
Ahşap nasıl korunur?
Ahşaptan yapılan binalar zamanla çürür ya da kurtlanarak yok olur. Bu gibi durumlarda kimyasal maddelerin kullanılması hem yapıya zarar verir hem de pahalı bir yöntemdir. Kullanılmaz. Emprenye edilmiş ahşap kullanılarak yapının ömrü uzatılır.
Taş nasıl korunur?
Taşlar genelde taş sağlamlaştırıcıları olarak bilinen maddelerle korunur. Bu maddeler taşa püskürtülür ya da bir fırça yardımı ile uygulanır. Taşın türüne ve bozulma durumuna göre uzmanların seçmiş olduğu taş sağlamlaştırıcıları kullanılır.
Türkiye’de kaç yapı restore edildi?
1998-2002 yılları arasında 46 yapı restore edilirken 2002-2008 yılları arasında 3363 eser restore edildi.
Türkiye’de restore edilen yapılar hangileri?
1.Aydın Merkez Nasuh Paşa Külliyesi: 1708 tarihinde Aydınlı Nasuh Paşa tarafından yapıldı. Restorasyon sonrasında kültür merkezi olarak hizmet vermeye başladı.
2.Bitlis Tatvan Küllüce Köyü Rahva Hanı: 16. yüzyılda Van Beylerbeyi Hüsrev Paşa tarafından yapıldı. Onarımı tamamlanınca turistik tesis olarak kullanılacak.
3.Iğdır Merkez Kervan Sarayı: 12.yy’da Selçuklular döneminde Sürmari Emiri Şerafettin Ejder Bey yaptı. Kültürel amaçlı hizmet verecek.
4.Malatya Battalgazi Nefise Hatun Kümbeti: 5.yy.da Kadı Abdurrahman tarafından yapıldı. Restorasyonu bittikten sonra türbe olarak hizmet vermeye başladı.
5.Afyon İhsaniye Bakşi Dede Türbesi: 13.yy yapısıdır. Hizmet vermeye devam ediyor.
6.Aksaray Merkez Cıncıklı Hacı Yusuf Ağa Camii: 13.yy sonları ile 14. Yy başlarında yapıldığı tahmin ediliyor. İbadet yapılabiliniyor.
7.Ankara Altındağ Gürle Köyü Orhangazi Camii: Hizmete devam eden eserin onarımı tamamlandı. Yapım tarihi bilinmiyor.
8.Diyarbakır Merkez Parlı Sefa Medresesi: Orhan Gazi 14.yy’da yaptırdı. Köylüler tarafından ibadethane olarak kullanılıyor.
9.Edirne Merkez Taşlık Camii: 1470 yılında yapıldığı söylenen yapı Fatih Sultan Mehmet dönemi vezirlerinden Mahmut Paşa’nın yaptırdığı düşünülüyor. Onarım işlemleri tamamlandı. Hizmete devam ediyor.
10.Edirne Merkez Selimiye Dar-ül Kurra Medresesi: Sultan II. Selim Selimiye Külliyesinin bir bölümü olarak 1569–1575 yıllarında Mimar Sinan’a yaptırdı. Selimiye Vakıf Müzesi olarak halka açıldı.
11.Gaziantep Merkez Boyacı Camii: Kadı Kemalettin 14.yy’da yaptırdığı cami ibadet olarak kullanılmaya devam ediyor.
12.Hatay Merkez Sofular Camii ve Türbesi: Onarımı bittikten sonra ibadet olarak kullanılan yapıyı 1819 yılında Şıh Yusuf yaptırdı.
13.Kars Merkez Kümbet Camii: Kral Abbas 2. Tekvor 932–937 yılları arasında 12 havari adına yaptırmış olup hizmet vermeye devam ediyor.
14.Kırklareli Vize Hasan Bey Camii: 1444 yılında Gelibolulu Şerbettar Hasan Bey yaptırdı. Tarihi bilinmiyor. Günümüzde de cami olarak kullanılıyor.
15.Kilis Merkez Cüneyne Camii: 17.yy’da yapıldı. Onarımı tamamlandı fakat kullanılmıyor.
16.Konya Karapınar Valide Sultan Hamamı: Yavuz Sultan Selim’in annesi Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan’a yaptırıldı.
17.Malatya Darende Yusufpaşa Bedesteni: Hizmet vermeye devam eden yapıyı 18. yy.da Yusuf Paşa yaptırdı.
18.Niğde Ulukışla Sadrazam Mehmet Paşa Kervansaray: Sadrazam Mehmet Paşa tarafından 17. yy. başlarında yaptırdı.
19.Sakarya Karasu Aziziye Camii: 1914 yılında yapıldı. İbadethane olarak kullanılmaya devam ediyor.
Önerilen Bağlantılar : Anneler günü konut kampanyaları, TOKİ Aksaray kura