İstanbul’un Beyoğlu İlçesi’nin Haliç Körfezi’ndeki mahallesidir. Sütlüce, doğusundaki Örnektepe ile birlikte kentsel dönüşümle yenilenmeye hazırlanıyor. İşte Sütlüce Kentsel Dönüşüm Projesi’nin detayları…
Sütlüce Mahallesi, Beyoğlu, İstanbul
Sütlüce nerededir?
Sütlüce, İstanbul'un Beyoğlu ilçesine bağlı mahallelerden biridir. Güneyinde Halıcıoğlu, kuzeyinde ve batısında Haliç, doğusunda Örnektepe vardır.
Cumhuriyetin ilk yılında İstanbul'un en büyük kesimhanesi Sütlüce'ye inşa edildi. Bu kesim tesisleri, 61 yıl hizmet veridkten sonra Haliç'te yarattıkları yüksek hava ve su kirliliği nedeniyle kapatıldılar. Haliç için başlatılan kapsamlı temizleme çalışmaları ve gözden geçirilen kent planlarıyla birlikte bölgenin çehresi hızla değişmeye başladı. Miniatürk, Santralistanbul ve Rahmi M. Koç Müzesi gibi yapıların inşasıyla hızlanan kentsel dönüşüm, kesimhane binalarının elden geçirilerek kongre ve kültür merkezine dönüştürülmesiyle sürdü. Sütlüce kısa süre içinde İstanbul emlâk piyasasında değer kazanan bir merkez hâline geldi.
Sütlüce’deki Haliç Kültür ve Kongre Merkezi ne zaman inşa edildi?
Haliç Kültür ve Kongre Merkezi, Türkiye’nin en büyük ve modern kongre ve kültür merkezidir. Yaklaşık 65 bin metrekarelik bir alana sahip olan merkezin bünyesinde, 3 bin kişi kapasiteli konser, 1120 kişi kapasiteli tiyatro, 900'er kişi kapasiteli 3 sinema salonu ve 14 çalışma salonu bulunmaktadır. Atıl durumdaki kesimhaneler İstanbul büyükşehir Belediyesi tarafından 1998 yılında bakıma alınmış ve 2009 yılında bitirilerek kültür merkezi olarak kullanıma sokulmuştur.
Sütlüce’nin tarihçesi nedir?
Bizanslılar buraya 'galatyani' derlerdi. Bunun Rumca 'süt' anlamına gelen 'galatea'dan geldiği, bunun nedeni olarak da burada annelerin sütünü çoğaltan bir ayazma olduğu rivayet edilir. Evliya Çelebi ise, "Acem dilinde adına kend-şir derler. Arapça'daki adı ise rabta-i leben'dir. Rumca galata derler. Hepsi de süt manasınadır. Bu kasabaya sütlüce denmesinin sebebi, bitki ve havasının güzelliğinden ötürü sütünün halis olmasıdır" der. Osmanlı döneminde, özellikle 16. yüzyıldan itibaren, Sütlüce semti İstanbul'un en gözde mesire ve sayfiye yerlerinden biri idi. Kıyıları yalılarla, gerideki bademlik mevkiine doğru kademeler halinde yükselen sırtlar, bağlar, bahçeler, zarif köşklerle doluydu. Evliya Çelebi Sütlüce'yi "Galata kadılığına bağlı, müstakil subaşı ve hakimi olan 200 kadar bakımlı, cennet gibi bahçesi olan saraylar ve diğer yüksek binalarla süslü şirin bir kasaba" olarak tanımlar. Bu dönemde Haliç'in iki kıyısı arasındaki bağlantısı, "pereme" denilen kayıklarla sağlanıyordu. 1913'ten sonra semtte Sütlüce ve Halıcıoğlu olmak üzere iki vapur iskelesi inşa edildi.
Sütlüce'nin yukarısında, dere ağzına da Kağıthane vapur iskelesi yapıldı. Ancak iskele binası bugün yoktur. 1984-1985'te Haliç kıyılarının sanayiden arındırılarak kamuya açık kullanımlar getirilmesi uygulamaları kapsamında, Sütlüce kıyılarında sanayi tesisleri ortadan kaldırılıp yerlerine park alanları yapıldı. Semtin ticari merkezi, Sütlüce ve Halıcıoğlu iskeleleri çevresinde kıyı boyunca gelişmiştir. Sütlüce'nin merkezi, Haliç kıyı düzenleme çalışmaları esnasında (1984-85) önceden var olan mezbahanın işlevinin durdurulması ve kıyıdaki diğer sanayi tesislerinin kaldırılması ile hareketliliğini kaybetmiş ve nispeten daha az gelişmiş bir merkez görünümündedir. Halıcıoğlu ve Sütlüce vapur iskelelerinin deniz taşımacılığındaki faaliyetleri, Haliç'in giderek dolması ve çevre yolları ile kuvvetlenen karayolu ulaşım bağlantıları nedeniyle 1980'li yıllarda durduruldu. Bugün iki kıyı arasında motor, kayık tipi küçük ulaşım araçları kullanılmaktadır.
Sütlüce nasıl dönüşecek?
Sütlüce Bölgesi karşı kıyıdaki Eyüp-Balat hattında yaşanan dönüşüm ile birlikte değerlendirildiğinde dinamik bir yenilenme sürecinin sembolü olmaya aday. Alan, Santral İstanbul, Minyatürk, Sütlüce Kongre Merkezi, AK Parti İl başkanlık Binası, Rahmi Koç Müzesi gibi kentsel etkinlik merkezlerinin ortasında yer alıyor. Son dönemde inşa edilen Hilton Garden Inn Haliç Oteli ise sürmekte olan yenilenme ve ekonomik yatırımların bölgeye kaymasının en canlı örneği. Bu yenilenme süreci ile birlikte bölgedeki çarpık yapılaşma da ele alınıyor ve mevcut diğer projelerle entegre olacak şekilde tasarlanıyor. Eğime ve dere yatağına oturan niteliksiz yapılar ciddi risk altında. Aynı alan içinde mülkiyet anlamında karmaşık bir durum arz eden, hukuksal açıdan birbirinden çok farklı malikler yaşıyor. Özellikle de otel arsasının hemen arkasındaki Örnektepe Mahallesi'nde konumlanan eğimli arazi üzerinde uzun bir zaman dilimi içinde inşa edilmiş binalar plansız yapılaşmanın en tipik örneklerini sergiliyor. Depreme karşı ciddi risk altında olan bu yapılar yıkılarak yeniden inşa edilecek, çağdaş bir yaşam standardı sağlanacak.
Örnektepe – Sütlüce Kentsel Dönüşüm Projesi nedir?
2 etap halinde geliştirilen pilot proje Haliç panoramasını karşıdan gören özel bir konuma sahip oldukça eğimli bir topografya üzerinde konumlanıyor. Mahallenin bu eğimli konumu yönlenme açısından Haliç vistasına bakan önemli perspektifler vermekte. Geliştirilen mimari projede yapıların üst kotlarında düzenlenen teras bahçeler, değişken malzeme kurgusu, ışık ve gölge oyunları kitlelerin mevcut doku ile bütünleşmesini sağlıyor. Özellikle mahalleyi çevreleyen sokaklar üzerinde tasarlanan dükkân birimlerinin bölgenin ekonomik yaşantısında bir katma değer yaratması hedefleniyor. Bunun yanında mahalle ve çevre sakinlerinin kullanımına açık bir semt konağı planlanıyor. Burası cami, kütüphane, kurs odaları, toplantı ve sergi salonu ile gündelik yaşama kalite ve canlılık getirecek, cazibe merkezi yaratacak bir buluşma mekânı niteliğinde. Kapalı jimnastik salonu, cep sineması ve kafe gibi işlevleri barındıran sosyal yaşam merkezi ise önünde ve teraslarında yer alan açık yeşil alanları ile tüm konut bloklarından kolaylıkla ulaşılabilecek merkezi bir konumda planlandı.
Monoton yüksek konut kuleleri yerine değişken yüksekliklerde, cephelerinin mimari dili ve sunduğu daire kullanımlarının farklılığı ile öne çıkan, kimliği olan bir yerleşim... Sadece konutlardan oluşmayıp, dükkan, sosyal etkinlik ve spor alanları, kapalı otopark, semt konağı ve cami gibi farklı kullanımları bünyesinde barındıran, kendine yeten bir merkez... Çağdaş bir altyapıya sahip depreme dayanıklı yapılar içinde kurgulanmış bir yaşam… Kapalı sitelerin aksine, kendi güvenliğini doğal olarak sağlayan, tüm yaşayanların serbest bir şekilde hareket edebildiği, çevreyle bütünleşmiş bir mahalle...
Örnektepe Projesi, Beyoğlu Belediyesi ve özel sektörün işbirliği yaparak gerçekleştirecekleri bir pilot proje niteliğinde. Projenin kısa zamanda tamamlanarak hayata geçmesi ve ileride gerçekleşecek yeni yapılaşmaya örnek teşkil etmesi hedefleniyor. Amaç; ileriye dönük yerleşim standartlarını belirlemek ve aynı bölgede yakın zamanda gerçekleşecek yeni konutlarla ilgili tasarım ilkelerini ortaya koymak. Örnektepe Mahallesi'nde gerçekleştirilecek pilot proje ileride bölgede ve İstanbul'un diğer benzer yenileme alanlarında hayata geçirilmesi planlanan projelere model olacak.
Örnektepe – Sütlüce Kentsel Dönüşüm Projesi’nin detayları nelerdir?
Örnektepe-Sütlüce Bölgesi (3256-3259-3260-3258 ve 2751 adalar) olarak bilinen ve 25.000 m2’den oluşan alanda; yapı stoğu incelendiğinde, çoğunlukla kaçak, ruhsatsız ve imara aykırı yapılaşmaların söz konusu olduğu görülmektedir. Bahse konu yapılar, hiçbir şekilde fen ve sanat kurallarına, mühendislik kurallarına, şehircilik ve planlama ilkelerine uyulmaksızın imar planları hiçe sayılarak ortaya çıkmış yapılardır. Buna karşın ilgili yapıların mühendislik kuralları çerçevesinde oluşturulan yapı ömrü olarak kabul edilen 20 yıllık süreyi tamamladıkları tespit edilmiştir. Bu kapsamda yapıların tamamı günümüz şartlarına göre ekonomik ömrünü yitirmiş ve olası bir afet karşısında risk teşkil eden yapılar niteliğindedir.
Binaların çoğunun hatta tamamına yakının mimarlık ve mühendislik hizmeti görmemiş muhtemelen kaçak ve ruhsatsız inşaat şeklinde olması,
Arazinin eğimli olması, temel zemini özelliklerinin uygun olmaması, binaların çoğunun ya tamamen veya kısmen dolgu zemin üzerine oturması, binaların teknik ve fen kurallarına uygun olarak yapılmamasından ötürü temel zemin özelliklerinin dikkate alınmadığı,
Binaların taşıyıcı sistemlerinin yetersiz ve düzensiz olması, karışık taşıyıcı sistemler kullanılması, binaların değişik yerlerine sonradan teknik koşullara bakılmaksızın gelişigüzel eklemeler yapılması,
Eğimli arazideki istinat yapılarının yetersiz olması, değişik malzemeler kullanılması, zamanla duvar yüksekliklerinin arttırılması, bu yapıların zeminden, binalardan ve çevre sularından gelen etkileri karşılayabilecek durumda olmaması, drenaj önlemlerinin alınmamış olması…” gibi hususlar gösterilmektedir.
Bölge özellikleri dikkate alındığında ilgili yapı stoğunun gerek bölge halkının can güvenliği gerek çevre sağlığı açısından tehdit oluşturduğu görülmektedir. Buna bağlı olarak söz konusu bölgenin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan 6306 sayılı kanun kapsamında Afet Odaklı Kentsel Dönüşüm Alanı olarak ilan edilmesi talep edilmiş ve 24.09.2012 tarih 2012/3786 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile riskli alan ilan edilmiştir. Proje çalışmaları ve Beyoğlu Belediye Başkanlığınca düzenlenen, bölge halkını bilgilendirme toplantıları sürmektedir.
Sütlüce Kentsel Dönüşümü için iletişim bilgileri nelerdir?
Beyoğlu Belediyesi Yenileme Uygulama Birimi
Adres: Tarlabaşı Bulvarı No: 59 Beyoğlu
Tel: 0212 293 38 02, 0212 293 38 63
Web: www.beyoglubuyukdonusum.com
Önerilen Bağlantılar : Anneler günü konut kampanyaları