Ankara’nın modern mimarlık eserlerinden biriydi: Çubuk Barajı’ndan gelen suyun Ankara’ya pompalandığı bina. Ağustos 2013'te Ankara Belediyesi tarafından yıkıldı.
Süzgeç binası, Koruma Kurulu’na yapılan başvurunun yanıtı beklenmeden Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından bir gecede yıkıldı.
Belediyenin
- ODTÜ’den yol geçirilmesi projesi halen tartışma konusuyken,
- AOÇ içindeki tarihi Tekel Fabrikası son anda koruma kurullarında tescillenirken,
- Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nin arkasında kalan ve Çubuk Barajı’ndan gelen suyu Ankara’ya pompalayan tarihi Süzgeç binası için, beklenmedi.
ASKİ mülkiyetindeki bina, Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı ekiplerce yıkıldı.
Süzgeç binasının yıkılmasıyla ilgili olarak Cumhuriyet gazetesine konuşan Mimarlar Odası Ankara Şube Sekreter üyesi Tezcan Karakuş Candan, şunları söyledi:
- "Artık hangisiyle uğraşacağımızı biz de bilmiyoruz. Bu endüstri mirası. Girildi ve bir günde yıkıldı. Cumhuriyet döneminin çok önemli bir yapısı. Endüstri mirası. Çubuk Barajı’ndan gelen suyun Ankara’ya pompalayan bir süzgeçti. Modern mimarlık eseriydi, sergi evi gibi yatay düzlemde yapılmış ender örneklerden biriydi."
YIKILAN YERE NE YAPILACAK?
Halk arasında Su Süzgeci Binası diye bilinen, adres tariflerinde kullanılan tarihi alana bir vakıf üniversitesine ait hastane yapılması planlanıyor.
Su Süzgeci yerleşkesi, eski Başbakan Yıldırım Akbulut'un mütevelli heyeti başkanlığını yürüttüğü Turgut Ozal Üniversitesi'ne tahsis edildi. Mimarlar Odası Ankara Şubesi ise, ' binanın "Endüstrivel Miras" olarak korunması için Mayıs ayında Kültür ve Tabiatı Koruma Kurulu'na başvurmuştu.
BİNANIN ÖYKÜSÜ
Dışkapı'da 1936 yılında açılan büyük törenlerle açılan Su Süzgeci Binası, aynı yıllarda inşa edilen Çubuk 1 Barajı'nın suyunu filtrelemek için uzun yıllar Ankara halkına hizmet verdi. Ankara'nın sembol mekanlarından Gençlik Parkı'ndaki havuzları da besleyen süzgeç binası, çevresindeki yapılarla birlikte 1930'lu yılların "kübik" diye tarif edilen modern mimari özelliklerini gösteriyordu. Yeşil alan içindeki bina uzun yıllar Ankara halkının misafirini karşılamak için verdiği adreslerden biri olmuştu.
Tasarım: Hochtief Şirketi
BİNA HAKKINDA AYRINTILI MİMARİ ANALİZ
Yapımına 1930’ların ilk yılları içinde karar verilmişti. 10 Haziran 1935 tarihinde temeli atılan yapı 3 Kasım 1936’da barajla birlikte görkemli törenlerle hizmete açılmıştı.
Su Süzgeci binası, uzun yıllar Ankara’ya temiz suyun yanı sıra sulama ve Gençlik Parkı havuzları için gerekli suyu sağlayarak hizmet etmiştir.
Birbirine paralel uzanan üç bölümden oluşan ana binada orta nef yanlardan daha yüksektir. Güneye bakan uzun kenar boyunca binaya daha alçak bir kütle bitişmiştir. Bu kütlede çembersel uzantısıyla su tahlil laboratuvarı, pompa ve makine dairesi ile elektrik santrali yer almaktadır. Diğer uzun kenarın doğu ucunda şap havuzlarının olduğu alçak ve kısa bir kütle daha vardır.
Ana binada ve tesisisin diğer yapılarında 1930’lu yılların “kübik” sözcüğüyle tariflenen modern mimarlık biçimlenmesi en tipik özellikleriyle izlenebilmekteydi. Örneğin, kesin hatlı yalın geometrik biçimleriyle kütleler ince bordürlerle bitmekteydi. Cepheler iri serpme sıva ile kaplıydı. Yine pencereler alt ve üstten Ankara taşından bordürlerle birleştirilerek şerit pencere görünümü yaratılmak istenmişti. Süzgeç binasının ilginç iki kütle özelliğinden biri, yan kanadının aynı yıllarda başka örnekleri görülen yarım silindirik biçimli bir uzantı ile bitmesi; diğeri, farklı yükseklikte dikey parçalardan oluşan gövdesiyle konstrüktivist bir dil sergileyen kulesiydi. 1930’lu yıllarda Ankara’da yapılan Sergievi ve Gar Gazinosu binalarında da burada olduğu gibi yatay kütleleri dengeleyen, saatleriyle benzer kuleler vardı.
Yapısal sistemi betonarme çerçeve olan ve modern malzeme ve teknikle gerçekleştirilen ana binada suya çeşitli işlemlerin uygulandığı özel yalıtımlı havuzlar ve gereçler yer almaktaydı.
Tesiste ana binanın yanı sıra idarî kısım, müdür, makinist ve amele evleri, ambar, su ölçüm binası ve depo bulunmaktaydı.
İÇ MEKAN GÖRÜNTÜLERİ:
