Deprem sonrası ikamet ettiği ev oturulamaz hale gelen insanların, devletten yardım alabilmelerini garantiye bağlayan bir sigorta çeşididir. Türkiye'de 1999 büyük depreminden sonra hayatımıza girmiştir.
Zorunlu Deprem Sigortası nedir?
Zorunlu Deprem Sigortası, 1999 depremi sonrasında 2000 yılında Afet Sigortaları Kanunu olarak Meclis’ten geçti. 18 Mayıs 2012'de Resmi Gazete ‘de yayınlanarak yürürlüğe girdi. 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu'nun 'Yükümlülüklerin Saptanması ve Sigortanın Kontrolü' başlıklı 11. maddesinin 3'ncü fıkrasında "elektrik ve su abonelik işlemlerinde artık zorunlu deprem sigortası aranacak." bilgisi yer aldı. Zorunlu Deprem Sigortası; devlet sınırları içerisinde kalmış olan mülklere yönelik bir sigorta biçimi olarak tanımlanabilir.
Zorunlu Deprem Sigortası neden gereklidir?
2000 yılından önce yalnızca tapu işlemlerinde deprem sigortası aranırdı. Çıkan kanunla beraber elektrik, su, doğalgaz gibi işlemler esnasında Zorunlu Deprem Sigortası şartı koşuldu. Deprem sigortası yaptırmayanların depremden zarar gördükten sonra konut kredisi ve deprem yardımı talep hakları ortadan kalkmış oldu.
587 sayılı Zorunlu Deprem sigortasına İlişkin Kanun Hükmünde Kararnamenin ikinci maddesi tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binaları, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümleri, bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümleri ve doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenleri kapsıyor.
Zorunlu Deprem Sigortası kapsamı dışında tutulan meskenler nedir?
Zorunlu Deprem Sigortası kapsamı dışında tutulan meskenleri ise şu şekilde sıralayabiliriz:
- Kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar,
- Köy yerleşim alanlarında yapılan binalar,
- Tamamı ticari ve sinai amaçlar için kullanılan binalar (iş hanı, iş merkezi, idari hizmet binaları, eğitim merkezi binaları vs.),
- İnşaatı henüz tamamlanmamış binalar,
- 27 Aralık 1999 tarihinden sonra mesken olarak inşa edilmiş olan ancak ilgili mevzuat çerçevesinde inşaat ruhsatı bulunmayan bağımsız bölümler ve binalar,
- Tapuya kayıtlı bulunmayan ve özel mülkiyete tabi olmayan arazi ve arsaların -hazine arazileri vb.- üzerine inşa edilmiş binalar.
- Mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, harap veya metruk binalar
Yukarıdaki maddeler dışında ise köy gibi yerlerde belediye denetimi olmadan yapılan binalar, yaşayan insanların ekonomik gelir düzeyleri göz önüne alınarak zorunlu deprem sigortası yaptırılması öngörülmemiştir. Söz konusu yerlerde bulunan yapılar için istendiği takdirde ihtiyari deprem sigortası yaptırılması mümkün bulunmaktadır.
Zorunlu Deprem Sigortası ne işe yarar?
Depremin, depremin sebep olduğu tüm maddi zararlarının (asansör bozulması, elektrik trafoları, binanın yıkılması, yangın, çatılar, duvarların tümü) Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından sigorta bedeline kadar karşılanacaktır.
Zorunlu Deprem Sigortası teminatı dışında kalan durumlar nedir?
Enkaz kaldırma, kâr kaybı, kira mağduriyeti, alternatif ikametgah ve işyeri masrafları, taşınır mal ve eşyalar, ölüm de dahil olmak üzere fiziki zararlar, depreme bağlı olmaksızın binanın kendi kusurları sebebi ile görmüş olduğu zararlardır.
Zorunlu Deprem Sigortası teminatı ne kadardır ve nasıl belirlenir?
DASK, her yıl yapı maliyetlerindeki artışa paralel olarak belirlenen azami bir tutara kadar teminat vermektedir. DASK tarafından verilen azami teminat tutarı, 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren bütün yapı tiplerinde 150 Bin TL olarak belirlenmiştir. Eğer meskenin değeri DASK tarafından verilen teminat tutarını aşıyorsa sigortalı, aşan kısım için sigorta şirketlerinden isteğe bağlı olarak ek teminat alabilmektedir.
DASK’ın sunmuş olduğu Zorunlu Deprem Sigorta bedelini binanın bulunmuş olduğu bölgenin deprem risk bölgesi, binanın yapı tarzı ve meskenin brüt yüzölçümü belirlemektedir. Sigorta primi, yüksek riskli bölgelerde daha çok, düşük riskli bölgelerde daha az olacak şekilde belirtilmiştir. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu Deprem Risk Bölgeleri bu ayrımı yapmakta esas alınır. Bunların dışında 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki apartman ve sitelerde, yönetici tarafından yaptırılan ve en az sekiz bağımsız bölümü içeren toplu sigortalarda, DASK’ın belirtmiş olduğu tarife fiyatları üzerinden % 20 oranında indirim yapılır.
Türkiye’de Zorunlu Deprem Sigortası rakamlarla ne durumda?
DASK’ın 2012 verilerine göre Türkiye sınırları içerisinde 16 milyon 375 bin adet konut bulunuyor. Bunlardan 10 milyonu konut sahibi, kalan 6 milyon 375 bini ise kiracı.
Zorunlu Deprem Sigortasında kiracılar ne yapabilir?
Kiracıların Zorunlu Deprem Sigortası’nda hakları ya ev sahiplerinden bunu talep edebilecekler ya da kendileri ödeyip sigortaya ödemiş oldukları primi kiradan düşebilecekler. Bir diğer yol ise Zorunlu Deprem Sigortası bulunmayan taşınmazları kiralamamak. Şöyle ki; Zorunlu Deprem Sigortası kiracıyı değil mülk sahibini ilgilendiriyor.
Zorunlu Deprem Sigortası nasıl yapılır?
Zorunlu Deprem Sigortası yaptırmak isteyenler şu yollara başvurabilirler:
1- Doğrudan sigorta şirketlerinin merkezlerinden,
2- Herhangi bir sigorta acentesinden,
3- Herhangi bir banka şubesinden,
4- Internet üzerinden: DASK’ın web sitesinde online poliçe alınabilecek sigorta şirketi ve aracıların adres bilgilerine ulaşabilir.
Prim hesaplama nasıl yapılır?
Sigortanız için ödemeniz gereken prim tutarı Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı ile belirlenir.
Prim tutarınızı hesaplamak için öncelikle deprem sonrasında alabileceğiniz en yüksek limiti belirleyen sigorta bedeli (teminat tutarı) bulunmalıdır.
Teminat tutarınız, tarife fiyatı ile çarpıldığında prim tutarınız da hesaplanmış olur.
5 risk bölgesi ve 3 farklı yapı tarzına göre belirlenmiş 15 tarife fiyatı bulunur:
Yapı Tarzına Göre Bölge Bazında Fiyatlar(‰) I. Bölge II. Bölge III. Bölge IV. Bölge V. Bölge
A-Çelik, betonarme, karkas yapılar 2.20 1.55 0.83 0.55 0.44
B-Yığma Kagir Yapılar 3.85 2.75 1.43 0.60 0.50
C-Diğer Yapılar 5.50 3.53 1.76 0.78 0.58
Deprem risk bölgeleri ayrımında, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanan "Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası" esas alınır. Yukarıdaki tarifede belirtilen yapı tarzlarının tanımı ise aşağıdaki gibidir:
A- Çelik, Betonarme Karkas Yapılar: Çelik veya betonarme taşıyıcı karkas bulunan yapılardır.
B- Yığma Kagir Yapılar: Karkas olmayan ve taşıyıcı duvarları moloz taş, kesme taş, tuğla veya boşluklu, boşluksuz beton briket gibi malzemeden yapılan; döşeme, merpen ve tavanları beton veya betonarme olan yapılardır.
C- Diğer Yapılar: Yukarıdaki gruplara girmeyen yapılardır.
Sigorta primleri her yıl, birim metrekare maliyetlerindeki artışa paralel olarak artırılır.
DASK Sigorta Primi ve Sigorta Bedeli Hesaplama için tıklayın!
Hesap Yönetimi nasıl yapılır?
Ödenmesi gereken prim tutarının hesabında, önce sigorta bedeli (teminat tutarı) bulunur ve daha sonra bu bedel tarife fiyatı ile çarpılır. Buna göre, ödenmesi gereken prim tutarı, Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatında belirlendiği üzere; yapı tarzına göre her yıl tespit edilen birim metrekare maliyetler ve meskenin brüt yüzölçümünün çarpımı sonucu bulunan sigorta bedeli (teminat tutarı) ile tarife fiyatının çarpımı suretiyle hesaplanmaktadır.
Sigorta primleri, her yıl, birim metrekare maliyetlerdeki artışa paralel olarak artmaktadır. Primler nakden ve peşin olarak ödenmektedir.
Örnek Prim Tablosu
DASK herkesin Zorunlu Deprem Sigortası sahibi olabilmesini kolaylaştırmak için, prim bedellerinin, ev sahiplerinin alım gücü dahilinde olmasına çalışır.
Sigorta primlerinin artışı, her yıl binaların metrekare birim maliyetlerindeki artışa paralel olarak düzenlenir.
Sigorta bedelinin (teminat tutarı) hesaplamasında kullanılan ve yapı tarzına göre tespit edilen metrekare birim maliyetleri*, 1 Ocak 2013 tarihi itibari ile şöyledir:
Çelik / Betonarme Karkas Yapılar: 700 TL
Yığma Kagir Yapılar: 500 TL
Diğer Yapılar: 260 TL
(*) Söz konusu maliyetler, gerektiği hallerde yeniden belirlenir ve Resmi Gazete’de ilan edilir.
(**) Azami teminat tutarı, tüm yapı tarzları için 150 Bin TL'dir.
Aşağıdaki tabloda, risk bölgelerine ve yapı tiplerine göre oluşturulan örnek prim hesaplamasını inceleyebilirsiniz:
İllerin Risk Bölgelerine ve Yapı Tiplerine Göre Prim Miktarları
İstanbul ili için 100 m2’lik Konut Prim Miktarı (TL)
Risk Bölgeleri Primi (TL)
Yapı Tipi Teminat I II III
Ç/B Karkas (100 m2 x 700 TL) 70.000 169 124 73
Yığma Kagir (100 m2 x 500 TL) 50.000 207 153 87
Diğer (100 m2 x 260 TL) 26.000 158 107 61
İstanbul ili dışındaki iller için 100 m2’lik Konut Prim Miktarı (TL)
Risk Bölgeleri Primi (TL)
Yapı Tipi Teminat I II III IV V
Ç/B Karkas (100 m2 x 700 TL) 70.000 164 119 68 49 41
Yığma Kagir (100 m2 x 500 TL) 50.000 202 148 82 40 35
Diğer (100 m2 x 260 TL) 26.000 153 102 56 30 25