Yaşanan depremler sonrası afetzedelerin barınma ihtiyaçlarına cevap verebilmek adına AFAD, afet sonrası geçici barınma üniteleri tasarlamaya karar verdi. Bunun için de bir yarışma programı açıldı.
Afet nedir?
Afet; bir toplumu ya da çevreyi olumsuz olarak etkileyen doğal ya da insan kaynaklı darbelere denir. Doğal afetler; deprem, heyelan, sel, tsunami, yanardağ patlamaları ve erozyonlardır.
Afet sonrası ne yapılması gerekir?
Zarar azaltma: Jeolojik, meteorolojik vb afet tehlikelerinin araştırılması, bölgesel ve yerel ölçekte tehlike değerlendirmeleri ( makro ve mikro bölgeleme ) ve haritaların üretilmesi, zarar azaltıcı mühendislik önlemlerinin geliştirilmesi, erken uyarı, izleme ve ikaz sistemlerinin oluşturulması, arazi kullanım planlamasına ve imar planlarına afet verilerinin entegresi, yapılaşma standartlarının oluşturulması, afet ve imar mevzuatlarının bütünlüğünün sağlanması, afet zararlarını azaltma konusunda uluslar arası ve ulusan bilgi ve deneyimin paylaşılması çalışmalarıdır. Afet öncesi döneme ait hizmetler olup zarar azaltmaya yöneliktir.
Önceden hazırlık: Ulusal, bölgesel ve yerel ölçekte afet planlarının oluşturulması, haberleşme, tahliye vb. görev alacak personelin eğitimi, lojistik planlama ve stokların belirlenmesi, toplumda afet kültürünün oluşturulması için yapılan eğitimler, başta yerel yönetimler olmak üzere kurum yöneticilerinin afet hizmetleri ve afet olayları üzerine eğitimi, yerel gazeteler, TV’ler, konferanslar vb yoluyla halkın eğitimi, gibi afet öncesi dönem hizmetlerinin parçası olan çalışmalardır. Afet planlarının aksayan yönlerinin belirlenebilmesi ve bilgi ve deneyim alışverişini arttıracak koşulların sağlanması açısından yerel ve ulusal tatbikatlarla bu kapsam çalışmalar daha da zenginleştirilir.
İyileştirme: Afet bölgesinde geçici iskan olanaklarının yaratılmasından başlayarak eğitim, sağlık, psikolojik destek, ulaşım, haberleşme alanlardaki çalışmalar ile ekonomik hayatı canlandıracak tedbirlerin alınmasıdır. Hayatın normal akışına dönüşünü sağlamaya yöneliktir.
Yeniden inşa: Afet bölgesinde zarar gören alt ve üst yapının yeniden inşasına ve onarımına yönelik çalışmalardır. Afetzedelerin kalıcı konut ihtiyaçlarının karşılanmasına, karayolu, enerji nakil hatları, kanalizasyon ve içme suyu hatlarının inşasına vb. yönelik çalışmalardır. Afet sonrası dönem hizmetlerini kapsar.
Afet sonrası hangi konut tipleri kullanılır?
Afet sonrası kullanım dışı kalan konutlar yerine belli başlı bazı konutlar kullanılır. Bunlar; prefabrike konutlar, konteynır konutlar, çadırlar, Mevlana evleri gibidir.
Bu konutların kurulumu, montajı, söküm işlemleri kolaydır. Ortalama 4 kişilik aile için tasarlanmıştır. Hafif yapı elemanlarından yapılır. Afet sonrasında insanların toplu bir yerde güvenli bir şekilde bir nevi karantinaya almak adına kullanılır.
Marmara depremi sonrası bu konutlara ihtiyaç duyulduğu için belli başlı bazı konutlar tasarlanmıştır. Çadırlar soğuk havalarda insan sağlığını tehlikeye attığı için daha hafif ve kurulumu, maliyeti daha basit konut tipleri tasarlanmıştır.
Prefabrik evler nasıl yapılardır?
Önceden hazırlanmış beton zemin üzerine monte edilir. Prefabrik yapılar çelikten üretilir ve bu yüzden depreme karşı oldukça dayanıklı yapılardır. Defalarca sökülüp tekrar monte edilebilme özelliklerine sahiptir. İstenilen ölçülerde hazırlanabilir. Kamyon, tır, gemi, tren gibi araçlarla sevkiyatları gerçekleşir. Tek katlı olabildikleri gibi 2-3 kattan da oluşabilirler. Normal betonarme bir yapıya yapılan tüm işlemler yapılabilir. Bunlar; elektrik tesisatı, su tesisatı, boya, cam. Tüm bu işlemler yapıldıktan sonra prefabrik yapıların teslimi sağlanır. TSE belgeli ve ISO 9001 belgeli prefabrik yapılar tercih edilmelidir.
Prefabrik evler hakkında detaylı bilgi için tıklayınız
Koyteyner evlerin özellikleri nasıldır?
Konteyner evler, prefabrik yapılarda kullanılan teknoloji ile üretimi yapılmaktadır. Konteyner evler prefabrik yapılara oranla fiyat konusunda daha uygun fiyata sahiptir. Prefabrik yapılarda kullanılan zemin betonu kullanıldığı takdirde kalıcı konut olarak da kullanılmaktadır.
Prefabrik evlerde olduğu gibi tek katlı konteyner ev yapılabildiği gibi 2 veya 3 katlıda konteyner evler yapılmaktadır. Konteyner evlerin tercih edilmesindeki en büyük sebeplerin başında modüler olması, taşınabilir olması ve maliyetinin çok düşük olmasıdır.
Mevlana Evleri ne zaman ortaya çıktı?
2011 yılında Van Erciş’te meydana gelen büyük deprem sonrası depremzedeler için çok fazla sayıda, uzun süre ikame edilebilecek evler gerekli oldu. Türk Kızılayı bölgeye ilk etapta 30.000 çadır ulaştırarak depremzedelerin acil barınma ihtiyaçlarına cevap verdi. Bölgede çadırkentler oluşturan Türk Kızılayı bir yandan da “Mevlana Evi” adını verdiği prefabrik yapıları bölgeye ulaştırdı.
Afetzedelerin orta vadeli (6 ay - 5 yıl) yerleşimlerinde kullanmaları için hazırlanan Mevlana Evleri, doğa koşullarından etkilenmeyen, %100 dönüşümlü, doğa dostu pet sandviç panelden üretildi. Bir Mevlana Evi 4 kişi tarafından 4 dakika içerisinde kurulabiliyor.
Cıvata ve somun kullanılmaksızın evlerin montajı gerçekleştiriliyor. 400 kilogram ağırlığında ve 10,5 metrekare yaşam alanına sahip. İçerisinde 4 kişilik bir ailenin yaşayabilmesini sağlamak üzere iki adet ranza bulunuyor. Özel olarak tasarlanan bu ranzalar istenildiğinde koltuk şeklini de alabiliyor.
Mevlana Evleri, dış cephe kaplamasının yanı sıra çift cam özelliği ile çelik afet evleri dışarıdaki ısı değişimlerinden çok fazla etkilenmediği gibi içerisindeki ısıyı da koruyarak 4 mevsim kullanılabiliyor. Elektrik sitemi monte edilen Mevlana Evleri, özel ayarlanabilir taban sistemi ile zemin bozukluklarından etkilenmiyor.
Afet sonrası geçici barınma üniteleri nedir?
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından düzenlene yarışmada adı duyuldu. Bu üniteler, afetlerin yaşandığı bölgelerde kısa bir zamanda kurulması beklenen ve yeni konutlar yapılana kadar da insanların yaşamını idame ettirebilecek ünitelerdir.
Bunlar için AFAD, "Afet Sonrası Geçici Barınma Üniteleri Fikir Yarışması" başlattı. Yarışmaya katılacak tasarımcılardan; ısı farklılıklarına dirençli, kullanım güvenliği olan, seri ve hızlı üretime uygun, farklı iklim koşullarına uyum sağlayabilen, hafif, hızlı kurulum-sökülüm ve stoklama özelliği olan, ekonomik, bakım-onarım kolaylığı olan, her türlü ulaşım aracı ile taşınabilen ve depolanabilen tasarım modelleri sunması beklenmektedir.
Yarışmaya göre;
Tasarımlar iki kategoride ayrı ayrı değerlendirilecek olup, kategoriler aşağıdaki gibidir:
I. Acil barınma amaçlı tasarımlar - Öğrenci ve profesyonel kategorisi
II. Geçici barınma amaçlı tasarımlar - Profesyonel kategorisi
Yarışmaya kimler katılabilir?
-Yarışmaya katılmak için yasal bir engeli bulunmamak,
-Öğrenci kategorisi için Türkiye ve KKTC üniversitelerinin konu ile ilgili teknik bölümlerinde lisans öğrencisi olmak; profesyonel kategorisi için ilgili teknik bölümlerden en az lisans düzeyinde eğitim almış olmak (Mimar, iç mimar, endüstri ürünleri tasarımcısı, mühendis, vb.),
-Jüri üyeleri (danışman, asli, yedek) ve raportörleri belirleyen ve atayanlar arasında olmamak,
-Jüri üyeleri (danışman, asli, yedek) ve raportörlerle, bunların birinci dereceden akrabaları, ortakları, yardımcıları veya çalışanları arasında olmamak,
-Jüri çalışmalarının herhangi bir bölümüne katılmamış olmak,
-Şartname almış olmak, (Ekip olarak katılanlardan bir kişinin bu şartı yerine getirmesi yeterlidir),
-Yarışmayı açan idarede yarışma ile ilgili her türlü işlemleri hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olmamak,
-Yarışmayı açan idare adına hareket eden danışman ile bunların çalışanları arasında olmamak.
Yarışma jürisinde kimler yer alıyor?
6.1.DANIŞMAN JÜRİ ÜYELERİ: Dr. Fuat OKTAY AFAD Başkanı, Mehmet Sinan YILDIZ AFAD Başkan Yardımcısı, Gökhan ÇEBİ AFAD İyileştirme Dairesi Başkanı
6.2.ASLİ JÜRİ ÜYELERİ: Dr. Hakan GÜRSU Jüri Başkanı, Endüstri Ürünleri Tasarımcısı, ODTÜ, Mehmet Akif DANACI Endüstri Yüksek Mühendisi, AFAD Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanı, Prof. Dr. C. Abdi GÜZER Mimar, ODTÜ, Doç. Dr. Çiğdem ERBUĞ Endüstri Ürünleri Tasarımcısı, UTES – ODTÜ, Ayberk YAĞIZ Endüstri Ürünleri Tasarımcısı, Endüstriyel Tasarımcılar, Meslek Kuruluşu (ETMK) Başkanı, Sonay AKTAŞ Mimar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Erden DURUK Afet Müdahale Uzmanı, Kızılay
6.3.YEDEK JÜRİ ÜYELERİ: Kadriye SEYİTHANOĞLU Yüksek Mimar, Gürsel ÖZBAY İnşaat Yüksek Mühendisi, Kontur-SEL Alü. Ltd. Şti., Barış YAZICI Endüstri Ürünleri Tasarımcısı, ODTÜ, Ali Tolga ÖZDEN Mimar, ODTÜ
6.4.RAPORTÖRLER: Belgin ÇENE İnşaat Mühendisi, AFAD, Ayşe AKTAN Yüksek Mimar, AFAD
Afet sonrası geçici barınma üniteleri nasıl olacak?
AFAD, afet sonrası geçici barınma ünitelerini şu şekilde yapılmasını istedi:
-En az 15 m2 olmak üzere, en fazla 5 kişilik bir ailenin barınma gereksinimlerini karşılayabilecek nitelikte,
-Dayanıklı,
-Su geçirmez,
-Isı farklılıklarına dirençli,
-Kullanım güvenliği olan,
-Yangına dayanıklı (alev yürümez),
-Seri ve hızlı üretime uygun,
-Farklı iklim koşullarına uyum sağlayabilen,
-Hafif, hızlı kurulum-sökülüm ve stoklama özelliği olan,
-Ekonomik,
-Bakım-onarım kolaylığı olan,
-Her türlü ulaşım aracı ile taşınabilen ve depolanabilen,
-Islak hacimi olmayan,