Konu, skoru yüksek olan daha düşük faizle konut kredisi alabilsin talebiyle gündemde. Kredi Kayıt Bürosu (KKB) tarafından kayıtları tutulan sistem. Kredi notu / kredi skoru sistemiyle kart borcu ödemesine göre puanlandırılan halk, konut kredisi başvurusunda buna göre değerlendiriliyor. Her bir başvuru, 20 puanın silinmesi anlamına geliyor.
Kredi notu / kredi skoru nedir?
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun (BDDK) kredileri frenlemeye yönelik uygulamalarının ardından, 16 bankanın oluşturduğu Kredi Kayıt Bürosu da (KKB) kredi almak isteyen vatandaşların bir anlamda sicilini tutuyor. Bu sistemde herkese bir puan veriliyor ve kredi başvurusu sırasında bu puana göre vatandaşın kredi alıp alamayacağı belirleniyor.
Özellikle ABD’de uygulanan ve vatandaşları risk gruplarına göre sınıflandıran bu sistem, aslında Türkiye’de 2007 yılındaki Mortgage Yasası ile birlikte uygulanmaya başladı. Fakat KKB uygulaması BDDK’nın kredilerde oluşabilecek riskleri engellemeye yönelik uygulamalarının ardından sıkılaştırıldı.
KKB nedir?
Kredi Kayıt Bürosu (KKB) hakkında detaylı bilgiler için tıklayın!
KKB Kredi Notu nasıl işliyor?
Kredi Referans Sistemi (KRS) üzerinden, KKB'ye üye olan tüm banka ve finans kuruluşları, kredi müşterilerine ilişkin bilgileri paylaşmaktadır. Üyeler, yeni bir kredi başvurusunu değerlendirirken ya da mevcut müşterilerini yönetmek için, KRS'deki bu değerli bilgilere başvurmaktadırlar. Bireylerin kredi geçmişlerini detaylı olarak ortaya koyan bu engin veri kaynağı, son beş yıl içinde yapılmış olan tüm kredi başvurularını, kullanılmış tüm kredileri ve yapılmış (ya da yapılmamış) ödemeleri içermektedir.
Bu çok değerli bilgi kaynağı, bireylerin kredi geçmişini ortaya koymaktadır. Oysa yeni bir kredi kararı verirken en çok ihtiyaç duyulan şey, bireyin gelecekteki ödeme performansını öngörebilmektir. İşte KKB Kredi Notu, tam olarak bu ihtiyaca yönelik olarak geliştirilmiş bir üründür. Bir tüketicinin, KKB üyesi olan kuruluştan aldığı ya da alacağı kredilerin geri ödemesini ne ölçüde yerine getireceğini tahmin etmek amacıyla KKB tarafından üretilen bir risk göstergesidir. Aynı zamanda üyenin Kredi Referans Sistemi aracılığıyla edindiği çok detaylı ve bazen yorumlanması zor olan kredi raporunun da sayısal bir özeti olarak tanımlanabilir.
KKB Kredi Notu, bireylerin risklerini, göreceli olarak belirler. Bir diğer deyişle KKB Kredi Notu'nun amacı, bireyleri öngörülen riskleri açısından bir sıralamaya koymaktır. Bu nedenle bir bireyin KKB Kredi Notu'nun düşük çıkması için geçmişinde mutlaka ciddi bir ödeme sorunu olması şart değildir. Örneğin, geçmiş kredi ödemelerinde hiç bir gecikme bulunmayan iki kişiden birinin daha fazla sayıda ve daha eski kredi hesapları varsa, diğerinin KKB Kredi Notu göreceli olarak daha düşük çıkacaktır. Bunun sebebi, borcuna olan sadakatine ilişkin diğer kişiye göre daha az bilgi bulunmasıdır. Ancak bir kredi kararını olumlu ya da olumsuz vermek için çizginin nerede çekileceği ve KKB Kredi Notu'na ek olarak başka hangi kriterlerin dikkate alınacağı, tamamen kredi veren üye kuruluşun insiyatifindedir.
KKB Kredi Notu, çok detaylı istatistiksel çalışmalar sonucu geliştirilmiş olan güçlü bir "karar destek ürünü"dür. Bireylerin geçmiş kredi kullanım ve ödeme davranışlarından yola çıkarak, yeni alacakları kredileri ödeme ihtimalini öngörür. Bu sayede kredi veren kuruluşlar, KKB Kredi Notu sayesinde daha isabetli kararlar vererek kayıpları en aza indirebilirler. Aynı şekilde karar sürecindeki otomasyon oranını artırarak operasyonel maliyetleri de azaltmaları, dolayısıyla kârlılıklarını artırmaları mümkün olmaktadır.
Bireylerin finansal performansını Kredi Notu ile ölçen ve eskiden bunu sadece bankalar ile paylaşan Kredi Kayıt Bürosu artık bu bilgileri halkın kullanımına açtı. KKB Genel Müdürü Kasım Akdeniz tüzel kişilerle ilgili de not üretmeye başlayacaklarını belirterek bundan sonra kredi notu yüksek olan müşterinin bankalardan daha ucuza borçlanabileceğini söyledi
KKB Genel Müdürü Kasım Akdeniz, Kredi skoru ve kredi faizi ilişkisini nasıl anlatıyor?
KKB Kredi Notu kişilerin tüm kredileri, kredi kartları ve kredili mevduat hesaplarındaki güncel ve geçmiş kullanım bilgilerinin değerlendirilmesiyle oluşuyor ve kişilerin finansal performansı 1 ila 1900 arasında değişiyor.
Bankalardaki kredi performanslarının göstergesi olan notlar yükseldikçe risk azalıyor, düştükçe risk artıyor.
KKB Kredi Notu, 1'den 1900'e kadar derecelendirilmekle birlikte, notun 1 olması en yüksek riski, 1900 ise en düşük riski temsil ediyor. Kişinin geri ödemelerinde gecikme ve kanuni takip durumlarının olması, yüksek borçlu konumda bulunması notu düşürüyor. KKB Kredi Notu'nu öğrenmek için, www.kkb.com.tr web sitesine üye olarak E-Rapor Sistemi üzerinden Risk Raporu'nu almak yeterli oluyor.
Ödenmeyen bir kredinin veya kredi kullanım sıklığının kredi notunu olumsuz yönde etkilediğini belirten KKB Genel Müdürü Kasım Akdeniz, KKB'de 25 milyon kişinin datasının bulunduğunu belirterek 2014 yılından itibaren banka bilgilerine elektrik, cep telefonu, doğalgaz ve su faturası ödemelerinin de ekleneceğini ifade etti. Akdeniz, bundan sonraki aşamada tüzel kişilerle ilgili not üreteceklerini söyledi.
Kredi skoru, konut kredisi alırken nasıl bir rol oynuyor?
MMI Mortgage Group Genel Müdürü Alp Demirler, KKB’de tüm müşterilerin kredi notunun yazdığını belirterek, burada dikkate alınan en önemli unsurun kredi kartları kullanımı olduğunu söyledi.
Milliyet Gazetesi’nin 12 Temmuz 2011 tarihli haberine göre; kredi kartını düzenli ödeyenlerin yüksek, aksatanların ya da ödemeyenlerinse düşük puan aldığını belirten Demirler, “Vatandaşlar kredi kullanacağı zaman ilk olarak bu sisteme bakılıyor. Buradaki not düşükse kredi verilmiyor. Kredi kartı da yoksa kredi verilemiyor” dedi. Alp Demirler, KKB’de insanların kredi notlarıyla anıldığını vurgulayarak şöyle devam etti:
“Puanı 500-600 olan birisi çok riskli görünür ve hiçbir kredi kullanamaz. 1.000 civarında olanlar belki alabilir. 1.000-1.250 arasında olanlar ortalama puana sahip ve genelde kredi alabilirler. Puanı 1.250 ile 1.500 arasında olanlar ise ideal müşteri olarak kabul ediliyor ve çok rahat kredi alabiliyor.”
Demirler’in altını çizdiği bir diğer nokta da vatandaşların KKB puanlarının her başvuruda ya da incelemede azalması oldu. Demirler, şu bilgiyi verdi: “Konut kredisi kullanmak isteyen bir kişi bilgi almak için gittiği bankalarda ya da kredi başvurusu yaptığı internet sitelerine bilgilerini veriyor. O bankalar da kişisel bilgilerle KKB sistemine giriyor ve kişinin puanını kontrol ediyor. Fakat her kontrolde vatandaşın 20 puanı siliniyor.
Aynı kişi tüketici kredisi ya da taşıt kredisi için farklı farklı bankalara başvuru yapmışsa yine her sorgulamada 20 puanı siliniyor. Bu durumda da vatandaşların kredi puanı her sorgulamada düşüyor ve kredi alma şansı azalıyor.”
Alp Demirler, bir tür takip sistemi olan KKB uygulamasında puanların silinerek kredi alma şansının azalmaması için şu uyarılarda bulundu:
- Kredi kullanmaya karar verdikten sonra doğru bankayı tespit etmek önemli.
- Bir bankadan olumsuz cevap alındığında diğer bankalar da olumsuz cevap verebilir. Bu nedenle bankayla görüşürken, KKB sistemine girmeden ayrıntılı bilgiler alınmalı ve emin olduktan sonra bankaya başvuruda bulunulmalı.
- Emlakçılar ve internetten kredi kullandıran sitelerde ise bu durum tamamen ihmal ediliyor ve kredi kullanmak isteyenlerin bilgileri tüm bankalarla paylaşılıyor. Bu durumda da çok sayıda KKB kontrolü olduğu için puanlar siliniyor. Belki de kredi alabilecek kişi puan azalması yüzünden kredi alamıyor.
Puana göre kredi nasıl belirleniyor?
Puan Değerlendirme
600 altı Çok riskli, hiçbir kredi alamaz
600-1.000 Riski yüksek, belki alabilir
1.000-1.250 Ortalama, kredi alabilir
1.250-1.500 Rahatlıkla kredi alabilir.