İstanbul Boğazı’nda yer alan prenses yalılarının bir kısmı yandı bir kısmı ise restore edildi. Özel şirketler tarafından kiralananlar ise hizmete açıldı.
Prenses Yalıları nedir?
Prenses Yalıları; İstanbul Boğazı’nda yer almaktadır. Bu yalılardan bazıları; Naime Sultan Yalısı, Fehime Sultan Yalısı, Prenses Rukiye Yalısı, Esma Sultan Yalısı, Nazime Sultan Yalısı, Sadberk Hanım (Azaryan) Yalısı, Beyhan Sultan Yalısı, Hanım Sultan Yalısı, Hançerli Sultan Yalısı, Kaya Sultan Yalısı, Saliha Sultan Yalısı, Valide Sultan Yalısı.
Esma Sultan Yalısı’nın özellikleri nedir?
Esma Sultan Yalısı; İstanbul Ortaköy’de bulunmaktadır. Yalı adını; I. Abdülhamid'in kızı Esma Sultan'dan almaktadır. Esma Sultan’a yalı verilene kadar Tırnakçı Yalısı olarak bilinmekteydi. Esma Sultan 10 yaşındayken bu yalıya sahip oldu.
1873-1875 yıllar arasında yaptırıldı. Esma Sultan’a hediye edilen yalı, Esma Sultan’ın ölümü ile birlikte 1.Abdülhamid’in kız kardeşi Cemile Sultan’a verildi. 1915 yılına kadar da Osmanlı Hanedanı mülkiyeti olarak kaldı. Esma Sultan Yalısı, 1918 yılından itibaren Rum Okulu olarak kullanıldı. Cumhuriyet döneminde tütün fabrikası, depo ve marangoz atölyesi olarak kullanılmaya başlandı.
1920'lerden büyük bir yangın geçirdi ve 1975'e kadar depo olarak kullanılmaya devam etti. 1990’lı yıllarda yalı, The Marmara tarafından satın alındı. 2001 yılında Philip Robert’in projesi doğrultusunda cam ve çelik kullanılarak binanın içi yeniden yapıldı ve yalı, yılın tamamında açık olacak şekilde hizmet vermeye başladı.
Esma Sultan Yalısı hakkında detaylı bilgiler için tıklayınız
Hatice Sultan Yalısı’nın özellikleri nedir?
Hatice Sultan Yalısı, Büyük Mecidiye Cami'ne bitişik, Beşiktaş'ın Ortaköy semtinde bulunan tarihi yalıdır. 1800'lerin sonunda II. Abdülhamit tarafından V. Murat'ın kızı Hatice Sultan için inşa edilmiştir. Prenses yalılarından biridir. 5. Murat’ın 31 yaşında gelin olan en büyük kızı Hatice Sultan’a düğün hediyesi olarak verilmiştir. Hanedanın yurtdışına sürülmesinden sonra bir süre yetimhane ve ilkokul olarak da kullanılan yalı 1972 yılından beri Yüzme İhtisas Kulübü’ne aittir.
Yalıda 1972 yılından itibaren su sporları yapılmaktaydı. İl Özel İdaresi tarafından 2009’da Fehime Sultan Yalısı ile birlikte kiraya verilmek üzere ihaleye çıkarıldı. İhaleyi THY DO&CO ortaklığı kazandı. THY ve DO&CO ortaklığıyla restore edildikten sonra Butik otel olarak kullanılacak.
Hatice Sultan Yalısı hakkında detaylı bilgiler için tıklayınız
Fehime Sultan Yalısı’nın özellikleri nedir?
Taşıyıcı sistem: Yığma, ahşap.
Örtü türü: Eğimli, kırma.
Örtü malzemesi: Kiremit.
Cephe malzemesi: Ahşap, sıva.
Plan özellikleri: Ayrık nizam, zemin + 2 normal katlı kargir + ahşap karkas yapı.
Yapan mimar: Balyan Usta
Yaptıran: Sultan Abdülhamid
Fehime Sultan Yalısı hakkında detaylı bilgiler için tıklayınız
Prenses Rukiye Yalısı’nın özellikleri nedir?
İstanbul Boğazı’nın Anadolu yakasında Beykoz Kanlıca Körfez Caddesi ile Mihrabat koyu arasındadır. 1800 tarihlerinde Vecihi Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. Vecihi Paşa’nın kızı ve Berlin büyükelçisi Sadullah Paşa’nın eşi Necibe Hanım gelini olan Prenses Rukiye’ye yüz görümlüğü olarak yalıyı hediye etmiştir. Yalı da bu yüzden Prenses Rukiye Yalısı olarak anılmaya başlamıştır.
Prenses Rukiye 1895 yılında yalıyı yıktırarak bugünkü yalıyı yaptırmıştır. Yalı körfez caddesi üzerinde, Kanlıca Koyu'nda deniz kıyısında bahçe içinde yer almaktadır. Arkasında Mihrabat korusu bulunur.
Üç katlı, ahşap inşa edilen yalı, orta sofalı plan şemasındadır. Dikdörtgen planlı sofa uzun kenarı denize paralel şekilde uzanır. Ahşap, üç katlı yalının görünümü Neo-klasik üslup özellikleri sergiler. Güney batıda bir su basman üzerinde yükselen deniz cephesinde önde bir rıhtım bulunmaktadır. Köşelerde konumlanan odalar iki kat yüksekliğinde öne doğru uzanır. Ortada eyvan cephesi geridedir. Bu bölüme üçüncü katta bir balkon yerleştirilmiştir. Katlar arası dişli friz bir kornişle belirlenmiştir. Her iki katta da pencereler panjurludur. Üçüncü kat pencerelerinin üzerine üçgen alınlıklar yerleştirilmiştir. Üstte kırma çatı yükselir. Kuzeybatı cephesinde de benzer mimari öğelere yer verilmiştir. Bu yönde eksende sofa iki kademede öne taşırılmıştır. Katlar arası dişli friz bir kornişle belirlenmiştir. Eksende zemin katta giriş, dört sütunla desteklenen çıkmanın altından düzenlenmiştir. İki yanda pencereler ile üst katlarda ikişer pencere bulunur. Geride kalan yüzeyde her katta birer pencere düzenlenmiştir. Cephenin iki ucunda her katta bir pencere bulunur. Farklı olarak kuzeybatı uçta zemin katta bir servis kapısı yer alır. Cepheler ahşap kaplı üzeri beyaz badanalıdır.
Nazime Sultan Yalısı’nın özellikleri nedir?
İstanbul Beşiktaş’ta yer alan yalı, Sultan Abdülaziz’in kızı Nazime Sultan için yaptırıldı. 19.yy’da Hibetullah Hanım Sultan’a aitti.
Nazime Sultan Yalısının Raimondo d’Aronco tarafından tasarlandığı iddialar arasındadır. Yalı denize paralel uzun ve bol pencereli, önünde rıhtımı olan iki katlı bir yapıdır. Birbirlerine eşit büyüklükte harem ve selamlıktan meydana gelmiştir. Yalının giriş bölümünün üst katı at nalı kemerli bir cephe görünümüne sahiptir. Bu görünümü ile de Boğaziçi’ndeki sultan yalılarından ayrılmaktadır. Girişten sonra geniş merpenlerle çıkılan salonlar siyah ve beyaz salonlar olarak isimlendirilmiştir. Salonların çevresine odalar sıralanmıştır. Cephedeki çok sayıda pencereler özel bir konumdaki çerçeveler içerisine alınmış ve bunlar stilize bezemelerle hareketlendirilmiştir.
Çırağan Sarayı’nın yanmasından sonra bu yalı bir süre Meclis-i Mebusan binası olarak kullanılmış, hanedanın yurt dışına çıkarılmasından sonra satılmış, bir süre tütün deposu olarak kullanılmış ve sonra da yıkılmıştır.
Hançerli Sultan Yalısı’nın özellikleri nedir?
İstanbul Eyüp’te yer almaktaydı. Bostan İskelesi yakınında Şah Sultan Camisi’nin de sağında bulunmaktaydı. Hançerli Sultan 1533 yılında ölmüştür.
Bu yalının Sultan II. Mahmut devrinde ayakta bilinmektedir. Sonraki yıllarda bu yalının yerine Müsteşar Sadettin Bey Yalısı ile Müsahip Sait Efendi Yalısı yapılmıştır. Hançerli Sultan, Sultan II. Beyazıt’ın oğlu Şehzade Mahmut’un kızı ve Sadrazam Çandarlı İbrahim Paşa’nın oğlu Mehmet Bey’in eşidir. Hançerli Sultan Yalısı’nın 17. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir. Kaynaklarda yalının mimarisi ile ilgili bilgiye rastlanılmamaktadır.
Sadberk Hanım Yalısı’nın özellikleri nedir?
İstanbul Sarıyer’de bulunan yalı, Büyükdere Piyasa Caddesi üzerindedir. 20.yy’da yanmış olan eski bir konak arsası üzerine tüccar Bedros Azaryan tarafından yaptırılmıştır.
Azaryan Yalısı arkasındaki yazlık Rus Sefaretinin sınırlarına kadar uzanan çok geniş bir bahçe içerisindedir. Boğaz’daki birçok konakta görüldüğü gibi bahçesi setler halinde olup, ağaçlarla kaplıdır. Bahçesiyle birlikte 4280 m2 olan Azaryan Yalısı 400 m2 lik bir alana oturmaktadır.
Bodrum katı üzerinde üç ana kat ve bir de çatı katından meydana gelmiştir. Yapının dış mimarisi ahşap, karnıyarık plan tipinde, konakla Batı mimarisinin bir karışımıdır. Osmanlı konaklarında Cihannüma olarak dışarıya açılan çıkma burada bir balkon şeklini almıştır. Cadde üzerindeki ana giriş kapısından parke döşeli büyük bir sofaya girilmektedir. Bu sofanın iki yanında biri servis, diğeri de üst katlara çıkmak üzere iki merpeni bulunmaktadır. Girişe göre solda bulunan servis merpeni yandaki servis kapısına da açılmaktadır.
Yalının iç bezemesi ampir üslubunda olup, çeşitli kalem işleri, mermer taklidi sıvalar ve alçı tavanlar ile Orta Avrupa mimari tasarımını yansıtmaktadır.
Yalı, 1950 yılında Koç ailesince satın alınmış 1978 yılına kadar yazlık olarak kullanılmıştır. 1978–1980 yılları arasında, Sedat Hakkı Eldem'in hazırladığı bir restorasyon projesinin uygulanmasıyla bina müzeye dönüştürülmüştür. Bugün 14 Ekim 1980’de ziyarete açılan Sadberk Hanım Müzesi’nin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır.